ζεϊμπέκης ο [zeibékis] Ο11 & ζεϊμπέκος ο [zeibékos] Ο18α & ζεϊμπέκι το [zeibéki] Ο44 : για πληθυσμό της επαρχίας του Aϊδινίου της Mικράς Aσίας, κατά την περίοδο της Οθωμανικής Aυτοκρατορίας, ο οποίος προερχόταν από εξισλαμισμένους Έλληνες και διατηρούσε ήθη εντελώς ιδιαίτερα και αντίθετα προς τη μουσουλμανική ορθοδοξία: H ανταρσία των ζεϊμπέ κηδων το 1833. Aστυνομικά καθήκοντα αναθέτονταν στους ζεϊμπέκους από τα μέσα του 19ου αι.
[τουρκ. zeybekj -ης, -ος· ζεϊμπέ κ(ης) υποκορ. -ι]
http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/search.html?lq=%CE%B6%CE%B5%CF%8A%CE%BC%CF%80%CE%AD%CE%BA%CE%B7%CF%82&dq=
zeybek
zeybek
από Babylinos » Αύγουστος 18th, 2009, 11:14 pm
Οι Ζεϊμπέκοι (zeybek) ήταν ομάδες ανθρώπων με ιδιότυπα κοινωνικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά, που έζησαν για αρκετούς αιώνες στις κεντροδυτικές περιοχές της αιγαιακής Mικρασίας και αφομοιώθηκαν, χωρίς να αφήσουν επιβιώματα, στις αρχές του 20ού αιώνα, μέσα στο πολυεθνικό χαρμάνι της οθωμανοτουρκικής επικράτειας. Πιθανός καρπός επιμειξίας Θρακών μεταναστών και κατοίκων της Φρυγίας, οι Ζεϊμπέκοι αγωνίστηκαν πεισματικά για τη διατήρηση της ελευθερίας και της αυτονομίας τους, ανέπτυξαν δυναμική ληστρική -και συχνά επαναστατική- δράση και έγιναν γνωστοί ως οι σημαντικότεροι εκφραστές της κοινωνικής ληστείας στην Aνατολία. Oρκισμένοι εχθροί της οθωμανικής εξουσίας, που επεδίωκε την καταστολή των εξεγέρσεων και την καθυπόταξή τους, σκοπό τους είχαν την αποκατάσταση της κοινωνικής αδικίας και απέκτησαν θρυλική φήμη (ιδίως οι αρχηγοί τους, οι Eφέδες, με κορυφαίο τον Tσακιτζή-Eφέ, τον επονομαζόμενο Pομπέν της Aνατολής), που οφείλεται στην παλικαριά, την ντομπροσύνη και τη γοητεία τους. H ζωή και η δράση τους τροφοδότησε τη λαϊκή καλλιτεχνική φαντασία, τη λογοτεχνία, τη μουσική, τη ζωγραφική, τον κινηματογράφο, το θέατρο, την τέχνη της φωτογραφίας, τη δημοσιογραφία, τόσο στην Tουρκία όσο και στην Eλλάδα αλλά και στην Eυρώπη.
Θωμάς Kοροβίνης,
ανάλογα με την περιοχή της ανατολίας και τον ρυθμό υπάρχουν πολλοί τύποι χορου zeybek :
* Abdal Zeybegi .* Saraykoy Zeybegi , * Serenler Zeybegi ,* Tavas Zeybegi , * Aydin Zeybegi ,* Kordon Zeybegi , * Bergama Zeybegi
* Karanlik Zeybegi ,* Ankara Zeybegi ,* Kadioglu Zeybegi , * Cokertme Zeybegi , * Al Yazma Zeybegi , * Koca Arap Zeybegi , * Karasar Zeybegi
* Eyyubum Zeybegi , * Izmir Sogukkuyu Zeybegi .* Daglar Zeybegi ,* Odemis Zeybegi ,* Serenler Zeybegi , * Sabah Namazi Zeybegi
* Kirkagac Zeybegi κλπ
πέργαμος / μενεμένη
γνωστό τραγούδι σε ρυθμό zeybek
διάφορες εκτελέσεις στα τουρκικά και ελληνικά
ηχογραφήσεις στην διάρκεια του μεσοπολέμου σε αθ'ηνα , τουρκία και αμερική.
ollinos.blogspot.grBabylinos
Τσακιτζής , ο ζεϊμπέκος λαϊκός ήρωας
Ο ΤΣΑΚΙΤΖΗΣ (Τσακίρτζαλη Μεχμέτ Εφέ) είναι ο πιο φημισμένος λησταντάρτης
της Ανατολής των αρχών του αιώνα μας. Η ανταρσία του εναντίον της οθωμανικής
εξουσίας, η ζωηρή δράση του εναντίον της πλουτοκρατίας και η ευεργετική στάση
του απέναντι στα λαϊκά στρώματα τον ανέδειξαν σε θρυλικό λαϊκό ήρωα. Τον
αποκάλεσαν «ιππότη της Ανατολής» και η φήμη του διαδόθηκε σε Ανατολή και Δύση.
Η ζωή του, οι περιπέτειες και οι έρωτές του πήραν διαστάσεις μύθου και τροφοδότησαν
τη λαϊκή μυθολογία, το θέατρο σκιών και τον κινηματογράφο, τόσο της νεότερης Τουρκίας
όσο και της Ελλάδας.
στά τραγούδια ο τσακιτζής παρομοιάζεται με "καβάκι" , την ψηλόλιγνη μεσογειακή μαύρη λεύκα
που φτάνει σε ύψος και τα 30 μέτρα
İzmir'in kavakları
(Οι σμυρνέικες οι λεύκες)
Dökülür yaprakları
(φύλλα ρίχνουνε σωρό)
Bize de derler Çakıcı
(Με λένε μένα Τσακιτζή)
Yar fidan boylum
(λυγερόκορμο δεντρί)
Yıkarız konakları
(και κονάκια πυρπολώ)
ollinos.blogspot.grBabylinos
το τραγούδι τιυ τσακιτζή σε ρυθμό zeybek από την ρόζα εσκενάζι
ollinos.blogspot.grBabylinos
Babylinos έγραψε:
Oρκισμένοι εχθροί της οθωμανικής εξουσίας, που επεδίωκε την καταστολή των εξεγέρσεων και την καθυπόταξή τους, σκοπό τους είχαν την αποκατάσταση της κοινωνικής αδικίας...
Mια ιδιότυπη κατηγορία Tούρκων των μικρασιατικών επαρχιών του περασμένου αιώνα ήταν οι απόγονοι των παλαιών λεγομένων Δερέ- μπεη που κατά λέξη σημαίνει “οι άρχοντες του κάμπου”. Aυτοί ήσαν ένα είδος φεουδαρχών, μια αριστοκρατική τάξη της Mικράς Aσίας. Στα φέουδά τους είχαν αυτονομία και σε αντάλλαγμα για τα κυριαρχικά τους δικαιώματα, είχαν την υποχρέωση να διαθέτουν στον Σουλτάνο ορισμένο αριθμό στρατιωτών, να συντηρούν τους δρόμους και να φροντίζουν για τη δημόσια ασφάλεια. Aυτά βέβαια στα χαρτιά, διότι στην πραγματικότητα οι Δερέ-μπεη αποτελούσαν μια ένοπλη δύναμη που υπηρετούσε κατά βάθος τις δικές της ληστρικές επιχειρήσεις που έφτασαν να γίνουν πληγή για τις χώρες εκείνες. O Σουλτάνος Mαχμούτ B’ αναγκάστηκε να καταργήσει τα προνόμιά τους αυτά το 1833. Ωστόσο για πολλά χρόνια αργότερα και ως τον 20ο αιώνα, εξακολουθούσαν να υπάρχουν πολλές τέτοιες “αριστοκρατικές” οικογένειες οι οποίες μάλιστα διεκδικούσαν ως το τέλος τα “δικαιώματά” τους. Kι αν δεν τα ανέκτησαν ποτέ, είχαν όμως πάντοτε μια ιδιαίτερη εκτίμηση εκ μέρους του μεγαλύτερου μέρους του τουρκικού πληθυσμού της Mικράς Aσίας.
Tις στρατιωτικές μονάδες των Δερέ-μπεη συγκροτούσαν οι ζεϊμπέκηδες που αποτελούσαν ιδιαίτερο και ιδιότυπο στοιχείο της Aνατολής. Zούσαν απομονωμένοι, χωρίς πολλές επαφές και σχέσεις με τους άλλους μουσουλμάνους. Φόβος και τρόμος των Eλλήνων αν και στις τάξεις τους υπήρχαν και πολλοί εξισλαμισθέντες χριστιανοί Eλληνες. Eίχαν τις δικές τους παράξενες φορεσιές, οι οποίες γινόταν πολλές φορές αντικείμενο περιγραφής διαφόρων ζωγράφων που ταξίδευαν σε εκείνα τα μέρη. Oι απεικονίσεις τους δείχνουν να φορούν ένα πολύ ψηλό κάλυμμα στο κεφάλι, σαν πολλά ανασκουμπωμένα φέσια το ένα πάνω στο άλλο, τα οποία περιτυλίγουν αντί με τουρμπάνι, με ριγωτά πανιά με μακρυές φούντες. Φορούσαν ακόμα, ένα χρωματιστό γιλέκο κοντό και σκληρό από τα πολλά κεντήματα, πανταλόνι μέχρι τα γόνατα, κολλητό στα σκέλη που όμως σχηματίζει στο πίσω μέρος, φαρδύ σάκο (βράκα). Στη μέση τύλιγαν μια ζώνη από ριγέ μετάξι ή κόκκινο μαλλί. Aπό το γόνατο και κάτω οι κνήμες ήταν γυμνές για ομορφιά. Hσαν, λέγεται, περήφανοι για το άσπρο δέρμα τους και τις λεπτές και νευρώδεις γάμπες τους, αλλά και για τους τρυφερούς... αστραγάλους τους που τους θεωρούσαν φυλετικό πλεονέκτημα. Mερικές φορές φορούσαν και κεντητές περικνημίδες και κόκκινες δερμάτινες παντόφλες. Aπαραίτητο στοιχείο της φορεσιάς αυτής ήταν το “σιλαχλίκ” το σελάχι μια φαρδιά ζώνη που έφερε τα σπουδαιότερα τους πράγματα: τις πιστόλες, τα στιλέτα, την πίπα, την ταμπακιέρα και τα χρήματά τους.
Oταν οι τελευταίοι Δερέ-μπεη έχασαν τα προνόμιά τους, ο διοικητής του νομού της Σμύρνης Tαχέρ Πασάς, κατάργησε και την πολιτοφυλακή των ζεϊμπέκηδων και απαγόρευσε να φορούν την περίφημη παραδοσιακή τους ενδυμασία. Oι ζεϊμπέκηδες δε νοιάστηκαν ούτε για τα προνόμια, ούτε για την εξουσία. Δεν μπόρεσαν όμως να δεχτούν και να υπακούσουν διαταγή για την ενδυμασία και έτσι ξεκίνησε η επανάσταση των ζεϊμπέκηδων που κατέληξε σε ένα τρομερό, αλα τούρκα, μακελειό. O Bαλής της Σμύρνης παρέσυρε τους αρχηγούς στο κονάκι του δήθεν πως ήθελε να διαπραγματευθεί μαζί τους. Eκείνοι παρουσιάστηκαν πάνοπλοι και με μεγάλη ακολουθία. Aίφνης ακούστηκε ένας πυροβολισμός, όπως είπαν, από τη μεριά των ζεϊμπέκηδων, αλλά μάλλον ήταν το σύνθημα για να ξεκινήσει η σφαγή. Kαθώς ήταν όλοι μαζί συγκεντρωμένοι στην αυλή, οι κρυμμένοι Tούρκοι στρατιώτες άρχισαν να τους πυροβολούν από παντού, μέχρι που σκότωσαν και τον τελευταίο. Kατόπιν έκοψαν τα κεφάλια τους και τα κάρφωσαν στα κάγκελα του κονακιού για παραδειγματισμό. Mε παρόμοιο (θηριώδη) τρόπο εξόντωσαν τους αρχηγούς ζεϊμπέκηδες και στο Aϊδίνι.
Yστερα από την αποτυχημένη επανάστασή τους οι ζεϊμπέκηδες διατήρησαν μεν τη φορεσιά τους, έχασαν όμως την αίγλη, την παλληκαριά, αλλά και τα έσοδά τους. Σιγά -σιγά ξέπεσαν σε ένα γραφικό αξιοθέατο για τους επισκέπτες της Aνατολής. Ως τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα, οι ταξιδιώτες που ήθελαν να πάνε στο εσωτερικό της Mικράς Aσίας, τους νοίκιαζαν σαν ένοπλους οδηγούς, ήσυχοι πως δεν θα πέσουν θύματα ληστών.
Ως τα πρώτα χρόνια του αιώνα μας, οι φυλακές της Pόδου, του Mπουντρούμ και άλλων περιοχών του ανατολικού Aιγαίου, ήταν γεμάτες από ζεϊμπέκηδες, τραγικά λείψανα μιας ολόκληρης εποχής που έφευγε για πάντα.
http://www.music-art.gr/content/view/40/34/lang,el/
είναι γραμμένο η αλήθεια των ανθρώπων είναι μια οφθαλμαπάτη
είναι γραμμένο ο θάνατος είναι μια όαση
(γουρδώνουμε το περπούτσι παραμοίρα και μουσικούς ορίζοντες ανοίγουμε)
FallenAngelΛα τα μινόρια
επίσης από μαρτυρία της Αγγελικής Παπάζογλου
«Οι ζεϊμπέκες ήτανε κάτι κοντά βρακάκια, με γυμνά πόδια, σαν τσι διαόλοι... Γεμάτοι από πάνω ίσαμε κάτω σούβλες, ξουράφια, μαχαίρες, μαχαιράκια, αργιλέδες, τανάλιες, μπαλτάδες... σαν κινούμενο χασαπιό ήτανε... [...] Όσους σκότωνε, τόσα σαρίκια είχε καμαρώνανε στο κεφάλι του, σαν κουλούρια, τόνα πάνω στο άλλο. Άμα είχε σκοτώσει πάνω από δέκα, είχε δικαίωμα να βάζει "πλάκα -που λένε- τα γαλόνια" σαν το ναύαρχο... μονο-κόμματο μακρύ φέσι. [...]
Εματζευούντουστε πέντε-έξι κι ηρχούντουστε και σου χτυπάγανε την πόρτα [....] Τηνέ σπάγανε την πόρτα άμα δεν του ηάνοιγες, χώνανε στα σπασμένα σανίδια αυτό το άγριο μούτρο -το κεφάλι τως- και μόλις τους ήβλεπες, ήτρεχε μέσα στο κορμί σου ένας παγωμένος ηλεχτρισμός. Κι έτσι όπως είχανε πέσει απάνω σου και σε σφίγγανε η γυναίκα σου και τα παιδιά σου, ρώταες με δίχως αναπνοή:
- Τι θέτε;
Και σου απαντούσαν:
- Κορίτσια...
[...] Οι ζεϊμπέκηδες ήρθανε απ' τη Θράκη στο Ντεμίσι και στ' Αϊντίνι. Αλλαξοπιστήσανε, γινήκανε σκυλότουρκοι, και το τουρκικό σουλτανάτο τους έστελνε πάντα εναντίον των χριστιανών. Ήτανε τραμπούκοι του σουλτάνου. [...]»
είναι γραμμένο η αλήθεια των ανθρώπων είναι μια οφθαλμαπάτη
είναι γραμμένο ο θάνατος είναι μια όαση
(γουρδώνουμε το περπούτσι παραμοίρα και μουσικούς ορίζοντες ανοίγουμε)
FallenAngel
http://www.24grammata.com/?p=14474
Οι Ζεϊμπέκοι και το ζεϊμπέκικο (η ιστορία του χορού)
Προστέθηκε από 24grammata
24grammata.com/ μουσική/ λαογραφίαΤα κορμιά και τα μαχαίρια
της Παρής Σπίνου
Κάθε Σαββατοκύριακο, εκατοντάδες άντρες και γυναίκες χορεύουν ζεϊμπέκικα σε μεγάλες πίστες ή μικρά ρεμπετάδικα όλης της Ελλάδας. Ομως ο πολυτραγουδισμένος αυτός χορός πολύ μικρή σχέση έχει σήμερα με τον τόπο και τον τρόπο που ξεκίνησε -στα βάθη των αιώνων στην κεντροδυτική Ανατολία.
Πήρε δε το όνομά του από τους περήφανους και άγριους ληστές Ζεϊμπέκους, που, όταν δεν τον χόρευαν επιδεικνύοντας τα σπαθιά τους… κατέσφαζαν Ελληνες, όπως αυτούς του Αϊδινίου, την εποχή της Μικρασιατικής Εκστρατείας.
Οσο μεγαλοπρεπές ήταν το παρουσιαστικό των Ζεϊμπέκων με μια φορεσιά-κινητό οπλοστάσιο, άλλο τόσο εντυπωσιακός ήταν ο χορός τους: «Ο Ζεϊμπέκης αρχίζει να ρίχνει τις βόλτες του. Ακουμπάει τα δάχτυλά του με μια ξαφνική, βίαιη κίνηση στο χώμα, σηκώνεται απότομα, παίρνει στα χέρια του το σπαθί ή το όπλο του και συνεχίζει τις βόλτες του… Μια παραδοσιακή εντυπωσιακή φιγούρα είναι να χτυπά ο Ζεϊμπέκης το ένα χέρι του στην μπότα του και το άλλο χέρι του στο όπλο του», περιγράφει ο Θωμάς Κοροβίνης στην πολύ ενδιαφέρουσα, πολυσέλιδη μελέτη του «Οι Ζεϊμπέκοι της Μικράς Ασίας», που θα κυκλοφορήσει σύντομα από την «Αγρα».
Για 17 χρόνια ο συγγραφέας, που έχει ασχοληθεί και με την τουρκική λαϊκή ποίηση, ερεύνησε σε βιβλιοπωλεία, παλαιοπωλεία, μουσεία της Τουρκίας, έψαξε σε περιοδικά και παρτιτούρες για τους Ζεϊμπέκους, το όνομα των οποίων, Zeybek, έχουν δανειστεί σήμερα πολλά καφενεία και μουσικοχορευτικά στην περιοχή της Σμύρνης, όπου οι τουρίστες γεύονται και το περίφημο ψητό κρέας Zeybek Kebabi.
Διάφορες εκδοχές υπάρχουν για την καταγωγή των Ζεϊμπέκων. «Η ορθότερη είναι ότι οι Ζεϊμπέκοι είναι απόγονοι φυλετικής επιμειξίας θρακών μεταναστών και κατοίκων της Φρυγίας», σημειώνει ο Θ. Κοροβίνης, ενώ μια ιδιαίτερη προσωπικότητα που υπήρξε από λογοτέχνης μέχρι ο πρώτος έλληνας αεροπόρος, ο Θάνος Μούρραης Βελλούδιος, αναφέρει ότι τα συνθετικά της λέξη «Ζεϋμπέκο», είναι «Ζεϋ εκ του Ζευς και συμβολίζει το πνεύμα» και Μπέκος, δηλαδή άρτος και συμβολίζει το σώμα».Ο δε Γιάννης Τσαρούχης, που επανειλημμένα ζωγράφισε ναύτες και στρατιώτες σε ζεϊμπέκικες φιγούρες, σε μια συνομιλία του με τον ρεμπέτη Τάκη Μπίνη έχει υποστηρίξει ότι «οι Ζεϊμπέκηδες ήταν Ελληνες, Μακεδόνες και Θρακιώτες, που ακολούθησαν τον Μέγα Αλέξανδρο στην εκστρατεία του στην Ασία… Τους ονόμαζαν Ζεϊμπέκια δηλαδή ζωέμπορους και Μακελάρηδες (χασαπάδες) γιατί έσφαζαν χιλιάδες ζώα και τα πουλούσαν. Στο πέρασμα των χρόνων θέλησαν να απαθανατίσουν τον ηρωιμό και την παλικαριά τους και να διατηρήσουν τις ηρωικές τους παραδόσεις και έτσι δημιούργησαν αυτόν το δύσκολο χορό το ζεϊμπέκικο, που τον χόρευαν ένας ένας με σπαθιά στα χέρια και πότε πότε και στο στόμα: βγάζοντας μουγκρητά ή αλαλαγμούς -σαν τα σημερινά όπα, άλα, γιάλα και διάφορα άλλα παλικαρίσια».
Η αγέρωχη κορμοστασιά τους, που τόνιζε η στολή τους, δεν άφησε αδιάφορους τους δυτικούς περιηγητές που τους απεικόνισαν σε γκραβούρες. Από τη ζώνη τους κρεμούσαν ασημένια ταμπακέρα, ένα φλασκί αλλά και ένα μικρό μαξιλάρι που το χρησιμοποιούσαν όταν διανυκτέρευαν στην ύπαιθρο. Συχνά βλέπουμε να υπάρχουν και έγχορδα λαϊκά όργανα στη ζώνη τους όπως ένα μπαγλαμά σάζι για να τραγουδούν τα ηρωικά τους κατορθώματα. Χαρακτηριστικό όμως της αισθητικής τους ήταν το πλούσιο σαλβάρι που άφηνε ακάλυπτα τα γόνατα. «Από το γόνατο και πέρα είναι οι κνήμες γυμνές, λόγω… κοκεταρίας», σημειώνει ο καθηγητής Πολυχρόνης Ενεπεκίδης. «Οι Ζεϊμπέκηδες είναι πολύ περήφανοι για την άσπρη επιδερμίδα τους, για τις λεπτές νευρώδεις γάμπες και τους τρυφερούς αστραγάλους τους που θεωρούνται σαν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ράτσας τους».
«Οι Ζεϊμπέκοι συνδέονται με την εξέγερση, με πράξεις μεγαλοψυχίας και ευθυδικίας», σημειώνει ο Θ. Κοροβίνης που έχει μεταφράσει το μυθιστόρημα του κούρδου συγγραφέα Γιασάρ Κεμάλ για τον ξακουστό Εφέ «Τσακιτζή». «Η σύγχρονη αντίληψη γι’ αυτούς είναι ότι διακρίνονται από αντικρατική και αντιεξουσιαστική συμπεριφορά, στρέφονται εναντίον των προεστών και εναντίον της κρατικής βίας και καταπίεσης και της κακής διοίκησης».
Ζούσαν σε ομάδες στα βουνά, είχαν την ιεραρχία τους με ανώτερο τον Εφέ και στο πνεύμα της «κοινωνικής ληστείας», τιμωρούσαν, σύμφωνα με τη λαογράφο Ρ. Saralp, «τους υφασματέμπορους που πουλούσαν ακριβότερα από την κανονική τιμή, τους ντόπιους ρωμιούς μπακάληδες που έκλεβαν στο ζύγι… Επισκεύαζαν τις βρύσες και τις κρήνες των χωριών, άνοιγαν πηγάδια, βοηθούσαν τους φτωχούς με χρήματα. Υποχρέωναν τους πλούσιους να ενισχύσουν την προίκα των φτωχών κοριτσιών…».
Τα τραγούδια τους εξυμνούσαν τις αρετές και τα κατορθώματά τους, όπως το ζεϊμπέκικο του Γκερ Αλή. Αλλα πάλι έχουν ερωτικό χαρακτήρα, όπως το «Μενεξεδί πρόβατο»: «Εγώ απόμεινα μόνος,/ εδώ στα λημέρια μου,/ ξεχασμένος μετανάστης,/ δεν αντέχω στα βουνά, /μακριά σου, αγαπημένη».
«Χαρακτηριστικό είναι ότι οι Εφέδες όταν έπαιζαν ζεϊμπέκικα τραγούδια στο βουνό, τα χόρευαν πάντοτε μόνοι τους, ένας ένας, ποτέ δύο δύο ή ομαδικά», σημειώνει ο συγγραφέας. «Θεωρείται, σύμφωνα με την παράδοση καθεαυτού ανδρικός χορός. Ωστόσο, σε ορισμένες περιοχές επικράτησε η συνήθεια να τον χορεύουν σπανιότερα και οι γυναίκες. Η μουσική που συνοδεύει το χορό έχει εννέα μέτρα. Στην παραδοσιακή του εκτέλεση, η χρονική διάρκεια του ζεϊμπέκικου είναι περιορισμένη γι’ αυτό και στην Τουρκία, όταν κάποιος μακρυγορεί συνηθίζουν να τον διακόπτουν και να του λένε: “Κόφ’ το, να γίνει αϊδίνικο”».
Διατρέχοντας τη μελέτη του Θ. Κοροβίνη, βλέπουμε τις αντιφατικές δράσεις των ομάδων των Ζεϊμπέκων. Αλλοι είχαν αναδειχτεί σε ένα είδος τοπικού χωροφύλακα και προστάτευαν τους ταξιδιώτες, άλλοι φύλαγαν τις περιουσίες των προκρίτων. Τον 19ο αιώνα υπέστησαν πολλούς διωγμούς από τους σουλτάνους, χρησιμοποιήθηκαν όμως και ως επίλεκτοι πολεμιστές του οθωμανικού στρατεύματος.
Οι Ελληνες της Μικράς Ασίας έχουν από αυτούς τις χειρότερες αναμνήσεις. Οπως έχει αφηγηθεί με γλαφυρότητα στο περιοδικό «Ντέφι» η Μικρασιάτισσα Αγγέλα Παπάζογλου: «Και να πηγαίνουνε οι πασιμπουζούκηδοι, οι σκυλότουρκοι με κείνα τα κοντά βρακάκια αξυπόλητοι με κάτι ζωνάρια πετσένια που ‘χανε απάνω κρεμασμένα τα όπλα τους κι ανάμεσα κρεμούντουστε οι βρώμικες κοιλιές τους, τα χείλια τους γεμάτα σπυριά, μεγάλα σπυριά σα καρύδια, οι γλειτσιαχείληδοι και να γυρεύουνε τα κορίτσια».
Σήμερα υπάρχουν περίπου 150 διαφορετικά ονόματα ζεϊμπέκικων στην Τουρκία: «Ζεϊμπέκικο του τράγου», εμπνευσμένο από τα ριψοκίνδυνα πηδήματα των κατσικιών, του «Γιουρούκ Αλή Εφέ» ο οποίος ήταν χωλός από το δεξί του πόδι γι’ αυτό όσοι το χορεύουν στηρίζονται σταθερά για αρκετή ώρα στο αριστερό. Ο «Πλουμιστός χωροφύλακας» αναπαριστά την κωμική ιστορία ενός λιποτάκτη ο οποίος ενώθηκε μεταμφιεσμένος με το τάγμα χωροφυλακής που τον καταδίωκε, ενώ οι φιγούρες του «Εσκί Παζάρ» μιμούνται την αιώρηση πάνω σε ένα σκοινί.«Η εκτέλεσή του βασίζεται σε καθορισμένους κανόνες ευπρέπειας και αυστηρής χορευτικής συμπεριφοράς», συνεχίζει ο Θ. Κοροβίνης. «Εχει δικαίωμα να τον χορέψει οποιοσδήποτε επιθυμεί, όμως το να χορέψει κάποιος απρόσκλητος θεωρείται απαράδεκτο και αξιόμεμπτο. Κανείς δεν επιτρέπεται να συνοδεύσει κάποιον ενώ χορεύει χωρίς να προσκληθεί. Επίσης, για κανένα λόγο δεν πρέπει κάποιος να διακόψει το χορό, να παραγγείλει έναν χορό ή να προτείνει την αλλαγή του σκοπού που εκτελείται. Οι προφορικές τοπικές παραδόσεις πολλών περιοχών της Ανατολίας διασώζουν πλήθος αφηγήσεις οι οποίες αναφέρονται σε θρυλικούς καβγάδες και μαχαιρώματα, που προκλήθηκαν από τέτοιου είδους παραξηγήσεις…».
Οι μελετητές βρίσκουν στον ζεϊμπέκικο διονυσιακά και πολεμικά στοιχεία, τα οποία συναντάμε και στην περιγραφή του Στράτη Μυριβίλη στο βιβλίο «Ο Βασίλης ο Αρβανίτης»: «Χόρευαν αργά και αγέλαστα όλοι μαζί ένα μεγάλο κυκλικό ζεϊμπέκικο, η ρόδα του γύριζε μεγαλόπρεπα γύρω στους νταουλτζήδες… Εμείς οι μικροί, βλέπαμε τις μυτερές λεπίδες να σταυρώνουνται κάτω από το σαγόνι, πίσω από το λαιμό… Περιμέναμε λαχανιασμένοι την ώρα που θα άρχιζαν “να παίρνουν τις ανάλιες”. Αυτό γινόταν σαν έφτανε η μανία τους στο κατακόρυφο. Σήκωναν τότες την κάμα, “χέι!” φώναζαν και την κάρφωναν στο μερί, στη γάμπα. Και να πάλι συνέχιζαν το γλέντι».
Τη δεκαετία του 1930 τα ζεϊμπέκικα εισβάλλουν στις μεγάλες πόλεις της Τουρκίας και υιοθετούνται από τύπους του κοινωνικού περιθωρίου, όπως οι νταήδες και οι καμπανταήδες. «Αυτοί τροποποίησαν τους ζεϊμπέκικους χορούς και ιδιοποιήθηκαν ορισμένες παραδοσιακές χορευτικές φιγούρες διαμορφώνοντας ένα στιλ μοναχικού ή ομαδικού ανδρικού ζεϊμπέκικου χορού, ο οποίος προσιδιάζει στον αντίστοιχο ζεϊμπέκικο που καλλιεργήθηκε και επικράτησε στον ελληνικό χώρο στο πλαίσιο της εδραίωσης του ελληνικού ρεμπέτικου τραγουδιού», σύμφωνα με τον μελετητή.
Στον ρυθμό του τουρκικού ζεϊμπέκικου «Κιόρογλου» αλλά με διαφορετικούς στίχους τραγούδησε η Ρόζα Εσκενάζυ, ενώ ο Πυθαγόρας έγραψε τη δεκαετία του ’70 τη «Γιορτή Ζεϊμπέκηδων» που ερμήνευσε ο Γιώργος Νταλάρας σε μουσική Απόστολου Καλδάρα. Η επιτυχία του Χρηστάκη «Εμαθα πως είσαι μάγκας» είναι, σύμφωνα με τον Π. Κουνάδη, διασκευή του παραδοσιακού «αργού αϊδίνικου ζεϊμπέκικου χορού».
archive.enet.gr
http://www.youtube.com/watch?v=c8JwEnQwjds&feature=related
Ο Μοναχικός Θρήνος – Το Ζεϊμπέκικο
Το ζεϊμπέκικο δύσκολα χορεύεται. Είναι η σωματική έκφραση της ήττας. Η απελπισία της ζωής. Το ανεκπλήρωτο όνειρο. Είναι το «δεν τα βγάζω πέρα».
Το κακό που βλέπεις να έρχεται. Το παράπονο των ψυχών που δεν προσαρμόστηκαν στην τάξη των άλλων.
Δεν έχει βήματα· είναι ιερατικός χορός με εσωτερική ένταση και νόημα που ο χορευτής οφείλει να το γνωρίζει και να το σέβεται.
Το ζεϊμπέκικο δεν χορεύεται ποτέ στην ψύχρα ει μη μόνον ως κούφια επίδειξη. Ο χορευτής πρέπει πρώτα «να γίνει», να φτιάξει κεφάλι με ποτά και όργανα, για να ανέβουν στην επιφάνεια αυτά που τον τρώνε. Η περιγραφή της προετοιμασίας είναι σαφής:
Παίξε, Χρήστο, το μπουζούκι,
ρίξε μια γλυκιά πενιά,
σαν γεμίσω το κεφάλι,
γύρνα το στη ζεϊμπεκιά.
(Τσέτσης)
Παίξε, Χρήστο, το μπουζούκι, ρίξε μια γλυκιά πενιά σαν γεμίσω το κεφάλι γύρνα το στη ζεϊμπεκιά Να χορέψω μες στη ζάλη, όμορφα και ταπεινά η καρδιά μου είναι μαύρη απ’ τα τόσα βάσανα Παίξε, Χρίστο, άλλο ένα μαύρες σκέψεις μου περνούν κάποια μέρα μες στη στράτα ξαπλωμένο θα με βρουν Στίχοι: Βασίλης Τσιτσάνης Μουσική: Βασίλης Τσιτσάνης 1. Μαρίκα Νίνου & Πρόδρομος Τσαουσάκης 2. Βασίλης Τσιτσάνης Φωνητικά: Ελένη Γεράνη 3. Στέλιος Καζαντζίδης |
Ο αληθινός άντρας δεν ντρέπεται να φανερώσει τον πόνο ή την αδυναμία του· αγνοεί τις κοινωνικές συμβάσεις και τον ρηχό καθωσπρεπισμό. Συμπάσχει με τον στίχο ο οποίος εκφράζει σε κάποιον βαθμό την προσωπική του περίπτωση, γι’ αυτό επιλέγει το τραγούδι που θα χορέψει και αυτοσχεδιάζει σε πολύ μικρό χώρο ταπεινά και με αξιοπρέπεια. Δεν σαλτάρει ασύστολα δεξιά κι αριστερά· βρίσκεται σε κατάνυξη. Η πιο κατάλληλη στιγμή για να φέρει μια μαύρη βόλτα είναι η στιγμή της μουσικής γέφυρας, εκεί που και ο τραγουδιστής ανασαίνει.
Ο σωστός χορεύει άπαξ· δεν μονοπωλεί την πίστα. Το ζεϊμπέκικο είναι σαν το «Πάτερ Ημών». Τα είπες όλα με τη μία.
Τα μεγάλα ζεϊμπέκικα είναι βαριά, θανατερά:
Ίσως αύριο χτυπήσει πικραμένα
του θανάτου η καμπάνα και για μένα.
(Τσιτσάνης)
*****
Τι πάθος ατελείωτο που είναι το δικό μου,
όλοι να θέλουν τη ζωή κι εγώ το θάνατό μου.
(Βαμβακάρης)
Το ζεϊμπέκικο δεν σε κάνει μάγκα*· πρέπει να είσαι για να το χορέψεις. Οι τσιχλίμαγκες με το τζελ που πατάνε ομαδικά σταφύλια στην πίστα εκφράζουν ακριβώς το χάος που διευθετεί η εσωτερική αυστηρότητα και το μέτρο του ζεϊμπέκικου.
Το ζεϊμπέκικο δεν χορεύεται σε οικογενειακές εξόδους ή γιορτές στο σπίτι· απάδει προς το πνεύμα. Πόσο μάλλον όταν υπάρχουν κουτσούβελα που κυκλοφορούν τριγύρω παντελώς αναίσθητα.
Είναι χορός μοναχικός. Όταν το μνήμα χάσκει στα πόδια σου, ο τόπος δεν σηκώνει άλλον. Είναι προσβολή να ενοχλήσει μια ξένη κι απρόσκλητη παρουσία. Γι’ αυτό κάποιοι ανίδεοι αριστεροί διανοούμενοι ερμήνευσαν την επιβεβλημένη ερημία του χορού με τα δικά τους φοβικά σύνδρομα· αποκάλεσαν το ζεϊμπέκικο «εξουσιαστικό χορό», που περιέχει, δήθεν, μια «αόρατη απειλή». Είδαν, φαίνεται, κάποιον σκυλόμαγκα να χορεύει και τρόμαξαν. Όμως, και έναν κυριούλη αν ενοχλήσεις στο βαλσάκι του, κι αυτός θα αντιδράσει.
Το ζεϊμπέκικο δεν είναι γυναικείος χορός. Απαγορεύεται αυστηρώς σε γυναίκα να εκδηλώσει καημούς ενώπιον τρίτων· είναι προσβολή γι’ αυτόν που τη συνοδεύει. Αν δεν είναι σε θέση να ανακουφίσει τον πόνο της, αυτό τον μειώνει ως άντρα και δεν μπορεί να το δεχτεί. Και στο μάτι δεν κολλάει.
Μια γυναίκα δεν είναι μάγκας· είναι θηλυκό ή τίποτα. Κι ένας άντρας, πρώτα αρσενικό και μετά όλα τ’ άλλα. Αυτό είναι το αρχέτυπο. Κι αν το εποικοδόμημα γέρνει καμιά φορά χαρωπά, η βάση μένει ακλόνητη. Εξαιρούνται οι γυναίκες μεγάλης ηλικίας που μπορεί να έχουν προσωπικά βάσανα: χηρεία ή πένθος για παιδιά. (Κι όμως είδα σπουδαίο ζεϊμπέκικο από δύο γυναίκες· τη Λιλή Ζωγράφου, που αυτοσχεδίαζε έχοντας αγκαλιάσει τον εαυτό της από τους ώμους με τα χέρια χιαστί σαν αρχαία τραγωδός· και μια νεαρή πουτάνα σε ένα καταγώγιο των Τρικάλων, πιο αυτεξούσια απ’ όλους τους αρσενικούς εκεί μέσα.)
Η μεγάλη ταραχή είναι οι χωρικοί. Σε πλατείες χωριών, με την ευκαιρία του τοπικού πανηγυριού ή άλλης γιορτής, κάτι καραμπουζουκλήδες ετεροδημότες χορεύουνε ζεϊμπέκικο στο χώμα· προφανώς για να δείξουνε στους συγχωριανούς τους πόσο μάγκες γίνανε στην πόλη. Οι άνθρωποι της υπαίθρου δεν έχουν μπει στο νόημα κι ούτε μπορούν να εννοήσουν. Τα δικά τους ζόρια είναι κυκλικά· έρχονται, περνάνε και ξαναέρχονται σαν τις εποχές του χρόνου. Δεν είναι όλη η ζωή ρημάδι. Γι’ αυτό χορεύουν εξώστρεφα, κάνουν φούρλες, σηκώνουν το γόνατο ή όλο το πόδι, κοιτάνε τους γύρω αν τους προσέχουν, χαμογελάνε χορεύοντας. Μιλάνε με τον Θεό των βροχών και του ήλιου, όχι τον σκοτεινό Θεό του χαμόσπιτου και των καταγωγίων.
Δεν γίνεται καν λόγος για το τσίρκο που χορεύει επιδεικτικά, σηκώνει τραπέζια με τα δόντια και ισορροπεί ποτήρια στο κεφάλι του. Ή τη φρικώδη καρικατούρα ζεϊμπέκικου που παρουσιάζουν οι χορευτές στις παλιές ελληνικές ταινίες και προσφάτως στα τηλεοπτικά σόου.
Το ζεϊμπέκικο είναι κλειστός χορός, με οδύνη και εσωτερικότητα. Δεν απευθύνεται στους άλλους. Ο χορευτής δεν επικοινωνεί με το περιβάλλον. Περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του, τον οποίο τοποθετεί στο κέντρο του κόσμου. Για πάρτη του καίγεται, για πάρτη του πονάει και δεν επιζητεί οίκτο από τους γύρω. Τα ψαλίδια, τα τινάγματα, οι ισορροπίες στο ένα πόδι είναι για τα πανηγύρια. Το πολύ να χτυπήσει το δάπεδο με το χέρι «ν’ ανοίξει η γη να μπει». Και, όσο χορεύει, τόσο μαυρίζει. Πότε μ’ ανοιχτά τα μπράτσα μεταρσιώνεται σε αϊτό που επιπίπτει κατά παντός υπεύθυνου για τα πάθη του και πότε σκύβει τσακισμένος σε ικεσία προς τη μοίρα και το θείο.
Τα παλαμάκια που χτυπάνε οι φίλοι ή οι γκόμενες καλύτερα να λείπουν. Ο πόνος του άλλου δεν αποθεώνεται. Το πιο σωστό είναι να περιμένουν τον χορευτή να τελειώσει και να τον κεράσουν. Να πιούνε στην υγειά του· δηλαδή να του γιάνει ο καημός που τον έκανε να χορέψει.
Ειπώθηκε πως το ζεϊμπέκικο σβήνει. Ο αρχαϊκός χορός της Θράκης που τον μετέφεραν οι ζεϊμπέκηδες στη Μικρά Ασία και τον επανέφεραν στην Ελλάδα οι πρόσφυγες του 1922 έχει ολοκληρώσει τον ιστορικό του κύκλο· δεν έχει θέση σε μια νέα κοινωνία με άλλα αιτήματα και άλλες προτεραιότητες. Μπορεί και να γίνει έτσι. Αν χαθούν η αδικία, ο έρωτας και ο πόνος· αν βρεθεί ένας άλλος τρόπος που οι άντρες θα μπορούν να εκφράζουν τα αισθήματά τους με τόση ομορφιά και ευγένεια, μπορεί να χαθεί και το ζεϊμπέκικο.
Όμως βλέπεις μερικές φορές κάτι παλικάρια να γεμίζουν την πίστα με ήθος και λεβεντιά που σε κάνουν να ελπίζεις όχι απλώς για τον συγκεκριμένο χορό, αλλά για τον κόσμο ολόκληρο.
———
* Ο μάγκας είναι άντρας σεμνός, καλοντυμένος και μοναχικός. Δεν είναι επιδεικτικό κουτσαβάκι και αλανιάρης. Όπως αναφέρεται και στο Μείζον Ελληνικό Λεξικό, «μάγκας: έξυπνος και με συμπεριφορά που ταιριάζει σε άντρα».
Άρθρο του Διονύση Χαριτόπουλου στην εφημερίδα Τα Νέα, 14/9/2002.
Ζεϊμπέκικο
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το ζεϊμπέκικο (ή ζεϊμπέκικος) είναι λαϊκός χορός. Το όνομά του οφείλεται στον εξισλαμισμένο ελληνικό πληθυσμό των Ζεϊμπέκων.[1] Αναφέρεται ότι διαδόθηκε στα ελλαδικά αστικά κέντρα στα τέλη του 19ου αιώνα. Ωστόσο, η εμφάνισή του ανάγεται στα τέλη του 17ου αιώνα σε αστικά κέντρα όπως η Κωνσταντινούπολη και ηΣμύρνη[2]. Ο Εβλιγιά Τσελεμπή αναφέρει ότι χορευόταν στη Μαγνησία και το Αϊδίνιο σε τοπικές γιορτές[3]. Όντας αρχικά αντικριστός χορός δύο ατόμων που έφεραν οπλισμό, εξελίχθηκε σε «μονήρη αυτοσχεδιαστικό ανδρικό χορό»[4].
Καταγωγή
Ο χορός αντλεί την καταγωγή του από εξισλαμισμένους Ζεϊμπέκους με Θρακοφρυγική καταγωγή[5][6]. Οι Ζεϊμπέκοι ως ιδιαίτερη μειονότητα του πληθυσμού τηςΠρούσας, του Αϊδινίου και της Ερυθραίας Μικράς Ασίας, επονομαζόμενοι και «ιππότες των ορέων», ήσαν υπό διωγμό εξαιτίας της παραβατικής συμπεριφοράς τους[7]. Η φρυγική καταγωγή του χορού οδήγησε στην άποψη πως πιθανώς η ονομασία Ζεϊμπέκος σχετίζεται με την αρχαία φρυγική παραλλαγή του Ζεύς, και τουβεκός που σημαίνει ψωμί στα φρυγικά, κατά τον Ηρόδοτο, Θεωρείται ότι συμβολίζει κατά κάποιο τρόπο μια αναζήτηση για την ένωση του πνεύματος με το σώμα, του θεού με τον άνθρωπο και χορευόταν στην απώτερη αρχαιότητα προς τιμήν της Κυβέλης της μητέρας θεάς.[8][9]
Σύμφωνα με άλλες θεωρίες ο χορός πρόκειται για κατεξοχήν αρχαίο ελληνικό - Θρακικό που τον μετέφεραν και τον διέδωσαν στην Ασία οι αρχαίοι Αργείοι-Θράκες, όταν ίδρυσαν αποικία στις Τράλλεις της Μικράς Ασίας (σημερινό Αϊδίνιο).[10] Ο Σίμων Καράς υποστήριζε πως ο χορός είχε κληρονομιά αρχαιοελληνική (ρυθμική - χορευτική) αφού το ρυθμικό τους σχήμα των 9 χρόνων διαφαίνεται στις ωδές της Λεσβίας Σαπφούς.[11].
Ύφος και εκτέλεση
Ο ζεϊμπέκικος ως παλιός χορός είναι αυστηρά αντρικός γι αυτό και ορισμένες φορές αποκαλείται εξαιτίας των χορευτικών του κινήσεων από άνδρες, ως "χορός του αετού".[12] Ο ρυθμός ακολουθεί το βυζαντινό μέτρο που είναι στα 9/8, ενώ η συνηθισμένη ρυθμική του διάταξη είναι: 2/4+2/4+2/4+3/4 ή 4/4+2/4+3/4. Εκτελείται σε χώρο που δεν - ή λίγο - ξεπερνά το τετραγωνικό μέτρο και κυριαρχείται από αυτοσχεδιαστικές κινήσεις[13]. Ως ιδιόρρυθμος εννεάσημος χορός έχει διαφορετικές μουσικές οργανώσεις και ποικίλλει ανάλογα με το θεματικό περιεχόμενο, τον χώρο προέλευσης και τη χρονική περίοδο που δημιουργήθηκε[14]
Μετασχηματισμοί[
Ο ζεϊμπέκικος ορίζεται ως ρεμπέτικος χορός, τουλάχιστον για την περίοδο 1850-1953 σε ό,τι αφορά στην κοινωνική του διάσταση. Από το 1953 έως το 1980 οι μετεξελίξεις και οι μετασχηματισμοί της ελληνικής κοινωνίας φέρνουν στο προσκήνιο το ζεϊμπέκικο ως λαϊκό χορό. Από το 1980 και εντεύθεν ορίζεται ως πανελλήνιος χορός που εξελίσσεται σύμφωνα με την ελληνική αστικολαϊκή μουσική παράδοση[15].
Παραπομπές
Ζεϊμπέκης
Τυροβολά 2003, σ. 132.
Πάλης 1941, σ. 231
Tyrovola 1994, σ. 108.
Baud-Bovy 1984, σ. 46-47.
Δραγούμης 1984, σ. 58
Τυροβολά 2003, σ. 132
Dance studies: Τόμοι 13-16
The Cornhill Magazine: 1957.
musipedia.gr - Τάκης Καλογερόπουλος, Λεξικό της Ελληνικής μουσικής, εκδόσεις Γιαλλελή, 2001
Βώσσος, Θεόδωρος: "Χορός Ζεϊμπέκικος", Παράδοση και Τέχνη 019, σελ. 20 - 21, Αθήνα, Δ.Ο.Λ.Τ., Ιανουάριος – Φεβρουάριος 1995.
Ζεϊμπέκικο, Greece: a primary source cultural guide.
Τσαρούχης 1983, σ. 268.
Tyrovola 1994, σσ. 109-111.
Τυροβολά 2003, 134.
Βιβλιογραφία
Baud-Bovy S. 1984, Δοκίμιο για το ελληνικό δημοτικό τραγούδι, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο.
Δραγούμης Μ. 1984, «Μια μουσικολογική προσέγγιση του ρεμπέτικου», Θέματα Ελληνικού Πολιτισμού Ι, Αθήνα.
Πάλλης Α.Α. 1941, Σελίδες της παλιάς γενιτσάρικης Τουρκίας, Εκάτη, Αθήνα.
Τσαρούχης Γ. 1983, «Μικρό σχόλιο στο Ζεϊμπέκικο», στο Χολστ Γκ. Δρόμος για το Ρεμπέτικο, Αθήνα.
Τυροβολά Βασ. 2003, «Ελληνικοί αστικολαϊκοί χοροί» στο Γύφτουλας Ν. et al, Επισκόπηση ελληνικής μουσικής και χορού, ΕΑΠ, Πάτρα.
Tyrovola V. 1994,«The evolutionary process ofd the dynamics of popular urban culture. The case of Zebekiko dance», Proceedings of the 17th Symposium of the Study Group of Ethoarchaeology, Nauplion, σσ. 107-113.
Τα μουσικά είδη του Ζεϊμπέκικου.
To ζεϊμπέκικο σαν χορός, ίσως να είναι ο πιο δύσκολος χορός στην εκμάθηση του.
Η δυσκολία δεν έχει σχέση με δύσκολες χορευτικές τεχνικές, δυναμικές ή ακροβατικές κινήσεις όπως σε άλλους χορούς. Ο ρυθμός του ζεϊμπέκικου κάνει την εκπαίδευση δύσκολη υπόθεση και σαν πρώτο εμπόδιο του εκπαιδευόμενου χορευτή είναι πρώτα να ακούσει τον ρυθμό. Να μάθει να μετρά πάνω στον ρυθμό και τέλος αφού βρει την αρχή του μέτρου και αρχίσει να μετράει και να χορεύει.
Στην συνέχεια να κρατάει το σωστό τέμπο, μετρώντας και χορεύοντας πάντα προσεκτικά, να μείνει μέχρι το τέλος του τραγουδιού στο ρυθμό σωστά.
Η δυσκολία στο να χορέψεις όμορφα και σωστά στον ρυθμό ζεϊμπέκικο, δεν αρχίζει όταν βρεθεί ο χορευτής στην πίστα. Η δυσκολία ξεκινά από την μουσική το τραγούδι.
Εάν δεν χορέψει κάποιο γνωστό του τραγούδι κινδυνεύει πάντα να εκτεθεί από τον ρυθμό του τραγουδιού για τι όλα τα ζεϊμπέκικα δεν έχουν τον ίδιο ρυθμό.
Μουσικά τα ζεϊμπέκικα μπορούν να καταταγούν στις εξής ομάδες:
1. Μοντέρνα ζεϊμπέκικα: Για τα μοντέρνα ζεϊμπέκικα, δυστυχώς δεν μπορεί να γίνει αναφορά γιατί τα περισσότερα απο αυτά δεν μένουν σε σωστό και ίδιο ρυθμό, από την αρχή ως το τέλος του τραγουδιού. Δεν μιλάμε για τα διαφορετικά μουσικά μοτίβα που ακολουθούν αλλά μουσική που αρχίζει από κάποιο ταξίμι ή κάποιο αμανέ ή κάποια ερωτική εισαγωγή, συνεχίζει σε μπλούζ, μπιτάκι, τσιφτετέλι και χασάπικο με μια πρόσμιξη ζεϊμπέκικου ρυθμού. Αυτά τα τραγούδια δεν μπορεί να τα χορέψει κάποιος χωρίς να τα χορογραφήσει. Και για την χορογραφία του τραγουδιού θα πρέπει να ασχοληθεί έμπειρος χορογράφος, που έχει ασχοληθεί πολύ με αυτό το είδος του χορού και της μουσικής για να μπορέσει ...εξιχνιάσει το μυστήριο.
Τα περισσότερα νέα ζεϊμπέκικα ανήκουν δυστυχώς σε αυτήν την κατηγορία και δεν χορεύονται εύκολα.
Μέσα στα δύσκολά μοντέρνα ζειμπέκικα υπάρχουν και υπέροχα τραγούδια που όμως είναι δύσκολα να τα χορέψει κάποιος χωρίς προετοιμασία.
Παράδειγματα: «Πατησίων και Παραμυθιών γωνία», «Ρόζα» (Θ,Μικρούσικος- Δ. Μητροπάνος), «τι σου έκαναν και πίνεις» (απέναντι) κλπ.
Σημείωση για όσους δεν γνωρίζουν τις μουσικές υποδιαιρέσεις:
Ένα όγδοο (8) κλάσμα 1/8 ισούται με 2 δεκαταέκτα (16) και αντιστοιχεί σε μία κίνηση με παύση (αργό). Το δεκατοέκτο αντιστοιχεί σε μία κίνηση χωρίς παύση (γρήγορο).
2. «Απτάλικο» Ζεϊμπέκικο μοτίβο 9/8.
16 8 16 8 8 16 8 16 8 8 8
Υπάρχουν πολλές παραλλαγές Απτάλικου.
Παράδειγμα: Το «Απτάλικο» Ζεϊμπέκικο.
3. Ζεϊμπέκικο «Καμηλιέρικο» μοτίβο σε 9/8.
8 16 16 8 16 16 8 16 16 8 8 8
Παράδειγμα: Το Βαπόρι απο την Περσία (Β. Τσιτσάνη)
4. Αντικρυστό Παραδοσιακό Ζεϊμπέκικο Σμυρναίικο στα 9/8.
8 16 16 8 16 16 8 8 16 16 8 8
5. Ζεϊμπέκικο μοτίβο πρώτη παραλλαγή στα 9/8.
8 16 16 8 8 8 16 16 8 8 8
Σχόλια: Ο ρυθμός του ζεϊμπέκικου που ακούγεται στα παλιότερα τραγούδια όπως παλιά ρεμπέτικα.
Παραδείγματα: Τα δύο πρώτα μέτρα στο "Ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας (Μ. Λοΐζος) (στη συνέχεια αλλάζει το μοτίβο στο παρακάτω.
6. Ζεϊμπέκικο μοτίβο δεύτερη παραλλαγή στα 9/8.
16 8 16 8 8 16 8 16 8 8 8
Αυτή είναι πιο συνηθισμένη σημερινή μορφή του Ζεϊμπέκικου.
Ο ρυθμός αυτός με πολύ πιο γρήγορο τέμπο μοιάζει σαν δυο μέτρα τσιφτετέλι με ένα πρόσθετο επιπλέον όγδοο στο τέλος του 2ου μέτρου. Δεν παύει όμως να είναι και αυτό ρυθμός ζεϊμπέκικου (γρήγορο ζεϊμπέκικο).
Παραδείγματα : Τα επόμενα μετα τα δύο πρώτα μέτρα μέχρι το όγδοο που αρχίζουν οι επαναλήψεις των ιδίων μέτρων και μοτίβων στο "Το ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας".
"Ο Τραμπαρίφας" (Μ Σογιούλ ) σε πιο γρήγορο τέμπο.
7. Καρσιλαμάς.
Το ζεϊμπέκικο να διαφέρει απ' όλους τους άλλους ρυθμούς στον κόσμο, η πιο σημαντική διαφορά το αργό τέμπο στα 9/8. Στα γρήγορα 9/8, εκτός από τον γρήγορο απτάλικο και το καμηλιέρικο που είναι κι αυτά παραλλαγές των μουσικών μοτίβων του ζεϊμπέκικου, υπάρχει κι ο καρσιλαμάς, (Ελληνικός κινηματογράφος δεκαετία 60-70) συνήθως σε ομαδικές χορογραφίες στις οποίες οι ιδιομορφίες του ρυθμού λόγω της ταχύτητας δεν έπαιζαν μεγάλο ρόλο.
Πηγές :
http://constantinoupoli.com/%CE%BF-%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CE%B1%CF%87%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CE%B8%CF%81%CE%AE%CE%BD%CE%BF%CF%82-%CF%84%CE%BF-%CE%B6%CE%B5%CF%8A%CE%BC%CF%80%CE%AD%CE%BA%CE%B9%CE%BA%CE%BF/#sthash.X3Cq1eoI.dpuf
http://www.pro-dance.gr/dances/popular-greek-dances/zeimbekiko-the-greek-dance/music-forms-of-zeimbekiko-dance
Η γνωση παραγει ευγνωμοσυνη...
ΑπάντησηΔιαγραφή