Φανουρόπιτα

Φωτογραφία: Βαγγέλης Πατεράκης
Food styling: Αντωνία Κατή

Φανουρόπιτα

Η φανουρόπιτα είναι παραδοσιακή γλυκιά νηστίσιμη πίτα της ελληνικής κουζίνας και προσφέρεται ανήμερα στην ημέρα μνήμης του Αγίου Φανουρίου, στις 27 Αυγούστου[1], οπότε και η πίτα δίνεται στους πιστούς σαν ευλογία. Δεν περιέχει βούτυρο, είναι λοιπόν ένα κέικ λαδιού και οι πιστοί ζητούν με την προσφορά της πίτας τη «φανέρωση» αντικειμένων ή ανθρώπων ή γενικά να βρουν κάτι που ψάχνουν[2][3]. Η πίτα σύμφωνα με την παράδοση είναι για την την συγχώρεση της μητέρας ή και της αδελφής του Αγίου.[4]
Παρασκευή

Τα υλικά πρέπει κατά την παράδοση να είναι μονός αριθμός, κατά περιοχή εφτά, εννιά ή έντεκα υλικά. Γίνεται από φαρίνα, ζάχαρη, λάδι, σταφίδες, καρύδια χοντροκομμένα, χυμό πορτοκαλιού, κονιάκ, ξύσμα πορτοκαλιού, κανέλα και γαρίφαλο.
Ονομασία

Η ονομασία προέρχεται από τον Άγιο Φανούριο. Το έθιμο της πίτας γίνεται παραδοσιακά από ορισμένους Χριστιανούς ώστε να φανερώσει ο Ά­γιος σε κάποιον κάποια δουλειά ή ένα αντικείμενο που χάθηκε ή κάποια χαμένη υπόθεση[5][3]. Επίσης, γίνεται προκειμένου να έχει κάποιος υγεία (σύμφωνα με τη δοξασία).
Παραπομπές


Φανουρόπιτα: Συνταγές και το έθιμο



Η πίτα του Αγίου Φανουρίου είναι μια νηστίσιμη πίτα που φτιάχνεται στην μνήμη του Αγίου (27/08) και προσφέρεται στους πιστούς ως ευλογία.

Σίγουρα είναι ένα έθιμο που ξεκίνησε από μια ευλαβική χειρονομία των πιστών (κυρίως από το γυναικείο φύλλο και το όνομα του έχει συνδεθεί με την εύρεση απολεσθέντων αντικειμένων αλλά και προσώπων) και δεν νομίζουμε ότι υποκρύπτει κάτι το αντικανονικό ή το άσχημο. Άλλωστε αν επρόκειτο για κάτι το οποίο αλλοίωνε την λατρευτική τάξη και ήταν αντίθετο με την εκκλησιαστική μας παράδοση, η εκκλησία είχε τον χρόνο και τον τρόπο να το διορθώσει και να το αποτρέψει.

"Ο νεοφανής Άγιος Φανούριος είναι, στη λαϊκή μας παράδοση, μέγας ευρετής απωλεσθέντων αντικειμένων. Αυτή ακριβώς η ιδιότητα δημιoύργησε το ιδιότυπο λατρευτικό υπόβαθρο της προσφοράς κατά την ημέρα της εορτής του (27 Αυγούστου) εθιμικών άρτων και γλυκισμάτων, τα οποία, αφού ευλογηθούν από τον ιερέα, μοιράζονται στους παρευρισκομένους.

Η σύνδεση του Αγίου με τα χαμένα αντικείμενα είναι παρετυμολογική: Ο Φανούριος φανερώνει! Η λατρεία του Αγίου Φανουρίου φαίνεται ότι ξεκινά από τη Ρόδο, όπου κατά την παράδοση βρέθηκε η εικόνα του, όταν έσκαβαν σε ερείπια παλαιού ναού έξω από τα τείχη της πόλης. Η αμφίεσή του παρέπεμπε σε στρατιωτικό Άγιο. Σε ειδικά εικονίδια πάνω στην ίδια εικόνα υπήρχαν σκηνές από το μαρτύριο του Αγίου. Ο Μητροπολίτης Ρόδου Νείλος (1355-1369) διάβασε την επιγραφή "Άγιος Φανούριος". Από τη Ρόδο η λατρεία του εξαπλώθηκε στα κοντινά νησιά και κυρίως στην Κρήτη, όπου υπάρχουν σήμερα τρία σπουδαία μοναστήρια στα οποία τιμάται και δεκάδες ναοί.

Στην προσφορά άρτων και γλυκισμάτων προς τον Άγιο Φανούριο ανιχνεύονται απηχήσεις των νεοελληνικών νεκρικών εθίμων, αφού το τάμα προς τον Άγιο σχετίζεται με τη μεταθανάτια τύχη των συγγενικών του προσώπων! Πιο συγκεκριμένα, η πίτα παρασκευάζεται "για να συγχωρέσει ο Θεός τση μάνας του Αγίου" ή "για συγχώριο της μάνας και της αδελφής του", ενώ συχνά προστίθεται στην ομάδα των γυναικών και η αρραβωνιαστικιά του! Ο μελετητής της ελληνικής λαογραφίας Γιώργος Αικατερινίδης κατέγραψε μια ενδιαφέρουσα παράδοση για τη μητέρα του Αγίου στις βρύσες Μεραμπέλλου:

"Η μάνα του Αγίου δεν ηκαμε καλό ποτέ τζη. Μόνο ένα κρομμυδύφυλλο ήδωσε μια βολά σ'ένα διακονιάρη. Σαν απόθανε ήβραζε σ'ένα καζάνι με πίσσα και ο Άγιος αρώτησε: α-Γιάντα η μάνα μου είναι εκειά μέσα;

Ο Μιχαήλ Αρχάγγελος τ'απηλοήθηκε: -Γιατί δεν ήκαμε ποτέ καλό. Να ρίξομε το κρομμυδόφυλλο που ήδωσε κι ανέ τηνέ σηκώσει να βγει επάνω, να σωθεί...

Ερίξανε το κρομμυδόφυλλο και η μάνα ντου βγήκε στα χείλια του καζανιού μαζί με τρεις άλλες γυναίκες που πιαστήκανε κι αυτές από το κρομμύδι. Μα η μάνα ντου τώσε δίνει μια σπρωξιά και πέφτουνε πάλι μέσα. Τοτεσάς λέει ο Αρχάγγελος: Θωρείς πως κι επαέ είναι ακόμη κακή.

Τοτεσάς ο Άγιος Φανούριος ζήτησε μια χάρη: Να μην πηγαίνουνε πράμα γι'αυτόν, μόνο για τη μάνα ντου για να λένε να τση συγχωρέσει ο Θεός..."

Οι παραλλαγές της παράδοσης για την αμαρτωλή μητέρα του Αγίου Φανουρίου που ακούγονται σ'όλη την Ελλάδα είναι δεκάδες. Ακόμη και ως ειδωλολάτρης που δεν ασπάστηκε το Χριστιανισμό αναφέρεται. Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης σημειώνει στο διήγημά του "Γουτού Γουπατού" - χωρίς να αναφέρει τίποτα περισσότερο : "Όσοι επικαλούνται τον Άγιο Φανούριον οφείλουν να λέγουν: Θεός σχωρέσ' τη μητέρα του Αγίου Φανουρίου. Θεός σχωρέσ' την." (Νίκος & Μαρία Ψιλάκη, "Το ψωμί των Ελλήνων και τα γλυκίσματα της λαϊκής μας παράδοσης")

"Τον Άγιο Φανούριο έκανε αρκετά δημοφιλή η παρήχηση του ονόματός του προς το φαίνω, φανερώνω. Είναι ο Άγιος που φανερώνει τα χαμένα ζώα ή πράγματα και την τύχη. Γι'αυτό στις εικόνες παριστάνεται να κρατά στο χέρι αναμμένο κερί και στην πίστη του λαού έχει θέση μάντη. Εννοείται ότι το αίτημα συνοδεύεται και με ορισμένα τάματα. Π.χ. οι γυναίκες της Παρνασσίδας, όταν έχουν πράγμα χαμένο τάζουν:

Άγιε μου Φανούριε, φανέρωσέ μου το... και θα σου κάνω μια κουλούρα για την ψυχή της μάνα σου! (Η μάνα του Αγίου έχει πολλές αμαρτίες). Ύστερα νειρεύονται αυτό που έχασαν και το βρίσκουν. Τότε κάνουν μια κουλούρα και τη μοιράζουν στα μικρά παιδιά λέγοντας: "Πάρτε να σ'χωρέστε" (δηλαδή τη μάνα του Αγίου). (Αράχωβα).

Πίτα κάνουν και οι ανύπαντρες για να τους βρει γαμπρό. (Κρήτη)" (Γ.Α.Μέγας, "Ελληνικές γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας")

"Για τον Άγιο Φανούριο ο λαός μας λέει πολλά. "Είναι ο Άγιος", λένε οι ξώμαχοί μας, "που φανερώνει τα κλεμμένα ζα και τα χαμένα πράγματα". Καμιά φορά πιστεύουν πως φέρνει και την καλή τύχη στον άνθρωπο. Του φανερώνει το δρόμο τον καλό. "Του φέγγει", λέει ο λαός για κάποιον που τον πάει καλά η τύχη του. "Του φέγγει ο Άγιος Φανούριος". Γι'αυτό στις εικόνες παριστάνεται να κρατάει στο χέρι κερί αναμμένο και να φωτίζει. " (Βασίλη Λαμνάτου, "Οι μήνες στην αγροτική και ποιμενική ζωή του λαού μας")

"Στην Κύπρο, στην Κρήτη και σε άλλες περιοχές, ο Άγιος μπορεί να φανερώσει στην κάθε ανύπαντρη κοπέλα το μέλλοντα σύζυγό της! "Οι ανύπαντρες κοπέλες που θέλουν να παντρευτούν ετοιμάζουν φανουρόπιτα για να φανερωθεί ο υποψήφιος γαμπρός". Στη Σκιάθο "πίτα στον Άγιο τάζουν και οι γυναίκες που τον παρακάλεσαν να τους φανερώσει το γαμπρό που θα κάμουν στην κόρη τους". Στη Φλώρινα, η φανουρόπιτα (που την πάνε οι ελεύθερες κοπέλες στην εκκλησιά) χρησιμοποιείται ως ονειρομαντικό μέσον με ένα κομμάτι που βάζουν κάτω απ'το προσκέφαλο (ο Άγιος θα φανερώσει το μέλλοντα σύζυγο). [...]

Συνήθως η Φανουρόπιτα παρασκευάζεται με επτά ή εννιά υλικά! Η επιλογή των αριθμών αυτών δεν είναι καθόλου τυχαία, μια και είναι γνωστός ο ρόλος των αριθμών στις μαντικές και μαγικές πρακτικές. Τα επτά ή εννιά υλικά φαίνεται να ενισχύουν ακόμα περισσότερο τη δύναμη της πίτας! [...]

ΣΥΝΤΑΓΗ

ΦΑΝΟΥΡΟΠΙΤΑ

ΥΛΙΚΑ

• 4 κούπες αλεύρι που φουσκώνει μόνο του
• 2 κούπες σταφίδες ξανθές
• 1 κούπα σπορέλαιο
• 1 κούπα ζάχαρη
• 1 κούπα νερό
• 1 φλιτζανάκι του καφέ κονιάκ
• 2 φλιτζανάκια του καφέ χυμό πορτοκάλι
• 1 κουταλάκι του γλυκού γαρίφαλο και 1 κανέλα
• 1 κουταλάκι σόδα


ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Σ' ένα μεγάλο μπολ, ανακατέψτε το αλεύρι με τη σόδα, το γαρύφαλλο και την κανέλλα.
Χτυπήστε 1' στο μπλέντερ το λάδι με τη ζάχαρη και το χυμό πορτοκαλιού και ρίξτε το μίγμα μέσα στο μπολ με τα στερεά υλικά.

Ρίξτε επίσης τις σταφίδες και ανακατέψτε τα όλα μαζί μ' ένα κουτάλι να ενωθούν.

Αδειάστε το μίγμα σε ταψάκι με διάμετρο 32 εκ. βουτυρωμένο και αλευρωμένο.
Ψήστε τη φανουρόπιτα στους 180 βαθμούς Κελσίου, 1 ώρα περίπου.
Βγάλτε την από το φούρνο και αφήστε τη να κρυώσει.

Κοσκινίστε μ' ένα σουρωτήρι ζάχαρη άχνη

Φανουρόπιτα Δράμας:

1 ποτήρι λάδι.

1 ποτήρι ζάχαρη.

1 ποτήρι χυμό πορτοκάλι.

1 κουταλιά κουταλιά ξύσμα πορτοκαλιού

3 ποτήρια αλεύρι που φουσκώνει μόνο του

1 κουταλάκι σόδα

1 κουταλιά κανελογαρύφαλα

1/2 ποτήρι καρύδια χοντροκομμένα

1/2 ποτήρι μαύρες σταφίδες

Χτυπάμε το λάδι με τη ζάχαρη, προσθέτουμε το ξύσμα και το χυμό του πορτοκαλιού και τέλος το αλεύρι ανακατεμένο με τα υπόλοιπα υλικά. Αδειάζουμε το χυλό σε ταψί Νο 28 και ψήνουμε σε μέτριο φούρνο για 45-50 λεπτά. Όταν κρυώσει λίγο, πασπαλίζουμε με ζάχαρη άχνη."

ΠΗΓΗ: Νίκος & Μαρία Ψιλάκη, "Το ψωμί των Ελλήνων και τα γλυκίσματα της λαϊκής μας παράδοσης"

Φανουρόπιτα (της Αργυρώς Μπαρμπαρίγου)

Υλικά

* 1/2 ποτήρι νερού (150 ml) ελαιόλαδο
* 1 κ.γλ. κανέλα
* 1 κ.γλ. γαρίφαλο
* 1 κ.γλ. μοσχοκάρυδο
* 1/2 ποτήρι (100 γραμμ.) ζάχαρη
* 2½ ποτήρια νερού (750 ml) φρεσκοτριμμένο πορτοκάλι
* 2 πορτοκάλια (ξύσμα)
* 800 γραμμ. αλεύρι που φουσκώνει μόνο του (κοσκινισμένο)
* 200 γραμμ. κορινθιακή σταφίδα
* 1 κ.σ. μπέικιν
* ζάχαρη άχνη για πασπάλισμα
* ταψί 30 εκ. καλά λαδωμένο
Σε μια λεκάνη βάζουμε το ελαιόλαδο, τα μυρωδικά, τη ζάχαρη, το ξύσμα, το χυμό. Ανακατεύουμε πολύ καλά με σύρμα. Κοσκινίζουμε το αλεύρι με το μπέικιν. Λίγο λίγο, ανακατεύοντας, το προσθέτουμε στα υγρά. Τελειώνουμε το ζύμωμα με το χέρι. Τέλος προσθέτουμε τη σταφίδα και ζυμώνουμε το μείγμα. Το αδειάζουμε στο λαδωμένο ταψί και ψήνουμε τη φανουρόπιτα στους 180οC, στον αέρα, στην προτελευταία σχάρα, για 45΄ ή μέχρι να φουσκώσει και να ξεκολλήσει από τα τοιχώματα. Η φανουρόπιτα είναι έτοιμη όταν μπήγοντας ένα μαχαίρι στην πίτα αυτό βγαίνει στεγνό.
Σημείωση: Ο φούρνος πρέπει να είναι προθερμασμένος στους 180οC, στον αέρα.




ΦΑΝΟΥΡΟΠΙΤΑ (Βέφα Αλεξιάδου)

Υλικά


3 κούπες αλεύρι που φουσκώνει μόνο του

1 κουταλάκι σόδα

1/2 κουταλάκι γαρύφαλλο

1 1/2 κουταλάκι κανέλλα

2/3 κούπας σπορέλαιο

1 κούπα ζάχαρη

1 κούπα χυμό πορτοκαλιού ή νερό ή γάλα

1/2 κούπα καρύδια χοντροκομμένα

1/2 κούπα σταφίδες μαύρες



Ατομα: Γίνονται 20 μερίδες

Χρόνος προετοιμασίας: 15'

Χρόνος ψησίματος: 1 ώρα

Εκτέλεση

Σ' ένα μεγάλο μπολ, ανακατέψτε το αλεύρι με τη σόδα, το γαρύφαλλο και την κανέλλα. Χτυπήστε 1' στο μπλέντερ το λάδι με τη ζάχαρη και το χυμό πορτοκαλιού και ρίξτε το μίγμα μέσα στο μπολ με τα στερεά υλικά. Ρίξτε επίσης τα καρύδια και τις σταφίδες και ανακατέψτε τα όλα μαζί μ' ένα κουτάλι να ενωθούν. Αδειάστε το μίγμα σε ταψάκι με διάμετρο 28 εκ. βουτυρωμένο και αλευρωμένο. Ψήστε τη φανουρόπιτα στους 175 βαθμούς Κελσίου, 1 ώρα περίπου. Βγάλτε την από το φούρνο και αφήστε τη να κρυώσει. Τοποθετήστε στην επιφάνειά της μια χάρτινη δαντέλα και κοσκινίστε μ' ένα σουρωτήρι ζάχαρη άχνη. Αφαιρέστε με προσοχή τη δαντέλα και τα σχέδιά της θα αποτυπωθούν στην επιφάνεια της φανουρόπιτας. Ή αλλιώς, πασπαλίστε την απλώς με λίγη άχνη ζάχαρη.


Παραδοσιακή συνταγή vita.gr

Υλικα

{} 1 κιλό αλεύρι που φουσκώνει μόνο του

1 κουταλάκι κανέλα

1/2 κουταλάκι γαρίφαλο

1/2 φλιτζάνι κονιάκ

1 φλιτζάνι σπορέλαιο

1 ½ φλιτζάνι ζάχαρη

2 ½ φλιτζάνια χυμό πορτοκαλιού

1/2 φλιτζάνι νερό

1 κουταλάκι σόδα

1 κουταλιά ξύσμα πορτοκαλιού

1 φλιτζάνι καρύδια

Εκτελεση

Xονδροκόβετε τα καρύδια. Xτυπάτε σε μία λεκανίτσα, με το χέρι, τη ζάχαρη και το λάδι. Προσθέτετε τη σόδα, αφού τη διαλύσετε σε νερό. Σιγά-σιγά ρίχνετε και τα υπόλοιπα υλικά, αφήνοντας τελευταίο το αλεύρι. Bάζετε το μείγμα σε καλά αλευρωμένο ταψί Nο 30. Ψήνετε για μία ώρα σε μέτριο φούρνο. H φανουρόπιτα είναι ουσιαστικά ένα κέικ λαδιού που γίνεται πεντανόστιμο, γιατί περιέχει πολλά μυρωδικά. Eίναι πίτα που προορίζεται για τον Άγιο Φανούριο, προκειμένου αυτός να μας έχει υπό την προστασία του ή να μας φανερώσει κάτι. Mε τη φανουρόπιτα μπορείτε να συνοδεύσετε τον καφέ ή το τσάι σας, ή να τη δώσετε στο παιδί σας για κολατσιό. Tα καρύδια Eπειδή είναι λιπαροί ξηροί καρποί, ταγκίζουν εύκολα. Γι’ αυτό πρέπει να τα αγοράζετε φρέσκα και να τα διατηρείτε σε γυάλινο βάζο μέσα στο ψυγείο, όπου αντέχουν γύρω στους 6 μήνες. Tα καρύδια μπορεί να είναι σκουρόχρωμα ή ανοιχτόχρωμα, πράγμα που εξαρτάται από την ποικιλία.

Φανουρόπιτα τραγανή από τη Γεωργία Κοφινά

1 ώρα και 15 λεπτά ΕΥΚΟΛΟ

Υλικά για 24-28 κομμάτια:
4 φλιτζάνια αλεύρι για όλες τις χρήσεις
3 κουτ. γλυκού μπέικιν πάουντερ
1 κουτ. γλυκού σόδα
¼ κουτ. γλυκού αλάτι
1¼ φλιτζανιού ζάχαρη
1 φλιτζάνι λάδι (προτιμήστε ελαιόλαδο)
½ φλιτζάνι χυμό πορτοκαλιού
½ φλιτζάνι νερό
1 κουτ. γλυκού κανέλα
ξύσμα από 1 λεμόνι
1 φλιτζάνι σταφίδες (άσπρες ή μαύρες) ανακατεμένες με 1 κουτ. γλυκού αλεύρι
½ φλιτζάνι κοπανισμένη καρυδόψιχα
ζάχαρη άχνη για το πασπάλισμα





• Αναμιγνύετε το αλεύρι με το μπέικιν πάουντερ, τη σόδα, το αλάτι και την κανέλα. Προθερμαίνετε το φούρνο στους 180°C.
• Χτυπάτε στο μίξερ τη ζάχαρη με το λάδι για 3 λεπτά και προσθέτετε το χυμό πορτοκαλιού, το νερό και το ξύσμα λεμονιού. Χτυπάτε για 1 λεπτό ακόμα και σταματάτε το μίξερ.
• Προσθέτετε πρώτα το μίγμα του αλευριού και το ανακατεύετε με σπάτουλα να ενσωματωθεί. Μετά ρίχνετε τις σταφίδες και τα καρύδια. Ανακατεύετε καλά για να αναμιχθούν στο μίγμα.
• Αδειάζετε και στρώνετε το μίγμα σε ένα λαδωμένο και πασπαλισμένο με αλεύρι στρογγυλό ταψί μετρίου μεγέθους και ψήνετε τη φανουρόπιτα στον προθερμασμένο φούρνο για 50-60 λεπτά.
• Αφήνετε τη φανουρόπιτα να κρυώσει πρώτα και ύστερα την πασπαλίζετε με ζάχαρη άχνη, κόβετε σε κομμάτια και σερβίρετε.

αγάπη νταϊφά πρέπει, λέει, να διαβάσεις και τούτη την ευχή Αν και η φανουρόπιτα έχει σχέση με τα λεγόμενα Εκάτης Δείπνα και άλλα αρχαιότερα έθιμα Κύριε Ιησού Χριστέ, ο Ουράνιος Άρτος, ο της βρώσεως της μενούσης εις τον αιώνα πλουσιοπάροχος χορηγός, ο δοτήρ των αγαθών, ο δέ Ηλιού τροφήν αγεώργητον πηγάσας, η ελπίς των απηλπισμένων, η βοήθεια των αβοηθήτων και σωτηρία των ψυχών ημών. Ευλόγησον τα δώρα ταύτα και τους ταύτα σοι προσκομίσαντας, εις δόξαν σήν και τιμήν του αγίου ενδόξου μεγαλομάρτυρος Φανουρίου. Παράσχου δέ, αγαθέ, τοις ευπρεπίσασι τους πλακούντας τούτους, πάντα τά εγκόσμια καί υπερκόσμια αγαθά σου. Εύφρανον αυτούς εν χαρά μετά του προσώπου σου, δείξον αυτοίς οδούς προς σωτηρίαν. Τα αιτήματα τών καρδιών αυτών καί πάσαν τήν βουλήν αυτών ταχέως πλήρωσον, οδηγών αυτούς προς εργασίαν τών εντολών σου, ίνα διά παντός εν ευφροσύνη καί αγαλλιάσει υμνώσι καί δοξάσωσι το πάντιμον καί μεγαλοπρεπές όνομά σου, πρεσβείαις της υπερευλογημένης Θεοτόκου, του αγίου ένδοξου νεομάρτυρος Φανουρίου, του Θαυματουργού, καί πάντων σου τών αγίων. Αμήν.

αγάπη νταϊφά Λοιπόν, κορίτσια, οι καλύτερες και περισσότερες φανουρόπιτες στην Αθήνα: στην Παναγία η Γρηγορούσα , στην Πλάκα: έχει παράδοση στις φανουρόπιτες. Εκεί πηγαίνουν οι παλιές Αθηναίες κάθε βδομάδα τις πίτες τους και φυσικά αυτές τις μέρες πληθαίνουν Είναι στη Διογένους, απέναντι από τη ρωμαϊκή αγορά

Πηγές :

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CF%85%CF%81%CF%8C%CF%80%CE%B9%CF%84%CE%B1#cite_note-1

Φανουρόπιτα: Συνταγές και το έθιμο, ourlife.gr

Φανουρόπιτα τραγανή, συνταγή της Γεωργίας Κοφινά, protothema.gr, ανάκτηση 12-7-2013

Αύγουστος Έθιμα - προλήψεις

Πίνακας του Γιάννη Τσαρούχη 

Αύγουστος:  ο όγδοος μήνας του έτους κατά το Ιουλιανό και το Γρηγοριανό ημερολόγιο .Ο μήνας της Παναγιάς & των διακοπών για τους περισσότερους Έλληνες.

Ο Αύγουστος, κατά το παλαιό ρωμαϊκό ημερολόγιο, ήταν ο έκτος μήνας, γι' αυτό αρχικά στα Λατινικά ονομάζοντανSextilis και είχε 31 ημέρες, ευθύς εξ αρχής από την εγκαθίδρυση του Ιουλιανού ημερολογίου το 45 π.Χ. (έτος 709 από κτίσεως Ρώμης).Πριν από την επικράτηση του ρωμαϊκού Ιουλιανού ημερολογίου, αντίστοιχος μήνας στο αττικό ημερολόγιο ο Αύγουστος ήταν ο δεύτερος μήνας του έτους και ονομάζονταν Μεταγειτνιών διάρκειας 29 ημερών που αντιστοιχεί με το χρονικό διάστημα από 24 Ιουλίου έως τις 22 Αυγούστου. 

Ο Αύγουστος Καίσαρας

Ονομάστηκε Αύγουστος (αξιοσέβαστος) προς τιμήν του Ρωμαίου αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου, μετά την απονομή του τίτλου από τη ρωμαϊκή Σύγκλητο.

  Το έτος 8 π.Χ. ο Αύγουστος Καίσαρας του έδωσε το όνομά του χωρίς την προσθήκη μίας ημέρας από τον Φεβρουάριο (όπως λανθασμένα αναγράφεται σε ορισμένες αναφορές). Λέγεται ότι ο Αύγουστος έβαλε τον μήνα σε αυτή την θέση, για να τιμήσει τον θάνατο της Κλεοπάτρας η οποία, έθεσε τέλος στη ζωή της στις 12 Αυγούστου του 30 π.Χ. αν και ο ακριβής λόγος του θανάτου της καλύπτεται από μυστήριο. Κατά το Βυζαντινό ημερολόγιο που ακολουθεί ακόμη και σήμερα η Ορθόδοξη Εκκλησία, και το οποίο αρχίζει τον Σεπτέμβριο, ήταν ο τελευταίος μήνας του χρόνου κι έτσι η 31 Αυγούστου γιορτάζονταν ως παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Αστρονομικά, ο ήλιος βρίσκεται στην αρχή του μήνα στον αστερισμό του Καρκίνου (21 Ιουλίου έως 9 Αυγούστου) και στο τέλος στον αστερισμό του Λέοντα (10 Αυγούστου έως 15 Σεπτεμβρίου).

Η ανατολή του Σείριου

Ζωγραφική απεικόνιση του διπλού αστρικού συστήματος Σείριος Α και Β

Σε μερικές περιοχές θεωρούνταν ότι οι μέρες του Αυγούστου συμπίπτουν με την «εώα επιτολή» του Σείριου, την ανατολή δηλαδή του λαμπρότερου άστρου της νύχτας λίγο πριν από την ανατολή του Ήλιου. Όπως αναφέρουν οι Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου:


«Ο Σείριος είναι το λαμπρότερο άστρο του αστερισμού του Μεγάλου Κυνός και η εώα επιτολή του σ’ αυτή τη χρονική περίοδο είχε συνδεθεί στην αρχαιότητα με τα κυνικά καύματα (τα dies caniculariae των Λατίνων), δηλαδή με τις θερμότερες ημέρες του έτους, τα οποία καύματα οι αρχαίοι απέδιδαν στην επί πλέον αύξηση της θερμοκρασίας από την υποτιθέμενη προσθήκη της ακτινοβολίας του Σείριου στην ακτινοβολία του Ήλιου».

— Μάνος Δανέζης & Στράτος Θεοδοσίου


Σημαντικά γεγονότα τον Αύγουστο

Ο Ναός της Παναγίας στην Τήνο.

(Περισσότερα γεγονότα στις επί μέρους ημερομηνίες)
1940 - Άγνωστης εθνικότητας υποβρύχιο τορπιλλίζει το ελληνικό «ελαφρύ καταδρομικό» «Έλλη» έξω από το λιμάνι τηςΤήνου όπου και βυθίζεται. Την επομένη επιβεβαιώνονται οι αρχικές υποψίες περί ιταλικής ευθύνης. Η Κυβέρνηση των Αθηνών ουδέν ανακοινώνει.

Ο Αύγουστος στην Ελληνική λαογραφία

 Είναι από τους πιο ζεστούς μήνες του χρόνου και ο λαός του έχει δώσει και άλλα ονόματα, όπως Πεντεφάς ή Πενταφάς, Συκολόγος (λόγω της συγκομιδής των σύκων), Δριμάρης, Τραπεζοφόρος. Επίσης,  η μεγάλη αφθονία των καρπών και των φρούτων και η συχνή κατανάλωσή τους (κυρίως σύκων και σταφυλιών) που αναπόφευκτα οδηγούσε συχνότερα (τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα) στην τουαλέτα, έδωσε στον Αύγουστο και το όνομα διπλοχέστης. Αν μη τι άλλο, οι πρόγονοι της υπαίθρου είχαν χιούμορ στις ονομασίες που έδιναν. Λεγόταν όμως και μήνας των φτωχών, επειδή τα φρούτα αφθονούσαν και πολλές φορές περίσσευαν απούλητα στην κεντρική αγορά, οπότε τα μοίραζαν στους φτωχούς.

Οι δώδεκα πρώτες ημέρες του Αυγούστου ονομάζονταν και «μερομήνια» γιατί έλεγαν ότι προλέγουν τον καιρό: «κάθε ημέρα κι ένας μήνας».

Στα βυζαντινά χρόνια το έτος τελείωνε στις 31 Αυγούστου και πρωτοχρονιά ήταν η 1η Σεπτεμβρίου. Γι` αυτό η τελευταία μέρα του Αυγούστου λέγεται και Κλειδοχρονιά. 
ΕΡΓΑΣΙΕΣ:
Συνεχίζεται το αλώνισμα (ανάλογα την περιοχή).
Προς το τέλος του μήνα καίγονται οι καλαμιές.
Αρχίζει ο τρύγος (ανάλογα την περιοχή) & λιάσιμο στ’ αλώνια.
Μάζεμα καλαμποκιού, αρμάθιασμα & ξήρανση αυτού.
Μάζεμα σκόρδων & κρεμμυδιών.
Σπορά καρότων, σπανακιού & μαρουλόσπορου.
Μεταφορά κυψελών στο πεύκο.
Καθάρισμα βαρελιών, ασκιών, αντλιών & σκευών για την αποθήκευση του κρασιού.

Αχ, Αύγουστος!
Να μην ξεχάσω κείνο το Φως ιλαρόν στις εσπερινές Ακολουθίες.
Τον ήλιο που στην πατρίδα μου βασιλεύει, δεν δύει απλώς.
Τη σκιά που ρίχνουν τα καμπαναριά στους ασβεστωμένους τοίχους.
Τα ανοιχτά παράθυρα με θέα το Αιγαίο.
Τις φωνές, τα γέλια των παιδιών στους απάνω μαχαλάδες.
Το σταφύλι που σφηνώθηκε στα δόντια και δεν λέει να βγει.
Τα γόνατα να μην ξεχάσω. Αυτά που ανεβαίνουν τον ανήφορο της Πίστης.
Τα χέρια που χάιδεψαν, έπλυναν, ταχτάρισαν μωρά.
Τα μάτια να μην ξεχάσω, την αφή, την μυρωδιά που κολλάει στις μνήμες πάνω.
Την ποδιά της μάνας μου που πάστρευε το σπίτι να το βρει καθαρό η Παναγιά στη γιορτή της.
Γιατί τον θάνατο τον λέμε Κοίμηση εμείς!
Και τους νεκρούς μας πιο ζωντανούς κι απ' τους ζωντανούς ακόμα τους νογάμε.
Γι' αυτό με βλέπεις να... αυγουστεύω, όποτε μπαίνει Αύγουστος.

Νίκος Διακογιάννης 1 Αυγ. 2013 http://tera-amou.pblogs.gr/2013/08/ah-aygoystos.html

ΕΘΙΜΑ-ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ:

Παύση εργασιών ώσπου να φύγουν οι καταστροφικές δρίμες

 Ο όγδοος πλέον μήνας του χρόνου μπορεί μεν να λέγεται ο μήνας που τρέφει τους (άλλους) έντεκα (γιατί δίνει αφθονία καρπών), όμως έχει τα δικά του τερτίπια, σύμφωνα με την ελληνική λαογραφική παράδοση. 

Οι πρώτες 6 (ή και 12) ημέρες του θεωρούνταν , κατά τη δεισιδαιμονική αντίληψη,   παλαιότερα στα χωριά οι πιο δύσκολες, οι πιο δυσοίωνες και οι πιο επικίνδυνες, γιατί τότε αναλάμβαναν δράση καταστροφικές και ανεξιχνίαστες δυνάμεις που ονομάζονταν δρίμες(εξ ου και Δριμάρης). Για να εκδιωχθούν οι δρίμες, ήταν απαραίτητο να ξορκιστούν με αγίασμα από την ακολουθία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (6 Αυγούστου).

 Τις ημέρες αυτές οι χωρικοί απέφευγαν πολλές δραστηριότητες: 

Δεν έκαναν μπάνιο στη θάλασσα, γιατί πίστευαν ότι κινδυνεύουν να πάθουν μεγάλο κακό.

 Δεν έκοβαν ξύλα, γιατί σκουλήκιαζαν και σάπιζαν.

 Δεν έπρεπε να πάει κάποιος να κόψει σταφύλια και σύκα.

Δεν άρδευαν, γιατί τα φυτά θα ξεραίνονταν. 

Ούτε έπλεναν ρούχα, γιατί θα έλιωναν και θα καταστρέφονταν (δριμοκόβονταν). Για να πλύνουν σε μια ανάγκη, έπρεπε να ρίξουν μέσα στο νερό ένα καρφί για να καρφώσει τις δρίμες και να τις εξουδετερώσει.

http://users.sch.gr/vaxtsavanis/images/mpougada.jpg

 Επίσης δεν λούζονταν, για να μην αδυνατίσουν τα μαλλιά τους και λεγόταν ότι θα πάθαιναν κακό οι ίδιοι. 

Ακόμα, δεν άφηναν τα μικρά παιδιά να γυρνάνε έξω τα μεσημέρια, για να μην τα βρουν οι δρίμες σε μέρη απόμερα ή σε τρίστρατα και τους κάνουν κακό. 

Σε άλλα μέρη θεωρούσαν ότι οι δρίμες ξεκινούσαν το ολέθριο έργο τους ήδη από τις 24 ή 25 Ιουλίου. 

Στην Κύπρο οι ίδιες γρουσούζικες ημέρες του Αυγούστου ονομαζόντουσαν κακαουστιές, ενώ στον Πόντο μιλούσαν για τον σαπία, προφανώς εννοώντας το χρονικό διάστημα που σαπίζουν τα ξύλα, τα δέρματα και τα υφάσματα.

Εξόρκιζαν το κακό με τη χάρη των αγίων
 

Κι όπως εκδιώκονται με τον αγιασμό οι καλικάντζαροι, έτσι ξορκίζουν και τις δρίμες με αγίασμα από την ακολουθία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα (6/8). 

Μετά τις 6 του μηνός (Μεταμόρφωση του Σωτήρος) ακολουθούσε η μεγάλη γιορτή της Κοίμησης της Παναγίας. Κατόπιν η γιορτή του Αγίου Φανουρίου (στις 27), που φανέρωνε χαμένους ανθρώπους, ζώα και αντικείμενα και στις 29 τιμούσαν τη μνήμη του αποκεφαλισμού του Ιωάννη του Προδρόμου, ημέρα απόλυτης νηστείας και δύσκολη. Επειδή η πράξη του αποκεφαλισμού έγινε αιτία μεγάλου κακού για την ανθρωπότητα, είχαν συνδέσει την ημέρα αυτή με τον ερχομό της ελονοσίας και άλλων μορφών παροξυσμικού πυρετού. Γι’ αυτό και ο Άγιος Ιωάννης ονομαζόταν και Ριγολόγος, Θερμολόγος και Παροξυσμός. Ο μήνας έκλεινε με τη γιορτή της κατάθεσης της Αγίας Ζώνης της Θεοτόκου στις 31, ημέρα που λεγόταν και Κλειδοχρονιά, γιατί τότε τελείωνε και το βυζαντινό έτος. Μαζί με την 1η Μαΐου θεωρούνταν αποφράδες ημέρες με κακή επίδραση. Όμως σύμφωνα με τη λαϊκή πίστη, το κακό πάντοτε πολεμάται με τη θεία χάρη των αγίων.

ΑΓΙΟΦΙΔΑ Ή ΦΙΔΑΚΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ: Η Κεφαλονιά έχει χαρακτηριστεί νησί των μυστηρίων. Κι αυτό γιατί στο νησί συμβαίνουν κάποια παράξενα φαινόμενα τα οποία και η επιστήμη δεν μπορεί να ερμηνεύσει.
Ένα από τα πιο γνωστά φαινόμενα είναι η εμφάνιση των αγιόφιδων που παρατηρείται κάθε χρόνο τον Αύγουστο. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται στο χωριό Μαρκόπουλο. Στα ερείπια του παλιού καμπαναριού της εκκλησίας που είναι αφιερωμένη στην Παναγιά και στην εκκλησία του ορεινού χωριού Αργίνια, όπου εμφανίζονται κάθε καλοκαίρι από τις 6 Αυγούστου εμφανίζονται μικρά φιδάκια, τα οποία σιγά - σιγά γεμίζουν το εσωτερικό της εκκλησίας. Αυτό συμβαίνει μέχρι και τις 15 Αυγούστου όπου μυστηριωδώς εξαφανίζονται. Τα φιδάκια αυτά είναι εντελώς ακίνδυνα και μη δηλητηριώδη. Οι πιστοί συνηθίζουν να τα παίρνουν στο χέρι και να τα παρατηρούν. Χαρακτηριστικό τους είναι ο σταυρός που έχουν στο κεφάλι τους.
Τις ημέρες αυτές, 6 - 15 Αυγούστου πλήθος πιστών που παραθερίζουν στο νησί σπεύδουν να δουν από κοντά τα φιδάκια της Παναγιάς.
Σύμφωνα με τη φυσική εξήγηση του περίεργου αυτού φαινομένου πρόκειται για μια σπάνια ράτσα φιδιών που αναπαράγεται σ’ αυτήν την περιοχή. Το κλίμα, ο τόπος αλλά και η συμπεριφορά των ανθρώπων ευνοούν την αναπαραγωγή τους.
Η εμφάνισή τους λοιπόν, αλλά και η εξαφάνισή τους, έχει να κάνει με την εποχή της αναπαραγωγής τους. Το φαινόμενο αποδίδεται στο δυνατό ήχο της καμπάνας που αναστατώνει τα φιδάκια και βγαίνουν από τις φωλιές τους.
Η ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ: Μία νηστεία που την τηρούσαν με μεγάλη ευλάβεια.
Στο Ζαγόρι Ηπείρου, «πρωί-πρωί, πριν βάλουν τίποτα στο στόμα τους, τρώγουν κόκκινα κράνα (ήταν γνωστό αντιπυρετικό τότε), για να είναι γεροί όλο το χρόνο».
Με το γάλα που δεν κατανάλωναν την περίοδο της νηστείας, έφτιαχναν τραχανάδες, χυλοπίτες κ.ά.
Την 1η Αυγούστου, σε διάφορα μέρη της πατρίδας μας, συνήθιζαν να πλένουν τα χάλκινα σκεύη & να προσφέρουν σταφύλια, σύκα και ελιές σ’ όσους δεν είχαν για να φάνε εκείνη την ημέρα.
Την 6η Αυγούστου (Μεταμόρφωση του Σωτήρα) έφερναν στην εκκλησία κι ευλογούσαν τα πρώτα σταφύλια, με ειδική ευχή. Κατόπιν τα μοίραζαν στο εκκλησίασμα.
ΦΑΝΟΥΡΟΠΙΤΕΣ (27/8). Είναι πίτες (τάματα) που κάνουν οι πιστοί προς τιμή του Αγ. Φανουρίου, που γιορτάζει εκείνη την ημέρα, άπαξ ή 3 Σάββατα συνεχόμενα, ζητώντας απ’ τον άγιο να τους φανερώσει κάτι που έχασαν ή κάτι που προσδοκούν (π.χ. οι ανύπαντρες κοπέλες στην Κρήτη, να τους φανερώσει έναν καλό γαμπρό).
Η Φανουρόπιτα παρασκευάζεται με 9 λογιών υλικά: αλεύρι, νερό, ζάχαρη, καρύδια, κανελογαρύφαλλα, λάδι, ξύσματα πορτοκαλόφλουδας, χυμό πορτοκαλιού ή λεμονιού, σταφίδες και αλάτι.
ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΑΠΟΚΕΦΑΛΙΣΤΗ (29/8). Προστάτης από την ελονοσία.

Εορτές τον Αύγουστο

ΓΙΟΡΤΕΣ:
Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΑ (6/8). Μια φωταυγής καταδήλωση, με αποδέκτη κάθε ανθρώπινο ον.
Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ (15/8). Θεωρείται το Πάσχα του καλοκαιριού. Η κορυφαία εορτή της πιο οικείας μορφής στον χριστιανικό λατρευτικό κύκλο, σ’ όλη την Ελλάδα με επίκεντρο το ναό της Παναγίας στο νησί της Τήνου.

H Κοίμηση της Θεοτόκου, ψηφιδωτό από τη Μονή της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη
 http://el.wikipedia.org/wiki/%

Ο Αύγουστος είναι φυσικά γνωστότερος για τον «δεκαπενταύγουστό» του, το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα πριν από την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου. Η Παναγία, άλλωστε, είναι το ιερό εκείνο πρόσωπο που ο λαός μας τιμά και σέβεται περισσότερο από κάθε άλλο. Αμέτρητες φαίνεται να είναι οι προσωνυμίες που αποδίδονται στο πρόσωπό της: Ελεούσα, Μεγαλόχαρη και Φανερωμένη, Χρυσοσπηλιώτισσα, Παντάνασσα και Κεχαριτωμένη, είναι μερικές μόνο από τις χαρακτηριστικές δοξασιολογίες που αποδίδει στην Παναγία ο λαός μας που τιμά την μνήμη της Κοίμησής της με νηστεία και παρακλήσεις δύο εβδομάδων. Ανήμερα, όμως, στη γιορτή της, καθώς και στα εννιάμερά της στις 23 Αυγούστου, «γιορτές και πανηγύρια» παντού. Σύμφωνα με την λαογράφο Ελένη Ψυχογιού:


«Τα πανηγύρια της Παναγίας τελούνται παραδοσιακά στο απόγειο του καλοκαιριού, όταν έχει ολοκληρωθεί ο παραγωγικός κύκλος, αφήνοντας στους ανθρώπους χρόνο σχόλης και προσόδους για να καταναλώσουν σε μια ‘τελετουργική σπατάλη’… Πέρα από εκδηλώσεις πίστης, τα πανηγύρια αποτελούν συλλογικά πολυσύνθετα και ύψιστης σημασίας επικοινωνιακά γεγονότα, που λειτουργούν ως θεμέλια πολιτισμού για τις ανθρώπινες κοινότητες ακόμα και στις μέρες μας, με όποια μορφή επιτελούνται κατά τόπους».

— Ελένη Ψυχογιού

Το άνω τμήμα της Μεταμόρφωσης του Χριστού (1520) του Ραφαήλ.

Οι εορτές της Παναγίας δεν είναι, φυσικά, οι μοναδικές του μήνα, αφού σπουδαία θέση στο χριστιανικό εορτολόγιο κατέχει και η 6 Αυγούστου όταν η Εκκλησία εορτάζει τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού, μία από τις δώδεκα δεσποτικές εορτέςτης Ορθοδοξίας. Γι' αυτό, άλλωστε, παρ' όλη την νηστεία του δεκαπενταύγουστου, αυτή την ημέρα επιτρέπεται να φάμε ψάρι. Επίσης την ημέρα αυτή, όπως αναφέρει ο Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης,


«...έθιμο από τα πιο διαδεδομένα, με μορφή θρησκευτικού νομίμου, είναι η προσκομιδή στις εκκλησίες και ευλόγηση με ειδική ευχή των πρώτων σταφυλιών της χρονιάς… Σ’ αυτό το έθιμο επιζεί η αρχαία συνήθεια των απαρχών, της προσφοράς δηλαδή των πρώτων καρπών στους θεούς, όπως εκφραζόταν στην ιστορική αρχαιότητα ως συγκροτημένη λατρευτική εκδήλωση με τις εορτές των Θαργηλίων, των Θαλυσίων και των Πυανοψίων».

— Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης

Στις 27 του μήνα γιορτάζεται επίσης και η ανακάλυψη μιας πανάρχαιας εκκλησίας στη Ρόδο, στα μέσα του 14ου αιώνα, με αρκετές φθαρμένες από την πολυκαιρία εικόνες. Μία απ' αυτές εικόνιζε τον Άγιο Φανούριο, έναν άγνωστο μέχρι τότε άγιο στου οποίου το όνομα ο μητροπολίτης του νησιού Νείλος αποφάσισε να αφιερώσει την ανακαινισμένη εκκλησία και του οποίου η μνήμη εορτάζεται έκτοτε την ημέρα ανακάλυψης της εικόνας του. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε και την εορτή της Αποτομής Της Τιμίας Κεφαλης του Τιμίου Προδρόμου στις 29 του μήνα

Γενικότερα, πάντως, τα των διαφόρων εορτών της Ορθόδοξης Εκκλησίας κανονίζονται ετησίως με βάση το Τυπικό της Εκκλησίας.

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ:
«Αύγουστε, καλέ μου μήνα, να ‘σουν δυο φορές το χρόνο!».
«Αύγουστε, τραπεζοφάη, να ‘σουν τρεις βολές τον χρόνο».
«Από Αύγουστο χειμώνα κι από Μάρτη καλοκαίρι».
«Επάτησεν ο Αύγουστος η άκρη του χειμώνα, παύει ο φτωχός το δειλινό κι ο άρχοντας τον ύπνο».
«Του Αυγούστου οι δρίμες στα πανιά (σκώρος) και του Μαρτιού στα ξύλα (σαράκι)».
«Κάθε πράγμα στον καιρό του κι ο κολιός τον Αύγουστο».
«Καλός ο ήλιος του Μαγιού, του Αυγούστου το φεγγάρι».
«Της Αγίας Μαρίνας ρόγα και τ’ Άη Λιος σταφύλι και της Παναγιάς τον Αύγουστο, γεμάτο τοκοφίνι».
«Αν ίσως βρέξει ο τρυγητής, χαρά στον τυροκόμο».
«Από Μάρτη πουκάμισο κι από Αύγουστο σεγκούνι».
«Τον Αύγουστο τον χαίρεται, όπ’ έχει να τρυγήσει».
«Αυγουστοκοδέσποινα‚ καλαντογυρεύτρα» [δηλ. Η σπάταλη νοικοκυρά τον Αύγουστο, τα Χριστούγεννα ζητιανεύει]
«Αύγουστος άβρεχτος, μούστος άμετρος».
«Δεκαπέντησεν ο Αύγουστος, πυρώσου και μην εντρέπεσαι».
«Επλάκωσεν ο Αύγουστος, η άκρια του χειμώνα».
«Ζήσε, Μάη μου, να φας τριφύλλι και τον Αύγουστο σταφύλι».
«Ήρθε ο Αύγουστος, πάρε την κάπα σου».
«Θεός να φυλάει τα λιόδεντρα απ' το νερό τα Αυγούστου».
«Καλή λαβιά τον Αύγουστο και γέννα τον Γενάρη».
«Μακάρι σαν τον Αύγουστο να ‘ταν οι μήνες όλοι».
«Να ‘σαι καλά τον Αύγουστο που ‘ναι παχιές οι μύγες».
«Να ’σαι καλά τον Αύγουστο με δεκαοχτώ βελέντζες».
«Ο Αύγουστος και ο τρύγος δεν είναι κάθε μέρα».
«Ο Αύγουστος πουλά κρασί κι ο Μάης πουλά σιτάρι» [δηλ. Από τον Αύγουστο μπορείς να καταλάβεις αν θα είναι καλή η παραγωγή κρασιού, όπως κι από το Μάη μπορείς να καταλάβεις αν θα παραχθεί πολύ σιτάρι]
«Όποιος φιλάει τον Αύγουστο, τον Μάη θερίζει μόνος».
«Ούτε ο Αύγουστος χειμώνας, ούτε ο Μάρτης καλοκαίρι».
«Τ' Αυγούστου και του Γεναριού τα δυο χρυσά φεγγάρια».
«Τ’ Αυγούστου το νερό αρρώστια στον λειόκαρπο».
«Το Μάη με πουκάμισο, τον Αύγουστο με κάπα».
«Τον Αύγουστο τον χαίρεται οπόχει να τρυγήσει».

Το Καλαντάρι του Αυγούστου από τοTrès Riches Heures du Duc de Berry

Μήνας θλίψης και οδύνης για τους Βραζιλιάνους

Μια βραζιλιάνικη παροιμία λέει «Agosto, mes de desgosto», δηλαδή Αύγουστος, μήνας της θλίψης και της οδύνης. Πρόκειται για μια εθνική δεισιδαιμονία με βαθιές ρίζες. Σύμφωνα με τους New York Times, ο μήνας Αύγουστος θεωρείται από τη βραζιλιάνικη παράδοση άτυχος, γρουσούζικος και πιστεύεται ότι φέρνει καταστροφές. Είναι ο μήνας που εμπνέει φόβο, γιατί έχει κακούς οιωνούς. Οι άνθρωποι των πιο φτωχών κοινωνικών στρωμάτων είναι πιο επιρρεπείς στην πρόληψη αυτή, χωρίς να αποκλείονται και πιστοί από όλες τις κοινωνικές ομάδες, ανεξαρτήτως ηλικίας, οικονομικού και μορφωτικού επιπέδου. Κατά τη διάρκεια του Αυγούστου οι Βραζιλιάνοι αποφεύγουν να κυκλοφορούν έξω ή να ταξιδεύουν, να κάνουν επιχειρηματικές συμφωνίες (γιατί θα καταρρεύσουν) και προτιμούν να παραμένουν στο σπίτι πιστεύοντας πως οτιδήποτε κακό είναι να γίνει, έχει περισσότερες πιθανότητες να συμβεί μέσα στον Αύγουστο παρά οποιονδήποτε άλλον μήνα. Η πεποίθηση αυτή φαίνεται να αγγίζει ακόμα και τον χώρο της φιλολογίας και της τέχνης, αφού κάποιοι συγγραφείς αρνούνται να δημοσιεύσουν τα βιβλία τους τον Αύγουστο, ενώ γνωστοί Βραζιλιάνοι μουσικοί δεν συμμετέχουν σε κονσέρτα. Τις μέρες του Αυγούστου πιστοί Καθολικοί ζητούν προληπτικά την ευλογία κάποιου ιερέα, την ίδια ώρα που άλλοι πιστοί του βραζιλιάνικου βουντού ζητούν από τους…ειδικούς να «σφραγίσουν» το σώμα τους ώστε να μην επηρεαστεί από κακό μάτι. Πάντως μια από τις χειρότερες ημέρες του Αυγούστου θεωρείται η γιορτή του Αγίου Βαρθολομαίου, στις 24 του μηνός, όπου σύμφωνα με την παράδοση είναι η ημέρα του Exu, του πιο πονηρού και κακόβουλου από τα δαιμονικά πλάσματα που προσπαθούν να βάλουν τρικλοποδιές στο ανθρώπινο πεπρωμένο. Σύμφωνα με έναν Βραζιλιάνο ποιητή, «είναι η φοβερή ημερομηνία που ο διάβολος κινείται με την άνεσή του για να κάνει φρικτά πράγματα».

Η κατάρα του Αυγούστου

Οι Βραζιλιάνοι ίσως δεν έχουν άδικο να το πιστεύουν. Ρίχνοντας μια ματιά στην ιστορία τους θα δούμε ότι πολλά τραγικά γεγονότα συνέβησαν κατά τη διάρκεια του Αυγούστου: Η αυτοκτονία του δημοφιλούς Βραζιλιάνου προέδρου Getulio Vargas, γνωστού ως πατέρα των φτωχών (24/08/1954), η παραίτηση του προέδρου Janio Quadros (25/08/1961) που άνοιξε το δρόμο για να έρθει αργότερα το 20χρονο σκληρό στρατιωτικό καθεστώς, ο θάνατος του ηγέτη της αντιπολίτευσης Juscelino Kubitschek σε αυτοκινητιστικό ατύχημα (22/08/1976), ο θάνατος του Βραζιλιάνου διπλωμάτη, επικεφαλής της αποστολής του ΟΗΕ στο Ιράκ Sergio Vieira de Mello (και πιθανού επόμενου γεν. γραμματέα του ΟΗΕ) σε τρομοκρατική επίθεση (Αύγουστος 2003), η έκρηξη ενός πυραύλου στην Alcantara του Αμαζονίου που σκότωσε πολλούς επιστήμονες και καθυστέρησε το εκκολαπτόμενο Εθνικό Διαστημικό Πρόγραμμα (Αύγουστος 2003), πολλά μεγάλα ναυάγια και σοβαρά αεροπορικά ατυχήματα, καθώς και εκρήξεις όλων των ειδών σε όλη τη χώρα. Οι Βραζιλιάνοι δεν ξεχνούν ακόμα ότι ο Πρώτος και ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος (1914 και 1939) ξεκίνησαν επίσης Αύγουστο, ενώ Αύγουστο έπεσαν και οι ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι (1945).

Τρελά σκυλιά

Και επειδή αυτόν τον μήνα αυξάνονται οι περιπτώσεις λυσσασμένων σκυλιών, οι Βραζιλιάνοι αποκαλούν τον Αύγουστο και «mes de cachorro louco», δηλαδή μήνα των τρελών σκυλιών, αφού υπάρχει η πεποίθηση ότι ακόμα και τα ζώα παρουσιάζουν περίεργη συμπεριφορά.

Το λούσιμο τον Αύγουστο

Προφανώς οι δεισιδαιμονίες του Αυγούστου έχουν εξαπλωθεί και σε άλλα κράτη της Λατινικής Αμερικής. Σύμφωνα με τον Αργεντίνο ερευνητή-λαογράφο Rafael Jijena Suarez, το να λούσεις κάποιον τον μήνα Αύγουστο, είναι σαν να του αναγγέλλεις τον θάνατό του.

Εβραϊκές προλήψεις

Κατά τους Εβραίους, ο μήνας Av (Αβ) συναγωνίζεται τον δικό μας Αύγουστο σε δεισιδαιμονικές προλήψεις. Ο εβραϊκός αυτός μήνας των 30 ημερών, που καλύπτει διάστημα του Ιουλίου και του Αυγούστου, θεωρείται δυσοίωνη εποχή τους έτους. Το όνομα του μηνός Av εικάζεται ότι έχει βαβυλωνιακή προέλευση, ενώ είναι ο μόνος μήνας που δεν κατονομάζεται στη Βίβλο. Το βαβυλωνιακό Ταλμούδ αναφέρει πως «όταν φτάνει, μας μειώνει τη χαρά μας». Και αυτό ίσως λέγεται γιατί τα χειρότερα, τα πιο τραγικά γεγονότα της εβραϊκής ιστορίας έχουν συμβεί κατά τη διάρκεια της πρώτης και της δεύτερης εβδομάδας του μήνα Av. Κατά τη διάρκεια αυτών των «άτυχων» ημερών, πολλοί αναπροσαρμόζουν τα σχέδιά τους αποφεύγοντας να κάνουν ταξίδια, χειρουργικές επεμβάσεις ή να αναλάβουν επιχειρηματικές δραστηριότητες και να παραστούν σε δικαστήρια, γιατί πιστεύουν ότι υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες αποτυχίας.

Ακατάλληλος για γάμο;

Σύμφωνα με την ιταλική παράδοση, ιδίως του Νότου, καλό είναι να αποφεύγονται οι γάμοι κατά τους μήνες Μάιο και Αύγουστο.

Ο κινέζικος μήνας των πνευμάτων

Για τους Κινέζους ο έβδομος μήνας του σεληνιακού κινέζικου ημερολογίου βρίθει από φαντάσματα και πνεύματα. Ο μήνας αυτός (για το 2012 διαρκεί από 17 Αυγούστου έως 15 Σεπτεμβρίου) παρέχει την ευκαιρία στα πνεύματα των νεκρών προγόνων τους να περάσουν από τις ανοικτές πύλες των κόσμων και να αποκτήσουν πρόσβαση στον κόσμο των ζωντανών. Όπως πιστεύουν οι Κινέζοι, τα φαντάσματα όχι μόνο θα περάσουν το μήνα αυτόν κάνοντας επίσκεψη στις οικογένειές τους, αλλά επίσης θα γλεντήσουν και τα πιο κακόβουλα από αυτά θα ψάξουν για θύματα. Η περίοδος αυτή του χρόνου θεωρείται η πιο δυσοίωνη και η πλέον επικίνδυνη, αφού τα πονηρά πνεύματα καραδοκούν να αρπάξουν τα θύματά τους. Είναι λοιπόν η χειρότερη στιγμή για να κάνει κάποιος βόλτες το βράδι, να ταξιδέψει, να μετακομίσει ή να ξεκινήσει μια νέα επιχείρηση. Πολλοί αποφεύγουν και το κολύμπι, γιατί πιστεύουν ότι υπάρχουν πολλά κακά πνεύματα στο νερό που μπορεί να προσπαθήσουν να τους πνίξουν. Την 15η ημέρα του μήνα (30 Αυγούστου για το 2012) γιορτάζεται η ημέρα των Πεινασμένων Πνευμάτων, που θεωρείται ότι είναι η κορύφωση της δραστηριότητας των φαντασμάτων. Οι Κινέζοι θα πρέπει να τους κάνουν διάφορες υλικές προσφορές (χρήματα, τρόφιμα, θυμίαμα), προκειμένου να τα κρατήσουν ευχαριστημένα, να τα τιμήσουν και ταυτόχρονα να εξασφαλίσουν καλή τύχη για την οικογένειά τους. Το ίδιο έθιμο ακολουθούν επίσης Ταοϊστές και Βουδιστές.

Πηγές :
http://users.sch.gr/vaxtsavanis/aygoustos.html

madata.gr

http://lefteria.blogspot.gr/2014/08/blog-post_31.html

http://www.skaipatras.gr/skai-events/item/46844-a.html
 http://tera-amou.pblogs.gr/2013/08/ah-aygoystos.html

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%8D%CE%B3%CE%BF%CF%85%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%82

Δείτε επίσης :
Σιμόπουλος, Διονύσης Π. Οι Μήνες Ιούλιος και Αύγουστος, Γεωτρόπιο Ελευθεροτυπίας, Τεύχος 480 (27 Ιουνίου 2009)
Συλλογικό (Επιμέλεια: Κωστής Γιούργος), Αφιέρωμα: Αύγουστος, ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ Καθημερινής, 5 Αυγούστου 2001

Παναγιώτη Βαχτσαβάνη, Για να μην τα πάρει ο ποταμός: Λαογραφία Αυγούστου
Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ιεροθέου: Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού
Ο Άγιος Φανούριος
Ντοκιμαντέρ: Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα-Τήνος Αρχείο ΕΡΤ (32 λεπτά)
Ντοκιμαντέρ: Η Παναγία στην Τήνο (55 λεπτά)
Βίντεο: Παναγία Εκατονταπυλιανή της Πάρου
Βίντεο: Παναγία Σουμελά