Την λίμνη των Ιωαννίνων ανέκαθεν τη δούλευαν οι ψαράδες της περιοχής για τα νόστιμα ψάρια της (σήμερα τα πιο πολλά χρήματα τούς τα δίνουν οι βάτραχοι της λίμνης, γιατί τους εξάγουν στο εξωτερικό). Στην εποχή όμως που κυβερνούσε τα Γιάννενα ο Αλή Πασάς, είχε μπει φόρος ένα γρόσι στην κάθε οκά τα ψάρια και τα χέλια που θα ψαρευόντουσαν μέσα στη λίμνη. Εκείνος που δε θα πλήρωνε, θα έχανε τα ψάρια του, που του τα έπαιρναν οι φοροεισπράκτορες του Αλή Πασά. Φτωχοί καθώς ήταν όλοι τους, προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να μην πληρώσουν το φόρο, αλλά οι άνθρωποι του Αλή τους παρακολουθούσαν και τους έπαιρναν ό,τι είχαν όλη τη νύχτα τραβήξει. Ένας γερο-θυμόσοφος ψαράς, βλέποντας το βιος του να καταστρέφεται και αντικρίζοντας τα ψάρια τους που τα φόρτωναν οι στρατιώτες του Αλή Πασά, είπε: «Φάτε μάτια ψάρια και κοιλιά περίδρομο», για να μείνει από τότε και να λέγεται σήμερα όταν θέλουμε να καταδείξουμε είτε την ακόρεστη πείνα είτε τον ανεκπλήρωτο πόθο, το απλησίαστο. — Από το βιβλίο του Τάκη Νατσούλη Λέξεις και φράσεις παροιμιώδεις
ΛΚΝ: ειρωνικά για κπ. που μόνο να βλέπει μπορεί ό,τι πάρα πολύ επιθυμεί ΛΝΕΓ: για κάτι που επιθυμεί κανείς πάρα πολύ, αλλά το απολαμβάνει μόνο με τα μάτια, δεν μπορεί να το αποκτήσει
Για αγγλικά προτείνω: look but do not touch (και σε ουσιαστικό, π.χ. a look-but-do-not-touch policy) you can look but you can't touch feast your eyes (but keep your hands off / to yourself) it is strictly a feast for the eyes dream on, dream on και παρόμοια
Η έκφραση είναι όπως στον τίτλο και όχι «Φάτε μάτια ψάρια και η κοιλιά περίδρομο». Δηλαδή τα μάτια και η κοιλιά είναι προσφωνήσεις και οι προσεκτικές γραφίδες έβαζαν κάποτε και τα κόμματα: φάτε, μάτια, ψάρια και, κοιλιά, περίδρομο. Είδα κάπου και «φάτε, μάτια μ’, ψάρια και, κοιλιά μ’, περίδρομο».
Υποθέτω ότι εδώ ο περίδρομος δεν είναι το καταπέτασμα (κατεβάζω τον περίδρομο, περιδρομιάζω) αλλά η κακή σημασία (ο στομαχόπονος, ο κολικός του στομάχου, π.χ. περίδρομος να σε κόψει).
Τριπλή απειλή είναι η σημερινή ημέρα για τους προληπτικούς. Δεν είναι μόνο Παρασκευή και 13, που θεωρείται έτσι κι αλλιώς κακότυχη μέρα. Απόψε το βράδυ θα έχει επίσης πανσέληνο, ενώ αναμένεται και ηλιακή καταιγίδα.
Στην Ελλάδα βέβαια, η μέρα μεγάλης κακοτυχίας θεωρείται η Τρίτη και 13, (Δείτε προηγούμενο άρθρο μου εδώ http://laografiaparadosi.blogspot.gr/2014/05/13.html ) για ιστορικούς λόγους που έχουν να κάνουν με την άλωση της Κωνσταντινούπολης τόσο το 1204 από τους Σταυροφόρους όσο και το 1453 από τους Οθωμανούς.
Η προηγούμενη Παρασκευή και 13 ήταν το 2000 ενώ η επόμενη Παρασκευή και 13 με πανσέληνο, θα είναι πάντως το 2098!
Μπορεί πολλοί να θεωρούν τη σημερινή ημέρα εξαιρετικά κακότυχη, σίγουρα όμως το θέαμα στον σκοτεινό ουρανό θα είναι εντυπωσιακό. Η σημερινή πανσέληνος συμπίπτει με το περίγειο της-όταν είναι πιο κοντά στη γη κατά τη διάρκεια της τροχιάς-έτσι θα εμφανιστεί πολύ μεγάλη στον ορίζοντα. Οι επιστήμονες λένε μάλιστα ότι θα έχει πορτοκαλί ή χρυσή απόχρωση.
Οι ηλιακές καταιγίδες
Σχηματίζονται όταν ο Ήλιος απελευθερώνει δισεκατομμύρια τόνους σωματιδίων ύλης υψηλής ενέργειας και πλάσματος με ταχύτητα εκατομμυρίων χιλιομέτρων την ώρα. Οφείλονται σε απρόβλεπτες εξάρσεις του μαγνητικού πεδίου που πηγάζουν συνήθως από τις ηλιακές κηλίδες.
Η συχνότητα εμφάνισής τους είναι κάθε 100 ή 200 χρόνια αλλά είναι αδύνατο να προβλεφθούν παρά μόνο 30 λεπτά πριν επέλθουν.
Οι επιστήμονες της NASA αναμένουν την ηλιακή καταιγίδα, λόγω των τριών ηλιακών εκρήξεων που σημειώθηκαν τις προηγούμενες ημέρες.
Η κακότυχη Παρασκευή
Η Παρασκευή θεωρείται «κακή» μέρα όχι μόνο γιατί ο Χριστός σταυρώθηκε Παρασκευή, αλλά και γιατί κάποιοι μελετητές της Βίβλου λένε ότι η Εύα προσέφερε το απαγορευμένο μήλο στον Αδάμ και το έφαγε μια Παρασκευή. (η πεποίθηση ότι ήταν ένα μήλο πιθανότατα προέρχεται από την ομοιότητα της Λατινικής λέξεις malus = "κακό" και Malum = "μήλο").
Παρασκευή έγινε η μεγάλη πλημμύρα της Βίβλου.
Επιπλέον, θεωρείται ότι ο Άβελ δολοφόνησε τον αδερφό του Κάιλ Παρασκευή και 13.
Παρασκευή επίσης, ήταν η καθιερωμένη εκτέλεση κρατουμένων στην αρχαία Ρώμη.
Παρασκευή και 13
Εδώ και πάρα πολλούς αιώνες η Παρασκευή και 13, είναι μια μέρα συνυφασμένη με τους χειρότερους αστικούς μύθους και τη δεισιδαιμονία
Οι ρίζες της δεισιδαιμονίας ανιχνεύονται στη Βίβλο και τον ευρωπαϊκό Μεσαίωνα.
Οποιαδήποτε Παρασκευή συμπίπτει με τις 13 ενός μήνα θεωρείται κακότυχη στις Αγγλοσαξονικές, Γαλλικές, Γερμανικές και Πορτογαλικές περιοχές του κόσμου. Παρόμοιες δεισιδαιμονίες υπάρχουν και σε άλλες παραδόσεις: στην Ελλάδα και την Ισπανία, για παράδειγμα, το ρόλο αυτό έχει η "Τρίτη και 13". Ο φόβος της Παρασκευής και 13 ονομάζεται παρασκευοδεκατριαφοβία στα αγγλικά paraskavedekatriaphobia (μία λέξη που προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις Παρασκευή, δεκατρείς και φοβία) και είναι ειδική μορφή της τρισκαιδεκαφοβίας *.
Στη φιλολογία των μύθων της Παρασκευής και 13 ανήκουν και τα εξής:
Πολλοί θεωρούν πως ο μύθος γεννήθηκε με την απόφαση του Πάπα να εκδώσει διάταγμα για τη σύλληψη και θανάτωση των Ναϊτών ιπποτών.
Το διάταγμα εκδόθηκε σε συνεννόηση με τον βασιλιά της Γαλλίας Φίλιππου του Δ΄, Παρασκευή 13 Οκτωβρίου 1307.
Η αποστολή της NASA, Απόλλων 13 με προορισμό το Φεγγάρι, εκτοξεύθηκε στις 13:13, ενώ μετά από τα σοβαρά προβλήματα που παρουσιάστηκαν, η αποστολή διακόπηκε στις 13 Απριλίου.
Στην Πληροφορική υπάρχει ένας ιός με το όνομα «Παρασκευή και 13» (Friday 13th), που δημιουργήθηκε στο Ισραήλ το 1988. Ενεργοποιείται όταν το ημερολόγιο του υπολογιστή δείξει Παρασκευή και 13, με αποτέλεσμα την επιβράδυνση της λειτουργίας του.
*Τρισκαιδεκαφοβία
(triskaidekaphobia)
Η τρισκαιδεκαφοβία είναι ο φόβος για τον αριθμό δεκατρία, που θεωρείται πρόληψη.
Ο γρουσούζικος αριθμός 13
Ο Τόμας Φέρνσλερ, που εργάζεται στο κέντρο Μαθηματικών και Επιστήμης του Ντέλαγουεαρ, λέει ότι το πρόβλημα του 13 είναι ότι βρίσκεται μετά το 12. Αυτοί που ασχολούνται με τη νουμερολογία λένε ότι 12 είναι ένας πλήρης αριθμός.
Δώδεκα είναι οι μήνες του χρόνου, δώδεκα τα ζώδια, δώδεκα οι θεοί του Ολύμπου, δώδεκα οι άθλοι του Ηρακλή, 12 φυλές του Ισραήλ, 12 Ιμάμηδες,δώδεκα και οι μαθητές του Ιησού.
Το δεκατρία μπορεί να θεωρείται "κακός" αριθμός απλά επειδή είναι μια μονάδα πάνω από το δώδεκα, που είναι δημοφιλής αριθμός σε πολλούς πολιτισμούς (λόγω του ότι είναι εξαιρετικά σύνθετος αριθμός). Όταν μια ομάδα δεκατριών αντικειμένων διαιρεθεί στα δυο, στα τρία, στα τέσσερα ή στα έξι, πάντα ένα αντικείμενο περισσεύει.
Το 13 είναι ο κατεξοχήν κακότυχος αριθμός, που σπάει την αρμονία του 12 ήτοι λοιπόν θεωρείται ότι συνεχίζει μετά το 12 για να σπάσει την πληρότητα. Με την προσθήκη του αριθμού «ένα» σχηματίζεται η αρχή ενός νέου κύκλου. Το άγνωστο, που αντιπροσωπεύει ο αριθμός 13, προκαλεί ανησυχία στους ανθρώπους κι έτσι άρχισαν να το συνδέουν με ατυχή γεγονότα.
Στις αγγλοσαξωνικές χώρες, τις ισπανόφωνες και τη Γερμανία πολλά κτίρια και ξενοδοχεία δεν διαθέτουν 13ο όροφο και πολλοί δρόμοι δεν έχουν τον αριθμό 13.
Όταν το όνομα ενός ατόμου έχει δεκατρία γράμματα θεωρείται ότι έχει την τύχη του διαβόλου (Jack the Ripper, Charles Manson, κτλ.).
Πριν τον 19ο αιώνα, ο αριθμός 13 θεωρούνταν γενικά ως φέρων κακή τύχη. Την ίδια εικόνα είχε και η Παρασκευή, αν και δεν υπήρχε κάποια σχέση μεταξύ των δύο. Η πρώτη αναφορά σε μία "Παρασκευή και 13" έγινε μάλλον στις αρχές του 19ου αιώνα.[1][2]
Πέρα από τις γραπτές αναφορές, πάντως, πολλές δημοφιλείς ιστορίες υπάρχουν σχετικά με την προέλευση της δεισιδαιμονίας:
Ο αριθμός 13 έχει επίσης για κάποιους και βιβλικές προεκτάσεις. Στο Μυστικό Δείπνο, μετά τον οποίο ο Ιούδας πρόδωσε τον Ιησού, οι συνδαιτυμόνες ήταν 13.
Σχέση έχει επίσης το γεγονός ότι ένα σεληνοηλιακό ημερολόγιο πρέπει να έχει 13 μήνες σε κάποια χρόνια, ενώ το ηλιακό Γρηγοριανό ημερολόγιο και το σεληνιακό Ισλαμικό ημερολόγιο έχουν πάντοτε 12 μήνες σε ένα χρόνο.
Η τρισκαιδεκαφοβία μπορεί να επηρέαζε και τους Βίκινγκς-πιστεύεται ότι ο Λόκι στη σκανδιναβική μυθολογία ήταν ο 13ος θεός, κατά τον ίδιο τρόπο που στο Χριστιανισμό ο Σατανάς θεωρείται ο 13ος άγγελος.
Ο κώδικας του Χαμουραμπί, που γράφτηκε στη Μεσοποταμία περίπου το 1686 π.Χ., παραλείπει τον αριθμό 13. Κάτι τέτοιο υπονοεί ότι η πρόληψη υπήρχε πολύ πριν τη Χριστιανική εποχή.
Παρόμοιες φοβίες
Η τετραφοβία, ο φόβος του αριθμού 4, δεν είναι σπάνια στην Κίνα, την Ιαπωνία και την Κορέα, όπου τα κτίρια (γραφεία, πολυκατοικίες, ξενοδοχεία, νοσοκομεία κλπ) συχνά δεν έχουν 4ο όροφο, και μερικές φορές κανείς όροφος δεν έχει τον αριθμό 4 (π.χ. 14, 41 κλπ), κάτι που συμβαίνει και στα συγκροτήματα κατοικιών. Οι Κινέζικες λέξεις "τέσσερα" και "πεθαίνω" προφέρονται ακριβώς όμοια εκτός από τον τόνο. Η Γιαπωνέζικη και Κορεάτικη προφορά αυτών των δυο λέξεων προήλθε από τα Κινέζικα, κι έτσι οι τρεις αυτοί πολιτισμοί μοιράζονται σήμερα τον ίδιο φόβο για τον αριθμό τέσσερα. Περιέργως, ο αριθμός 13 θεωρείται τυχερός στα μέρη αυτά, καθώς η προφορά του "τρία" (san) μοιάζει με την προφορά του "ζω" ή "επιβιώνω" στα Κινέζικα και Κορεάτικα. Έτσι, σε κάποια συγκροτήματα κατοικιών μπορεί κάποιος να βρει το Μπλοκ 13Α εκεί που κανονικά θα υπήρχε το Μπλοκ 14. Στην Κίνα τα κινητά τηλέφωνα που έχουν αριθμό που περιέχει το 4 πουλιούνται σε πολύ χαμηλότερη τιμή από τα υπόλοιπα.
Στην Ιταλία "κακός" θεωρείται ο αριθμός 17. Όταν γραφεί με το ρωμαϊκό σύστημα αρίθμησης σαν XVII, μπορεί να αναγραμματιστεί σε VIXI, που στα Λατινικά σημαίνει "έζησα", δηλ. η ζωή μου τελείωσε. Στην Ιταλία δεν είναι σπάνιο να βρει κανείς κτίρια που δεν έχουν 17ο όροφο, ή ξενοδοχεία που δεν έχουν δωμάτιο 17. Ο εθνικός αερομεταφορέας της Ιταλίας, η Alitalia, δεν έχει σειρά 17 στα καθίσματα των αεροπλάνων της, και το ίδιο συμβαίνει και με τη γερμανική εταιρία Germanwings, που πετά σε πολλές Ιταλικές πόλεις. Η Ρενώ πούλησε το μοντέλο της "R17" σαν "R177" στην Ιταλία
Τι λένε οι επιστήμονες
Αντίθετα με τους προληπτικούς, κάποιοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η δεισιδαιμονία που έχει δημιουργηθεί γύρω από την ημέρα, κάνει τους ανθρώπους να είναι πιο προσεκτικοί στην καθημερινότητα τους, άρα και περισσότερο ασφαλείς. «Δεν κάνουμε τίποτε τρομακτικό σήμερα. Ελέγχουμε δύο φορές αν έχουμε βενζίνη στο αυτοκίνητο. Κάποιοι μάλιστα μένουν και στο σπίτι τους, αν και τα περισσότερα ατυχήματα συμβαίνουν στο σπίτι. Επομένως αυτή δεν είναι η καλύτερη στρατηγική», λέει η Ρεμπέκα Μπόρα, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι στις Ηνωμένες Πολιτείες.
«Οι προλήψεις δεν είναι τίποτε άλλο από την προσπάθεια να καταλάβουμε και να ελέγξουμε τη μοίρα σε ένα άγνωστο κόσμο. Όταν υπάρχουν κανόνες και γνωρίζεις πώς να παίξεις χωρίς να τους παραβιάσεις, φαίνεται πάντα ευκολότερο. Για παράδειγμα, το Δράκουλα ξέρεις πώς να τον αποφύγεις. Με το σκόρδο. Αυτό είναι πολύ ανακουφιστικό. Το ίδιο συμβαίνει και με την Παρασκευή και 13», εξηγεί η Ρεμπέκα Μπόρα.
Επιπλέον, Βρετανοί επιστήμονες πραγματοποίησαν έρευνα με τίτλο: «Πόσο κακή για την υγεία σου, είναι η Παρασκευή και 13;».
Η έρευνα δημοσιεύθηκε το 1993 στο επιστημονικό περιοδικό Medical Journal και είχε ως στόχο ν' αποτυπώσει τη σχέση μεταξύ της υγείας, της συμπεριφοράς και της δεισιδαιμονίας σχετικά με την Παρασκευή και 13 στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι ερευνητές συνέκριναν τα ποσοστά των ατυχημάτων με αυτοκίνητο σε δύο διαφορετικές ημέρες - Παρασκευή 6 του μηνός και Παρασκευή και 13 - σε μία περίοδο μερικών χρόνων.
Η διαπίστωση των επιστημόνων ήταν πως την ημέρα εκείνη, μειώνονταν ο αριθμός των ατόμων, που επέλεγαν το αυτοκίνητο για τις μετακινήσεις τους, ωστόσο, ο αριθμός των εισαγωγών στα νοσοκομεία εξαιτίας αυτοκινητιστικών δυστυχημάτων, ήταν σαφώς μεγαλύτερος.
Όταν κάποιος δεν ξέρει κάτι ή βρίσκεται σε δύσκολη θέση και προσπαθεί να το κρύψει με τρόπο αμήχανο, όπως ο ψάλτης που αποφεύγει τα δύσκολα σημεία βήχοντας.
