Κάλαντα Πρωτοχρονιάς

Τα «Κάλαντα» της Πρωτοχρονιάς έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Λίγοι ίσως γνωρίζουν όλο το περιεχόμενό τους και ακόμα λιγότεροι την προέλευσή τους. Είναι βέβαιο ότι στο Άσμα που ακούγεται σήμερα στις γειτονιές είναι ενσωματωμένα τουλάχιστον τέσσερα «Άσματα Αγερμού» που μάλλον ανάγονται στη Βυζαντινή εποχή.
Η πρώτη ενότητα είναι μια τυπική ευχή να είναι καλή η Πρωτομηνιά και η είσοδος του Νέου Έτους:

Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονιά
κι αρχή - Καλός μας χρόνος

Η επόμενη ενότητα όπως φαίνεται προέρχεται από την «Λόγια» Παράδοση. Κάποιος Διδάσκαλος (ή ιερέας) δίδαξε στους μαθητές του την μεγάλη «Δεσποτική Εορτή» της «Περιτομής του Χριστού» : Ο Χριστός με το Αιγυπτιακό - Σημιτικό Έθιμο της Περιτομής οκτώ ημέρες μετά την γέννησή του «βγαίνει να γνωρίσει τον κόσμο και γίνεται αποδεκτός από τους συμπατριώτες του» :

Αρχή που βγήκεν ο Χριστός
Άγιος και Πνευματικός
στην γήν να περπατήσει
και να μας καλοκαρδίσει

Από την Λόγια Παράδοση φαίνεται να προέρχεται και η τρίτη ενότητα που αναφέρεται στην μνήμη του Μεγάλου Βασιλείου. Είναι πιθανό μάλιστα να σχετίζεται με τον Αρέθα Επίσκοπο Καισαρείας και με την προσπάθεια να μορφωθούν οι πληθυσμοί της Μ. Ασίας τον 10ο αι. μΧ.
(Προβάλλεται ο Μέγας Βασίλειος ως φορέας της παιδείας - που προτρέπει τους γονείς να μορφώνουν τα παιδιά τους. Προβάλλεται επίσης η ιερή τέχνη του καλλιγράφου που πάντα στην Βυζαντινή εικονογραφία κρατά ειλητάριο («χαρτί»), Κάλαμο («πέννα») και «Καλαμάριον» (μελανοδοχείο) :

Άγιος Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία.
Βαστάει πέννα και χαρτί
χαρτί και καλαμάρι
[με] Το καλαμάρι έγραφε
και [με] το χαρτί ομίλει.
.........
Και στο ραβδί του ακούμπησε να πει το Αλφαβητάρι...*

Όμως στους στίχους του πρωτοχρονιάτικου άσματος παρεμβάλλονται άλλοι στίχοι που φαινομενικά δεν «δένουν». Για παράδειγμα τι θα πει «Αρχιμηνία - κι αρχιχρονιά - ψηλή μου δενδρολιβανιά»!! Ή τί θα πει «χαρτί και καλαμάρι - δες κι εμέ το παληκάρι»!!! Αν και είναι παράξενες για εμάς οι φράσεις αυτές, είναι πολύ απλή η προέλευσή τους. Ιδού η παράξενη και χαριτωμένη ιστορία αυτών των στίχων που παρεμβάλλονται:
Για την τελική διαμόρφωση του άσματος που γνωρίζουμε σήμερα, έπαιξαν ρόλο «Καλανδιστές» που αυτοσχεδίαζαν. Μάλιστα από τον 13ο αι - όταν οι «Καντάδες» ήταν της μόδας (και ήταν δύσκολο στους νέους χαμηλών τάξεων να πλησιάζουν και να συζητούν με «αρχοντοπούλες») κάποιος τολμηρός νέος ενώ έψαλλε τα Κάλαντα στο πρόπυλο ενός αρχοντικού, σκέφτηκε να στείλει «μήνυμα» στην νέα που κρυμμένη τον άκουγε απ' «τα ψηλά τα παραθύρια» και φαινομενικά έκανε πως δεν τον καταδέχεται.
Ο νέος χρησιμοποιεί ωραίες εκφράσεις και έξυπνα κοσμητικά επίθετα για να κολακεύσει την νέα. Τόσο η τόλμη όσο και η τέχνη του νέου να συνδυάζει στίχους, μας επιτρέπει να υποθέσουμε με επιφύλαξη ότι πρόκειται για μορφωμένο νέο (ίσως Επτανήσιο) της εποχής της Φραγκοκρατίας.
Ας προσέξουμε την αυτοσχέδια προσθήκη : Προσφωνεί την νέα στο μπαλκόνι

«Ψηλή μου δεντρολιβανιά»
«[μοιάζεις με] εκκλησιά μετ' Άγιο θόλος»

Και συνεχίζει ανακατεύοντας τις παρακάτω φράσεις στο Άσμα της Πρωτοχρονιάς :

«Για δεν μας καταδέχεσαι;;»
«Συ είσαι Αρχόντισσα Κυρία».
«Ζαχαρο - καρδιο - ζύμωτη, Δες και εμέ το παληκάρι!!»
«Βασιλικέ μου κατιφέ»
«Άσπρε μου, χρυσέ μου ήλιε!!!»

Σήμερα πολλοί είναι εκείνοι που μη γνωρίζοντας ψάλλουν λάθος τα Πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα σε σημείο να μην βγαίνει νόημα : Ο Μέγας Βασίλειος εμφανίζεται να «μην μας καταδέχεται!!!!» ενώ η Καισάρεια «είναι αρχόντισσα Κυρία»(;;;;;).

*Ο ΑΓΙΟ - ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ
Γράφει ο Γιώργος Ιωαννίδης


Ο ΑΓΙΟ – ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ

Μέχρι το 732 η Ελλάδα υπαγόταν εκκλησιαστικά στη Ρώμη και γιόρταζε πρωτοχρονιά την 1η Ιανουαρίου (ενώ η Κωνσταντινούπολη εόρταζε πρωτοχρονιά το Σεπτέμβριο). Έτσι δεν δυσκολεύτηκαν οι Έλληνες να δώσουν στη μνήμη του Μεγάλου Βασιλείου πρωτοχρονιάτικο χαρακτήρα. Πολλά από τα έθιμα της εορτής είναι απόηχος από αρχαίες ελληνικές λατρείες.

Μέχρι το 1922 στα χωριά της Καππαδοκίας(κατά το πρότυπο των μεγάλων πανηγυριών της αρχαιότητας) το βράδυ της Παραμονής ξεκινούσε πομπή που κατευθυνόταν στα σπήλαια μακριά από τον οικισμό –– έλεγαν ότι ο Άγιος Βασίλειος είχε περάσει κάποτε από εκεί. Οι μετέχοντες κρατούσαν αναμμένες δάδες. Επικεφαλής της πομπής πήγαιναν οι ιερείς. Ακολουθούσαν μουσικά όργανα. Πιο πίσω πήγαιναν οι νέοι του χωριού κρατώντας τουφέκια. Οι νοικοκυρές κουβαλούσαν δίσκους και ταψιά με διάφορα φαγητά. Όλοι προχωρούσαν με χορευτικό βάδισμα στο ρυθμό των μουσικών οργάνων. Όταν έφθαναν στη σπηλιά κρεμούσαν σε ένα δένδρο τα φαγητά πιστεύοντας ότι θα τα ευλογήσει ο Άγιος. Οι ιερείς τελούσαν ολιγόλεπτη δέηση και όλοι έστηναν χορό. Γύριζαν στο χωριό αργά τα μεσάνυχτα.

Η τελετουργική αυτή πρωτοχρονιάτικη πομπή αν και δεν αναφέρεται σε άλλες αγροτικές περιοχές, όμως είναι συνηθισμένη σε άλλα ελληνικά πανηγύρια της υπαίθρου. Στους χριστιανικούς χρόνους οι εορταζόμενοι Άγιοι έγιναν προστάτες των αγρών (όπως ο Γεώργιος και ο Τρύφων) ή της κτηνοτροφίας (όπως ο Μόδεστος) και στη μνήμη τους γίνονται τέτοιες εκδηλώσεις – λιτανευτικές πομπές, αγώνες ιππασίας κ.ά. Το ίδιο και ο Μέγας Βασίλειος ως Ζευγολάτης ἤ Σπορέας, πίστευαν ότι τριγυρίζει στους ἑλληνικούς ἀγρούς και συμμετέχει στο μόχθο τῶν αγροτῶν. Χαρακτηριστικά εἶναι τα Μικρασιατικά «Κάλαντα» :

Ἀρχιμηνιά κι ἀρχιχρονιά. Κι ἀρχή τοῦ Γεναρίου
Κι ἀρχή πού ‘βγῆκεν ὁ Χριστός ‘στην γῆ να περπατήση
Ἐβγῆκε και χαιρέτησεν ὅλους τους ζεγολάτες.
Κι ὁ πρῶτος του χαιρετισμός ἥταν «Ἁγιο – Βασίλης».
«Ἅγιο – Βασίλη Δέσποτα καλό ζευγάρι κάνεις».
«Με την εὐχή σου Κύριε, καλό κι εὐλογημένο».
«Να σε ρωτήσω Δέσποτα, πόσα πινάκια σπέρνεις;»
«Σπέρνω σιτάρι δώδεκα. Κριθάρι δεκαπέντε.
»Μά κεῖνο το ζηλέψανε περδίκια και λαγούδια»…

Ὁ Μέγας Βασίλειος εἶναι διμοφιλής στην ἑλληνική ὕπαιθρο ὄχι μόνο διότι συμμερίζεται το μόχθο και την ταλαιπορία τοῦ ἀγρότη. Ἀλλά διότι εῑναι πάντα κοντά του, τον διδάσκει και τον ἀγαπᾶ. Χαρακτηριστική εἶναι ἡ χαλκογραφία που εἰκονίζει τον Ἅγιο ὡς «Ὁδοιπόρο» που περιφέρεται ἀπό χωριό σε χωριό στηριζόμενος στη ράβδο τοῦ φιλοσόφου, κρατώντας τα παραδοσιακά ἐργαλεῖα γραφῆς («κάλαμο», «καλαμάριον – μελανοδοχεῖο», «χαρτία»). Οἱ ἀγρότες τοῦ ζητοῦν νά ἀκουμπήσει στο ραβδί του ὅπως οἱ παλαιοί Ραψῳδοί και να τους πεῖ λόγους παραμυθίας.
Ὁ διδάσκαλος Βασίλειος ἐνέπνευσε και το γνωστό «ἅσμα ἀγερμοῦ»:

«Βασίλη πόθεν ἔρχεσαι και πόθεν καταβαίνεις;»
«Ἀπό τη μάνα μ’ ἔρχουμαι και σ’ το σκολειό μου ‘πάγω».
«Κάτσε να φᾶς. Κάτσε να πιῆς. Κάτσε να τραγουδήσης».
«Ἐγώ τραγούδια δέν γροικῶ. Ξέρω την Ἀλφα – Βήτα».
«Βασίλη, ἄν ξέρεις γράμματα, πές μας την Ἀλφα – Βήτα».
Και ‘στο ῥαβδί του ἀκούμπησε να εἰπῆ το Ἀλφαβητάρι.
Και το ραβδί του ἥταν ξηρό. Χλωρούς βλαστούς ἐπέτα.
Κι ἀπάνω στα κλωνάρια του περδίκια κελαηδοῦσαν.
Ὄχι περδίκια μοναχά, ἀλλά και περιστέρια.

__________
Πολλά στοιχεία άντλησα από το έργο:
Γεωργίου Μέγα Ἑλληνικαί Ἑορταί καί Ἔθιμα τῆς Λαϊκῆς Λατρείας. Ἀθῆναι 1957
Γιώργος Ιωαννίδης

ΚΑΛΑΝΤΑ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ (Πανελλήνια)

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά,

ψηλή μου δενδρολιβανιά,

κι αρχή καλός μας χρόνος,

εκκλησιά με τ’ άγιο θρόνο.

Αρχή που βγήκε ο Χριστός,

άγιος και πνευματικός,

στη γη να περπατήσει,

και να μας καλοκαρδίσει.

Άγιος Βασίλης έρχεται,

και δε μας καταδέχεται,

από την Καισαρεία,

σ’ εισ’ αρχόντισσα κυρία.

Βαστάει εικόνα και χαρτί,

ζαχαροκάντιο ζυμωτή,

χαρτί και καλαμάρι,

δες και με το παλικάρι.

Το καλαμάρι έγραφε,

τη μοίρα μου την έγραφε,

και το χαρτί ομίλει,

Άγιέ μου καλέ Βασίλη.

Κάτσε να φας, κάτσε να πιεις

κάτσε το πόνο σου να πεις,

κάτσε – κάτσε να τραγουδήσεις,

και να μας – και να μας καλοκαρδίσεις.

-----------------------------------------------

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά ψηλή μου δένδρο λιβανιά.

Κι αρχή-κι αρχή καλός μας χρόνος

εκκλησιά-εκκλησιά με τ' άγιο θρόνος.

Αρχή που βγήκε ο Χριστός άγιος και πνευματικός

στη γη-στη γη να περπατήσει

και να μας-και να μας καλοκαρδίσει.

Άγιος Βασίλης έρχεται -άρχοντες το κατέχετε

από-από την Καισαρεία

σύ 'σ' αρχό- συ 'σ' αρχόντισσα κυρία.

Βαστά εικόνα και χαρτί ζαχαροκάρνο, ζυμωτή

χαρτί και καλαμάρι

δες και με-δες και με το παλικάρι.

Το καλαμάρι έγραφε, τη μοίρα του την έλεγε

και το χαρτί-και το χαρτί ομίλει

Άγιε μου-άγιε μου καλέ Βασίλη.

Και νέον έτος αριθμεί

την του Χριστού περιτομή

και η μνήμη του Αγίου

Ιεράρχου Βασιλείου.

Του χρόνου μας αρχή καλή

και ο Χριστός μας προσκαλεί

την κακία ν' αρνηθούμε

μ' αρετές να στολιστούμε.

Να ζούμε βίον τέλειον

κατά το ευαγγέλιον

με αγάπη με ειρήνη

και με τη δικαιοσύνη.

Χρόνια πολλά και ευτυχή

με καθαρά κι αγνή ψυχή

με χαρά και με υγεία

και με θεία ευλογία.

ΚΑΛΑΝΤΑ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ (ΑΜΟΡΓΟΥ)

Αφέντη, αφέντη ολάφεντε πέντε βολές αφέντη

 εσέ σου πρέπει αφέντη μου στο μαύρο καβαλάρης 

τρεις να βαστούν τη σέλα σου κι έξε το χαλινάρι 

και τρεις να σε παρακαλούν αφέντη καβαλάρη.

Οπούπαμε τ' αφέντη μας ας πούμε της κεράς μας.

 Κερά μαρμαροτράχηλη και φεγγαρομαούλα

 πούσεις τον ήλιο πρόσωπο και, το φεγγάρι στήθος

 και του κοκόρου το φτερό εσείς καμαροφρύδι.

Εδώ που καλαντίσαμε καλά μας επληρώσαν

 καλά να παν τα έτη τους και τα υπάρχοντα τους 

ρόδα και τριαντάφυλλα εις τα προσκέφαλά τους.

Παλιά κάλαντα της Πρωτοχρονιάς

(Γνωστά στις Δυτ. Επαρχίες)

Αρχιμηνιά κι' αρχιχρονιά κι' αρχή του Γεναρίου

αύριο ξημερώνεται τ' Αγίου Βασιλείου

να τον καλησπερίσομεν αυτό το νιόν αφέντη

πέντε φορές αφέντεψε και πάλι αφέντης είναι

πέντε κρατούν το μαύρο του εννιά το χαλινάρι.

και δέκα τον παρακρατούν αφέντοι καβαλάροι

καβαλικεύει χαίρεται πεζεύνει καμαρώνει

κι' όπου πατήσει ο μαύρος του πηγάδια θεμελιώνει

πηγάδια πετροπήγαδα κι' αυλές μαρμαρωμένες

μέσα σε κείνες τις αυλές τις μαρμαροστρωμένες

σύρμα και σύρμα το λουρί και σύρμα το λογάδι

κι' είς τον άφρον του λογαδιού κοιμάται ο νιός αφέντης

αν τον ξυπνήσω με νερό φοβούμαι μην κρυώσει

κι' αν τον ξυπνήσω με κρασί φοβούμαι μην μεθύσει

φέρετε μήλα δώδεκα, κυδώνια δέκα πέντε

κι' ένα κλαδί βασιλικό ίσως και τον ξυπνήσω.

Είπαμε δα τ' αφέντη μας να πούμε τσή κεράς μας

κερά ψιλή κερά λιγνή κερά καμαροφρύδα

κερά μ' όντέ θα στολιστείς να βάλεις τα καλά οου

τα μάρμαρα ραίζουνε από την ομορφιά σου

κερά μ' οντέ θα στολιστείς να πας στην εκκλλησία

βάζεις τση βάγιες απο μπρός τση βάγιες από πίσω

και του κοράκου το φτερό να μην σου δώσει ήλιος.

κερά την θυγατέρα σου γραμματικός τη θέλει

μ' αν είναι και γραμματικός πολλά προυκιά γυρεύει

γυρεύει μύλους δώδεκα και με τσή μυλωνάδες

γυρεύει αμπέλι ατρύγητα και με τσή τρυγητάδες

γυρεύει ελιές αμάζοχτες και με τσή μαζοχτάδες

γυρεύει και τον ουρανό τ' αστρη και το φεγγάρι

γυρεύει και τη θάλασσα μ' όλα της τα καράβια

γυρεύει και τον κυρ βοριά για να τα τιμονάρει.

Είπαμε δα και τσή κεράς να πούμε και τσή βάγιας

'Αψε βαγίτσα το κερί άψε και το λιχνάρι

να μπαινοβγείς στην κάμαρα να δεις τί θα μας βγάλεις

Γι' απάκια για λουκάνικα γι' αυγά καθαρισμένα

γι' άπο την μαύρην όρνιθα κανένα αυγουλάκι

κι' αν τά κανε κι' ή γαλανή να γίνουν ζευγαράκι

γι' από τον γέρο πίθαρο καμιά σταλιά λαδάκι

γι' από τον γέρο βάρελο καμιά σταλιά κρασάκι

γι' από το σακουλάκι σας κανένα δεκαράκι

Αν είναι με το θέλημα χρυσή μου περιστέρα

ανοίξετε την πόρτα σας να πούμε καλησπέρα

(Ύστερ' άπο το φιλοδώρημα)

Έπα πού καλαντήσαμε καλά μας επληρώσαν

καλά να είν' τα έτη τους και τα ποδόματά τους

κι' αν έχουν θηλυκό παιδί καλή μοίρα να λάβει

του Βασιλέα τον υιόν άνδρα να τόνε πάρει

Πάλι κι' αν είν' αρσενικό στη σέλα καβαλάρης

να σιέται να λυγίζεται να πέφτει το λογάδι ,

να το μαζεύουν άρχοντες να κάνουν δακτυλίδια

και τα μικρά αρχοντόπουλα μικρά παραμισίδια.

Καλή νύκτα σας και χρόνια πολλά

Ζακυνθινά κάλαντα πρωτοχρονιάς

Ζακυνθινα καλαντα πρωτοχρονιας Τραγουδισταδες τση Ζακυθος :

https://www.youtube.com/watch?v=SfKQ0qETttk

Πρωτοχρονιά πιο χαρωπή, εφέτος ήρθε πάλι

γεμάτη υγεία και χαρά, με όλα της τα κάλη

Όλοι μας να γιορτάσουμε, όλοι μας να χαρούμε

Άγιος Βασίλης έρχεται, κάλαντα για να πούμε

'’ Χρόνια πολλά σας ψάλουμε, γλυκά, ευτυχισμένα 

και πάντα υγεία και χαρά, να φεύγουν ένα ένα

Χρόνια πολλά σας ψάλουμε, γλυκά, ευτυχισμένα 

και πάντα υγεία και χαρά, να φεύγουν ένα ένα `'

----------------------------------------------

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά κι αρχή καλός μας χρόνος

υγεία αγάπη και χαρά να φέρει ο νέος χρόνος. (δις)

Να ζήσει ο κύρης ο καλός, να ζήσει κι η κυρά του

όλα του κόσμου τα καλά να έχει η φαμελιά του.(δις)

Να ζήσει τ' αρχοντόπουλο πού 'χει καρδιά μεγάλη

σε μας και στην παρέα μας ένα φλουρί να β(γ)άλει.(δις)

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς Θράκης

https://www.youtube.com/watch?v=SiyZhMCGVcU

ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΕΡΧΕΤΑΙ 

Άγιος Βασίλης έρχεται, Γενάρης ξημερώνει,

Σαν φέτος παλληκάρια μου, σαν φέτος και του χρόνου.

Βασίλη μ' μπόθεν έρχεσαι και μπόθεν κατεβαίνεις;

Από τα ξένα έρχομαι, στο σπίτι μου πηγαίνω.

Βασίλη ξέρεις γράμματα; πες μας την αλφαβήτα.

Στην πατερίτσα 'κούμπησε να πει την αλφαβήτα

Κι η πατερίτσα ήταν χλωρή κι απόλυσε κλωνάρια,

Κλωνάρια, χρυσοκλώναρα, χρυσά, μαλαματένια.

Κι ένα μικρό, μικρούτσικο, μικρό και χαϊδεμένο, 

Μικρό το έχει η μάνα του, μικρό κι ο μπαμπάς του.

Το έλουζε , το χτένιζε και στο σχολειό το στέλνει

Κι ο δάσκαλος το καρτερεί, με τη χρυσή τη βέργα.

Παραπονέθη το παιδί, στη μάνα του πηγαίνει.

Παιδί μου που 'ν τα γράμματα, παιδί μου που 'ν' ο νους σου

Τα γράμματα είναι στο χαρτί κι ο νους μου στα παιχνίδια.

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς Ικαρίας

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά ψηλή μου δεντρολιβανιά

κι αρχή καλός μας χρόνος εκκλησιά με τ’ άγιο θρόνος.

Αρχή που βγήκεν ο Χριστός Άγιος και πνευματικός

στη γη να περπατήσει και να μας καλοκαρδίσει.

Άγιος Βασίλης έρχεται και εμ μας καταδέχεται

από την Καισαρεία συ σ’ αρχόντισσα κυρία.

Βάλτε μας κρασί να πιούμε και του χρόνου να σας πούμε.

Και του χρόνου να σας πούμε βάλτε μας κρασί να πιούμε. (Επωδός)

Ηύρα την πόρτα σου ανοιχτή θαρρώ πως έχεις και πηχτή, 

φοινίκια, λουκουμάδες και κρασί με τους κουβάδες.

Κατέβηκεμ μια πέρδικα στον ποταμό την εύρηκα

και βρέχει τα φτερά της στα γαλανά νερά της.

Κι έβρεξε τον αφέντη μας το όνομα νοικοκύρη το λεβέντη μας.

Επωδός

Εσένα όνομα νοικοκύρη πρέπει σου βάλε στραβά το φέσι σου.

Και πάλι ξαναπρέπει σου καρέκλα κορδονένια, 

για ν’ ακουμπάς την πλάτη σου τη μαργαριταρένια.

Και πάλι ξαναπρέπει σου στ’ άλογο να καθίσεις, 

τη γη να μην αγγίζεις.

Επωδός

Πολλά `παμε τ’ αφέντη μας, να πούμε της κεράς μας.

Κερά ψηλή, κερά λιγνή, κερά γαϊτανοφρύδα

πού `χεις τον ήλιον πρόσωπο και το φεγγάρι στήθος

και του κοράκου τα φτερά τα `χεις τα πανωφρύδια.

Επωδός

Πολλά `παμε και της κεράς, να πούμε και του γιου σας.

Έχετε γιο στα γράμματα και γιο εις το κοντύλι, 

να τ’ αξιώσει ο Θεός, να βάλει πετραχήλι.

-----------------------------------------------------------------

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά, ψηλή μου δεντρολιβανιά

κι αρχή καλός μας χρόνος, εκκλησιά με τ' άγιος θρόνος

Άγιος Βασίλης έρχεται από τον κάβο Πάπα

βαστάει και στην πλάτη του μια μαλλιαρή θυλάκα

να βάλει μέσα τα ψωμιά, τις τηγανίτες, τα λεφτά

- Εσένα, αφέντη, πρέπει σου καρέκλα καρυδένια

για ν' ακουμπάς τη μέση σου τη μαργαριταρένια

- Και πάλι ξαναπρέπει σου, βάλε στραβά το φέσι σου

και δίπλα το βρακί σου για να σκάσουν οι εχθροί σου

- Πολλά ΄παμε τ΄αφέντη μας ας πούμε της κυράς μας

- Κυρά ψηλή, κυρά λιγνή, κυρά ταπανοφρύδα

που έχεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι στήθος

και του κοράκου τα φτερά τα ‘χεις ταπανοφρύδια

που όταν λουστείς και χτενιστείς και πας στην εκκλησιά σου

η στράτα* ρόδα γέμισε απ' την περπατησιά σου

- Πολλά ‘παμε και της κυράς, ας πούμε και της κόρης

- Έχεις και κόρην όμορφη, που δεν έχει ιστορία

ούτε στην Πόλη βρίσκεται, ούτε στη Βενετία

- Έχεις και κόρη όμορφη, βάλ' τηνε στο ζεμπίλι

και κρέμασέ τηνε ψηλά, να μη τη φάν΄ οι ψύλλοι

- Πολλά ‘παμε, πολλά ‘παμε, μα δε μας εκεράσατε

κι αν ακόμα θε να πούμε, βάλτε μας κρασί να πιούμε

- Εφάγαμε τον πετεινό, να φάμε και την κότα

και δώστε μας το φλουράκι μας, να πάμε σ' άλλη πόρτα...

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς Κέρκυρας

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά, πρώτη του Γεναρίου

αύριο ξημερώνεται τ' Αγίου Βασιλείου

Άγιος Βασίλης έρχεται, από την Καισαρεία

βαστάει εικόνα και χαρτί, χαρτί και καλαμάρι

Το καλαμάρι έγραφε και το χαρτί μιλούσε!

- Βασίλη πόθεν έρχεσαι και πόθε κατεβαίνεις;

- Από τη μάνα μ' έρχομαι και στο σχολειό πηγαίνω,

να μάθω τ' άγια γράμματα και τ' άγιο Ευαγγέλιο!

Σ' αυτήν την πόρτα που ‘ρθαμε, πέτρα να μη ραγίσει,

κι ο νοικοκύρης του σπιτιού, χρόνια πολλά να ζήσει!

Να ζήσει χρόνους εκατό και να τους απεράσει,

και στων παιδιών του τις χαρές κουφέτα να μοιράσει!

Κυρά χρυσή, κυρ' αργυρή, κυρά μαλαματένια,

που σε χτενίζουν άγγελοι με τα χρυσά τους χτένια,

Άνοιξε το πουγκάκι σου το μαργαριταρένιο,

και δώσε μ' ένα τάλληρο, ας είναι κι ασημένιο!

Και τώρα καληνύχτα σας, καλό ξημέρωμά σας,

κι ο Άγιος Βασίλειος να ‘ναι βοήθειά σας!

Κεφαλονίτικα κάλαντα πρωτοχρονιάς

Άγιος Βασίλης έρχεται Γενάρης ξημερώνει

ο μήνας που μας έρχεται το χρόνο φανερώνει.

Τραλαλά...

Την άδεια γυρεύουμε στο σπίτι σας να μπούμε

τον άγιο με όργανα και με φωνές να πούμε.

Τραλαλά...

Εκοίταξα στον ουρανό και είδα δυο λαμπάδες

και με το καλωσόρισες καλές σας εορτάδες

Τραλαλά...

Και πάλι ξανακοίταξα και είδα δυο στεφάνια

και με το καληνύχτισμα καλά σας Θεοφάνια.

Τραλαλά...

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς Κρήτης

Ταχιά ταχιά ν’ αρχιμηνιά ταχια ν’ αρχή του χρόνου

που βγήκε και περπάτησε ο Κύριος στον κόσμο.

Και βγήκε και χαιρέτησε ούλους τσοι ζευγολάτες

κι ο πρώτος που του πάντηξε ήταν Αϊ Βασίλης..

"Πολλά τα έτη Βασιλιό, καλό ζευγάρι'ν έχεις.."

"Καλό το λες αφέντη μου καλό κι ευλοϊμένο.

Η Χάρη Σου το βλόϊσε με το δεξί Σου χέρι, 

με το δεξί, με το ζερβί, με το μαλαματένιο.

Μάλαμα είν’ τ’ αλέτρι μου κι ασήμι ο ζυγός μου, 

ως και το βουκεντράκι μου τ’ ΑΪ Γιωργιού κοντάρι

και τ’ αποζεύλι του ζυγού κουκί μαργαριτάρι."

Και πάλι ξαναπέρασε και ξαναρώτησε ν’ τον..

"Πέ μου να ζήσεις Βασιλιό πόσα μουζούρια σπέρνεις;"

"Σπέρνω σταράκι δώδεκα κριθάρι δεκαπέντε, 

ταγή και ρόβι δεκοχτώ κι απο νωρίς στο στάβλο.

Κι έσπειρα κάτω στο γιαλό κάτω στο περιγιάλι, 

μουζούρια στάρι'ν έσπειρα μουζούρια λεπτοκάρυ.

Κι εκεί το νεριαστήκανε περδίκια και λαγούδια

κι απ’ τα ξεπερδικίσματα έβγαλα χίλια μούδια

κι απ’ τα ξελαγουδίσματα δεν είχα μπλιό που βάλω

και πήρα το στρατί στρατί στο Θραψανό να πάω

να πα’ να βρω τον πιθαρά, πιθάρια για να πάρω.

Στο δρόμο με συναπαντούν οι σκύλοι οι γ'Ιουδαίοι

κάθου γ'και τυραννούσι με τραγούδια να τους λέω.

Ο Δάσκαλος δε μου’ μαθε τραγούδια να σας λέω, 

την Αλφαβήτα μου’ μαθε κι εκείνη σας’ ε λέω."

Και στο ραβδί ν’ του ακούμπησε να πει την Αλφαβήτα

και το ραβδί ν’ του ήτω ξερό χλωρούς βλαστούς και βγάνει

και πάνω σε χλωρό βλαστό αετοφωλιά χτισμένη

και μέσα στην αετοφωλιά Χώρα ξετελεμένη!!!

Μα επόπαμε του Βασιλιού τ’ Αφέντη μας να πούμε..

"Μέσα κοιμάτ’ Αφέντη μας στα πούπουλα θεσμένος

και ποιος θα μπει και ποιος θα βγει να μας τον’ ε’ ξυπνήσει

και θα βαστά ροδόσταμο να τον ροδοσταμνίσει;"

"Εγώ θα μπω κι εγώ θα βγω να σας τον’ ε’ ξυπνήσω

και θα βαστώ ροδόσταμο να τον ροδοσταμνίσω.

Ξύπνησε Αφέντη, ξύπνησε κι εκκλησιές συμένουν, 

το εν υψίστη ψάλουσι κι εσένα ανιμένουν.

Να φας απο λαγού πλευρά κι απ’ αγριμιού τη μέση, 

να φας κι απο την πέρδικα την αϊδονολαλούσα, 

που κελαηδούσε το πρωί κι εξύπνα τα κοράσια

κι εξύπνα και τσοι γέροντες απου τα σπηλιαράκια."

Μα επόπαμε τ’ Αφέντη μας να πούμε τση Κερά μας..

"Κερά μαρμαροτράχιλη και φεγγαρομαγούλα, 

Κερά το φουστανάκι σου είναι κακοραμμένο

και φέρε μου το εις το σκολειό να σου το καλοράψω.

Να βάλω αϊτούς και περαϊτούς πουλιά και χελιδόνια, 

να κελαηδούνε τα πουλιά να λεν’ τα χελιδόνια.

Κερά το παπουτσάκι σου είναι κακοραμμένο

και φέρε μου το στο σκολειό να σου το καλοράψω.

Να βάλω ασήμι στην οργιά μαργέλι στο μουζάκι, 

να σέρνω και το λυρατζή να παίζει το λυράκι

κι εσύ Κερά να κάθεσαι να κάνεις σεϊράκι."

Μα επόπαμε και τση Κεράς να πούμε και του γιού ν’ τως..

"Επα’ χουν τον καλόν υγιό το μοσχοκανακάρη

λούγου ν’ τον και χτενίζου ν’ τον και στο σκολειό τον πέμπουν

κι ο Δάσκαλος τον έδειρε με το χρυσό βιτσάρι

και η κερά Δασκάλισα με το μαργαριτάρι."

"Σήκω υγιέ να χτενιστείς σήκω υγιέ ν’ αλλάξεις

να πας σε τάφο του Χριστού να ηδεις αν ε’ γνωρίσεις

τον πλούσιο απου το φτωχό να τον’ ε’ ξεχωρίσεις, 

χώρια θα ηδεις την κεφαλή και χώρια τ’ άλλο σώμα, 

ετσά το πρόδειξε ο Θεός να γινομέστα χώμα.."

Μα επόπαμε του γιόκα ν’ τως να πούμε και τση κόρης..

"Επα’ χουν κόρην όμορφη γραμματικός τη θέλει, 

μα αν είναι και γραμματικός πολλά λεφτά γυρεύει.

Γυρεύει αμπέλια ατρύγητα, χωράφια με σιτάρια, 

γυρεύει και τη θάλασσα μ’ ούλα τζη τα καράβια."

Μα επόπαμε τση κόρης τως να πούμε και τση βάγιας..

"Βαγίτσα άψε το κερί άψε και το διπλέρι

και κάτσε και ντουχιούντησε ήντα θα μας ε’ φέρεις.

Βάλε στο τσέστο κάστανα στο τσέστο πορτοκάλια

και φέρε και γλυκό κρασί να πιουν τα παλληκάρια.

Κι απο το πιθαράκι σας που’ χετε τα καρύδια, 

να μας ε’ ποχερίσετε αν’ είν’ πολλά γ'ή λίγα.

Κι απο το πιθαράκι σας που’ χετε τσι σταφίδες, 

να μας ε’ ποχερίσετε αν’ είν’ πολλές γ'ή λίγες.

Κι απο τη μαύρη'ν όρνιθα κανένα αβγουλάκι, 

κι αν είν’ απου τη γαλανή ας είν’ και ζευγαράκι.

Κι απο τ’ απακολούκανα κι απο πλευριάς κομάτι, 

κι απο τον πόρο του βουτσού να πιούμε μια γεμάτη.

Κι αν είναι με το θέλημα άσπρη μου περιστέρα, 

ανοίξετε την πόρτα σας να πούμε καλημέρα."

"Καλημέρα, χρόνια πολλά."

"Επά που καλαντίσαμε καλά μας ε’ πλερώσα, 

καλά να πα’ ν’ τα έχει ν’ τως και τα ποδώματα ν’ τως"

Σημείωση:

Αν η οικογένεια δεν είχε παιδιά οι καλαντιστές έλεγαν:

"Επά παιδί δεν έχουνε ο Θιός να τως ε’ πέψει, 

κι αν είν’ α σερνικό παιδί στη σέλα καβαλάρης

να σειέται να λυγίζεται να πέφτει το λογάρι

να το μαζώνει η μάνα ν’ του να’ χει χαρά μεγάλη.

Πάλι κι αν είναι θηλυκό μοίρα καλή να κάμει

του Ρεζοσπάντη τον υγιό άντρα να τον ε’ πάρει.

-------------------------------------

Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα Κρήτης Α

Ταχειά ταχειά ν” αρχιχρονιά κι αρχή του Γεναρίου,

αύριο ξημερώνεται τ” Αγίου Βασιλείου.

Πρώτα που βγήκεν ο Χριστός στη γη να περπατήσει,

εβγήκε και χαιρέτησε όλους τους ζευγολάτες.

Τον πρώτο που χαιρέτησε ήταν o ’γιος Βασίλης

-Καλώς τα κάνεις Βασιλειό, καλόν ζευγάριν έχεις;

-Καλό το λες αφέντη μου καλό και ευλογημένο,

που το “βλογά η χάρη σου με το δεξιό σου χέρι,

με το δεξιό με το ζερβό με το μαλαματένιο.

-Για πες μου Αη Βασίλη μου πόσα μουζούρια σπέρνεις;

-Σπέρνω σταράκι δώδεκα, κριθάρι δέκα πέντε

ταή και ρόβι δεκαοχτώ κι από νωρίς στο στάβλο.

Εθέρισα κι αλώνεψα κι έκαμα χίλια μόδια,

και τα κορκοσκινίσματα χίλια και πεντακόσια.

Μα τ” άλλα δεν εμέτρησα γιατί Χριστός επέρνα,

και κειά που στάθην” ο Χριστός χρυσόν δεντρίν εβγήκεν,

και κειά που μεταπάτησε χρυσό κυπαρισσάκι,

που “χε στην μέση τον σταυρό και στην κορφή την βρύση,

στα μεσοκλωναράκια του πέρδικα κακαρίζει.

-Κακάριζε κακάριζε πέρδικα κορωνάτη,

μα επά τον έχουν τον υγιό, το μοσχοκανακάρη.

Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα Κρήτης Β

Καλήν ημέραν άρχοντες αν είναι ορισμός σας,

Χριστού την Θείαν γέννηση να πω στ” αρχοντικόν σας.

Σήμερον ειν” αρχιμηνιά και είναι και πρώτη ημέρα,

και ήρθε ο Μάρτης και ηύρε μας τον καθαρόν αέρα.

Δώστε μας και τον κόπο μας, ότι “ναι ο ορισμός σας,

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι βοηθός σας.

Κι αν είναι με το θέλημα χρυσή μου περιστέρα,

άνοιξε και την πόρτα σου να πούμε καλησπέρα.

Του χρόνου πάλι να “ρθουμε μ” υγεία να σας βρούμε,

στο σπίτι σας χαρούμενους κι όλοι να τραγουδούμε.

Και του καιρού χαιράμενοι να ειν” η αφεντιά σας,

ο νοικοκύρης κι η κερά και τα παιδόγγονά σας.

Ταχιά – ταχιά ν” αρχιμηνιά, ταχιά ν” αρχή του χρόνου,

ταχιά “ναι που επροπάτηξεν ο Κύριος του Κόσμου.

Εκιά που πέρασε ο Χριστός χρυσά δεντρά ανθούσαν,

κι απάνω στα κλωνάρια τους πέρδικες κελαηδούσαν.

Σε τούτονε τ” αρχοντικό ερέχτηκα και μπήκα,

γιατί “ναι τα δοκάρια του μηλιές και κυπαρίσσα.

Μα ακόμη δεν το ηύρηκες το μάνταλο ν” ανοίξεις,

να μας εδώσεις κατιτίς κι ύστερα να σφαλίξεις.

Κι εδά καληνυχτίζουμε κι εσένα πρωταφέντη,

ολοχρονίς στο σπίτι σου ο Θιός καλό να πέμπει.

Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα Κρήτης Γ

Ταχιά ταχιά ειν” αρχιμηνιά, ταχιά ειν” αρχή του χρόνου,

ταχιά ειν” όπου περπάτησε αφέντης μου στον κόσμο.

Και βγήκε και χαιρέτησε όλους τους ζευγολάτες,

κι ο πρώτος που χαιρέτησε ήταν ο Αγιός Βασίλης.

- Ώρα καλή σου βασιλιά τι σπέρνεις την ημέρα,

με το στραβό, με το κουτσό με το στεφανοκέρι;

- Σπέρνω κριθάρι δώδεκα και στάρι δεκαπέντε,

ταγί και ρόβι δεκαοχτώ κι από νωρίς στο στάβλο.

Μουζούρι στάρι έσπειρα κάτου στο περιγιάλι,

και ωτί τ” ανεργιαστήκανε περδίκια και λαγούδια.

- Στένω βροχάδες για λαγούς και πλάκες για περδίκια,

ούτε λαγούδια έπιασα, ούτε λαγούδια πιάνω.

Επά που καλαντρίσαμε καλά μας επληρώσαν,

πολλά να έχει τα έχη τους και τα ποδόματά τους.

Και αν έχουν και αρσενικό παιδί στη σέλα καθισμένο,

να σιέται να λυγίζεται να πέφτει το λογάδι,

να το μαζώνει η μάνα του, να “χει χαρά μεγάλη.

- Άψε Βαΐτσα το κερί, άψε και το λυχνάρι,

και κάτσε και ντουσούντιζε ίντα θα μας εφέρει.

Για πα και για λουκάνικο, κι απ” αγριμιού κομμάτι,

κι από τη μαύρη όρνιθα κανένα αυγουλάκι,

κι αν το “κανε κι η γαλανή ας είναι ζευγαράκι.

---------------------------------

Ανοίξετε τη πόρτα σας

τα κάλαντα να πούμε

και βάλτε και μιά ρακή,

για να σας ευχηθούμε

Ταχιά ταχιά'ναι αρχιχρονιά

Πρώτη γιορτή του χρόνου,

αρχή που βγήκε ο Χριστός

στη γη να περιπατήσει.

Και εβγήκε και χαιρέτησε

όλους τους ζευγολάτες.

Και ο πρώτος που χαιρέτησε

ήταν Άγιος Βασίλης

Καλώς τα κάνεις Βασιλειό,

καλόν ζευγάριν έχεις.

Καλό το λες αφέντη μου καλό

και ευλογημένο,

η χάρη σου το βλόγησε

με το δεξιό σου χέρι,

με το δεξιό με το ζερβό

με το μαλαματένιο.

Για πες μου Άη Βασίλη μου

πόσα μουζούρια σπέρνεις;

Σπέρνω σταράκι δώδεκα,

κριθάρι δέκα πέντε

ταγή και ρόβι δεκαοχτώ

κι από νωρίς στο στάβλο.

Φέρε καρύδια, κάστανα,

πανιέρια λεπτοκάρυα

και φέρε και γλυκό κρασί

να πιουν τα παλικάρια

Και από την μαύρη όρνιθα

κανένα αβγουλάκι

και αν είναι από τη γαλανή

ας είν’ και ζευγαράκι

Και από το λαδοπίθαρο

σκια μια οκά λαδάκι

και ας είναι και περσότερο

κρατούμε 'μείς ασκάκι

Τέσσερα πέντε πράγματα

που τάχει η περιστέρα

ανοίξετε την πόρτα σας

να πούμε καλησπέρα.

Μακεδονίτικα κάλαντα πρωτοχρονιάς

Ήρθε πάλι νέο έτος εις την πρώτη του μηνός

ήρθα να σας χαιρετίσω, δούλος σας ο ταπεινός.

Ο Βασίλειος ο Μέγας ιεράρχης θαυμαστός

εις την οικογένειά σας νά 'ναι πάντα βοηθός.

Τα παιδιά εις το σχολείο να πηγαίνουνε συχνά

να μαθαίνουνε το βίο, της πατρίδας τα ιερά.

Και για τους ξενιτεμένους έχω να σας πω πολλά,

σας αφήνω "καληνύχτα" και του χρόνου με υγειά.

Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα Δυτικής Μακεδονίας

Άγιος Βασίλης έρχεται, Γενάρης ξημερώνει,

σα φέτος και του χρόνου.

Εδώ σε τούτη την αυλή, στο μαρμαροστρωμένο,

εδώ ’χουν χίλια πρόβατα και δυο χιλιάδες γίδια.

Σαν τα μυρμήγκια περπατούν, σαν τα μελίσσια πάνε,

με τη φλογέρα τα λαλούν, με την αντρειά τα διώχνουν.

Χρόνια πολλά, καλή χρονιά στο σπίτι σας.

Παραδοσιακά Πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα Πάτμου

Ποντιακά κάλαντα Πρωτοχρονιάς

Στα Ποντιακά Πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα συναντούμε σημαντικές παραλλαγές, με σημαντικότερες αυτές της Γαράσαρης. Όλοι σχεδόν οι στίχοι είναι αφιερωμένοι στην υπό τούρκικη κατοχή Κωνσταντινούπολη, μεταβάλλοντας το χαρμόσυνο μήνυμα της έλευσης της νέας χρονιάς σε θρήνο και μοιρολόι.

Ποντιακά κάλαντα

Αρχή κάλαντα κι αρχή του χρόνου κι αρχή του χρόνου.

Πάντα κάλαντα, πάντα του χρόνου πάντα του χρόνου.

Αρχή μήλον εν κι αρχή κυδών εν κι αρχή κυδών εν

Κι αρχή βάλσαμον το μυριγμένον το μυριγμένον.

Εμυρίστεν ατό ο κόσμος όλον ο κόσμος όλον.

Για μύριστ ατό και εσύ αφέντα καλέμ αφέντα.

Λύσον την κεσέ σ και δος παράδας και δος παράδας.

Κι αν ανιοιείς μας χαράν σην πόρτας σ χαράν σην πόρτας σ.

Ευχές Χρόνια Πολλά, πάντα και του χρόνου

 Καλή χρονία και σ όλα τα σπίτ(ι)α υείαν κι ευλοίαν

Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα Σάμου:

https://www.youtube.com/watch?v=kuAQhQc3_RI

Άγιος Βασίλης έρχεται

ποπίσω απ' το καμάρι

βαστά μυζήθρες και τυριά

βαστά κι ένα γκινάρι

Εμείς εδώ δεν ήρθαμε

να φάμε και να πιούμε

μον' έχεις κόρην έμορφην

κι ήρθαμε να την δούμε

Φέρτε μας κρασί να πιούμε

και του χρόνου να σας πούμε

Αν έχεις κόρην έμορφην

βάλτηνε στο ζιμπίλι

και κρέμασέ τηνε ψηλά

να μην τη φαν' οι ψύλλοι

Σ' αυτό το σπίτι που ‘ρθαμε

τα ράφια ειν' ασημένια

του χρόνου σαν και σήμερα

να ‘ναι μαλαματένια

Φέρτε μας κρασί να πιούμε

και του χρόνου να σας πούμε (δις)

Πηγές :

http://el.wikisource.org/wiki/%CE%A0%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AC_%CE%BA%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1_%CE%A0%CF%81%CF%89%CF%84%CE%BF%CF%87%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%AC%CF%82

http://database.emthrace.org/music/track_show.cfm?areaid=1&trackid=302

http://www.logia.gr/quote/%CE%AC%CE%B3%CE%BD%CF%89%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%82/%CE%BA%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1-%CF%80%CF%81%CF%89%CF%84%CE%BF%CF%87%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%AC%CF%82

http://users.sch.gr/geioanni/sel-eortes=1/sel-eortes=2=EKKLHS_EORTOLOGIO/sel-xristougenna/6.htm

http://www.stixoi.info/stixoi.php?info=Lyrics&act=det2edit&song_id=50427
http://www.stixoi.info/stixoi.php?info=Lyrics&act=details&song_id=32950

http://www.poly-gelio.gr/%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%80%CF%81%CF%89%CF%84%CE%BF%CF%87%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%B1%CF%82/

Καλικάντζαροι

Τραγοπόδής καλικάτζαρος

Καλικάντζαροι ή Καλλικάντζαροι










Ελληνική δοξασία (αρχαίας καταγωγής) «δαιμόνιων» που σύμφωνα με σύγχρονη δοξασία εμφανίζονται κατά το Δωδεκαήμερο (25 Δεκεμβρίου - 6 Ιανουαρίου). Σύμφωνα με τη λαϊκή δοξασία τις μέρες αυτές τα «νερά είναι αβάφτιστα» και οι καλικάντζαροι βγαίνουν από τη γη για να πειράξουν τους ανθρώπους και να τους ανακατέψουν τα σπίτια, διότι είναι άτακτοι και τους αρέσουν τα παιχνίδια. Αυτοί ζουν στον κάτω κόσμο και τρέφονται με φίδια,σκουλίκια,κτλ.

Είναι γνωστοί με διάφορα ονόματα, όπως «Καλικάντζαροι» (Πανελλαδική κοινή ονομασία), και κατά τόπους: «Καρκάτζια», «Καλκατζόνια» ή «Καλκατζάνια», «Καλκάνια», «Καλιτσάντεροι», «Καρκάντζαροι», «καρκάντζαλοι» «Καρκαντζέλια», «Σκαλικαντζέρια», «Σκαντζάρια», «Σκαλαπούνταροι», «Τζόγιες», «Λυκοκάντζαροι» και «Κωλοβελόνηδες», καθώς και τα θηλυκού γένους: «Καλικαντζαρού», «Καλικαντζαρίνες», «Καλοκυράδες», «Βερβελούδες» κ.ά.

Όλοι οι παραπάνω δεν θα πρέπει να συγχέονται με άλλα «δαιμόνια» της Ελληνικής υπαίθρου, που έχουν μεν τα ίδια χαρακτηριστικά αλλά που εμφανίζονται μέσα σ΄ όλο το χρόνο όπως οι «Βουρκόλακες» (=Βρυκόλακες), «Βουρβούλακες», «Παγανοί», «Αερικά», «Ξωτικά», «Παρωρίτες» σε αντίθεση με τους «Τσιλικρωτά» (Καρδαμύλη Μάνης), «Καλιοντζήδες» (Ήπειρος), «Πλανήταροι» και «Πλανηταρούδια» (Κύπρος), «Κατσι-άδες» (Χίος), «Κάηδες» και «Καλισπούδηδες» (Σάμος), «Κάηδες» αλλά και «Καημπίλιδες» (Κάρπαθος), «Σιβότες» και «Σιφώτες» (Καππαδοκία), και ακόμη «Χρυσαφεντάδες» [Χρυσαφεντάδες Ας εμάς καλοί] (Οινόη-Πόντος) που γενικά αυτοί εμφανίζονται και συμπεριφέρονται και ως καλικάντζαροι.

Οι καλικάντζαροι έρχονται (βγαίνουν) την παραμονή των Χριστουγέννων, (στη Σκιάθο: με πλοιάριο, στην Οινόη: με χρυσή βάρκα, στην Ικαρία: επί των φλοιών των καρυδιών) από «το κάτω κόσμο» τον Άδη. Συνήθη μέρη που μένουν μετά τον ερχομό τους είναι οι μύλοι, τα γεφύρια, τα ποτάμια και τα τρίστρατα (μεγάλα μονοπάτια) όπου παραμονεύουν μόνο κατά τη νύκτα και φεύγουν με το τρίτο λάλημα του πετεινού.
Εκτός του Δωδεκαήμερου τον υπόλοιπο χρόνο μένουν στα έγκατα της γης και πριονίζουν το δέντρο που κρατά τη γη (παραλλαγή του μυθικού Άτλαντα). Κόβουν-κόβουν, μέχρι που έχει μείνει πολύ λίγο ακόμα, αλλά τότε έρχονται τα Χριστούγεννα και λένε "χάιστε να πάμε πάνω στη γη και θα πέσει μοναχό του". Βγαίνουν δε στην επιφάνεια κοντά στο τέλος της εργασίας τους, από το φόβο μήπως τελικά η ετοιμόρροπη γη τους πλακώσει (στη Μακεδονία: για να γιορτάσουν πρόσκαιρα τη νίκη τους), όταν δε κατεβαίνουν βρίσκουν το δέντρο ακέραιο και ξαναρχίζουν το πριόνισμα. Το δένδρο των Χριστουγέννων συμβολίζει αυτή ακριβώς την ακεραιότητα και τη Θεϊκή δύναμη και προστασία με την παρουσία του Χριστού. Και τα Θεοφάνεια που γυρίζουν, βλέπουν το δέντρο ολάκερο, ακέραιο, άκοπο. Και πάλι κόβουν και πάλι έρχονται τα Χριστούγεννα, και όλο απ' την αρχή.

Για την προέλευση αυτών των δαιμόνων υπάρχουν οι ακόλουθες απόψεις:
Από την αρχαία Ελληνική Μυθολογία περί των Σατύρων και του Πάνα (Schmidi).
Από την αρχαία Ελληνική Μυθολογία περί των Κενταύρων (Mayer, Lawson).
Από τη νεώτερη φαντασία των Ελλήνων εξ αφορμής αρχαίων μύθων (Ν. Πολίτης).
Εκ των αιγυπτιακών κανθάρων (Boll, που συμφωνεί και ο Κουκουλές).
Εκ του δυτικού αετώματος του Παρθενώνα (Σβορώνος).
Ως δαιμόνια της εστίας του πυρός (Δεινάκης).

Σύμφωνα με μια θεωρία οι καλικάντζαροι προήλθαν από τους κανθάρους. Κάνθαροι ή καλικάντζαροι κατ' ευφημισμό ήταν βλαπτικά κολεόπτερα για τους αγρούς και για τ' αμπέλια. Ύστερα εμφανίστηκαν σαν δαιμόνια με μορφή κανθάρων. Κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους οι μεταμφιεσμένοι και άλλα στοιχεία κυρίως παλαιά, προστέθηκαν και μεταπλάστηκαν στα σημερινά δαιμόνια τους καλικάντζαρους.

Άλλη θεωρία υποστηρίζει την άποψη πως οι καλικάντζαροι προέρχονται από τις αρχαίες κήρες δηλ. τις ψυχές των νεκρών. Σύμφωνα με άλλους οι καλικάντζαροι παρουσιάζουν ομοιότητες με τους ελληνικούς Σατύρους.

Υπάρχει κι άλλη άποψη. Επειδή οι δώδεκα μέρες του Δωδεκαημέρου προστέθηκαν για να εναρμονιστεί ο σεληνιακός με τον ηλιακό χρόνο θεωρήθηκαν μέρες εμβόλιμες, μη κανονικές. Κατά το διάστημα αυτό επέρχεται μια αναστάτωση στην τροχιά του χρόνου. Σ' αυτή την αλλαγή παρουσιάζονται μυστηριώδη όντα ενοχλητικά ή βλαπτικά. Τέτοιοι είναι οι καλικάντζαροι που αντιπροσωπεύουν τους Δαίμονες της βλαστήσεως. Η βλάστηση αρχίζει να οργιάζει αυτή την εποχή. Σε τέτοια ανάστατη εποχή βρίσκουν ευκαιρία και οι Νεκρικοί Δαίμονες (που σχετίζονται με τους Βλαστικούς Δαίμονες, να επιφαίνονται πάνω στη γη. Εμφανίζονται δηλαδή οι νεκρικές ψυχές σαν Δαίμονες.

Ετυμολογία

Επίσης διαφορετικές είναι και οι απόψεις περί της ετυμολογίας της κοινής ονομασίας τους «καλικάντζαροι». Κύριες εκ των οποίων είναι:
Ως παράγωγο από την Τουρκική γλώσσα (κατά Schmidt και Wachsmuth).
Εκ του «καλός + κάνθαρος» [Καλικάνθαρος] Κοραής (Άπαντα Δ΄) που συμφωνούν αργότερα ο Boll, ο Κουκουλές και ο Μπούντουρας.
Εκ του «λύκος + κάνθαρος» παρήγαγε επίσης και ο Πολίτης (Πανδώρα).
Εκ του «λύκος + άντζαρος » [= ανήρ] παρήγαγε ο Λουκάς (Φιλολογικές επισκέψεις).
Επίσης εκ του «καλίκιν + τσαγγίον» ή «καλός + τσαγγίον» και της μεγεθυντικής κατάληξης –άρος (= ο φέρων καλά τσαγγία, υποδήματα, αντί καλίκια) ή ο φέρων καλίκια αντί τσαγγίων όπως παρήγαγε ο Πολίτης.
Εκ του λατινικού «καλιγάτος» “Caligatus” ετυμολόγησε ο Οικονόμου.
Τελευταία (1955) η ετυμολογία του Παντελίδη υποστήριξε εκ του «καλίκιν + άντζα».
Εκ των ξένων ο Lawson παρήγαγε ετυμολογία εκ του «καλός + κένταυρος» ενώ
Ο Δεινάκις υποστηρίζει ότι η ετυμολογία του ονόματος είναι παράγωγο του «καρκάντζι» (καρκάντζαρος) που σημαίνει το ξηρό, κεκαυμένο, o τσουρουφλισμένος.

Παροιμίες

Αυτός γεννήθηκε στην «εποχή των καλικαντζάρων». Λέγεται για άτομα άτολμα και ευθυνόφοβα (Μακεδονία).

Ο λαός τους φαντάζεται με διάφορες μορφές κατά περιοχή με κοινό γνώρισμα την ασχήμια τους. Κατά Αραχωβίτικη περιγραφή αυτοί είναι: «κακομούτσουνοι» και «σιχαμένοι», «καθένας τους έχει κι απόνα κουσούρι, άλλοι στραβοί, άλλοι κουτσοί, άλλοι μονόματοι, μονοπόδαροι, στραβοπόδαροι, στραβόστομοι, στραβοπρόσωποι, στραβομούρηδες, στραβοχέρηδες, ξεπλατισμένοι, ξετσακισμένοι και κοντολογής όλα τα κουσούρια και τα σακατιλίκια του κόσμου τα βρίσκεις όλα πάνω τους».

Συνήθως φαντάζονται νάνοι, αλλά και ψηλοί, σκουρόχρωμοι, με μαλλιά μικρά και ατημέλητα, μάτια κόκκινα, δόντια πιθήκου, δασύτριχοι, χέρια και νύχια πιθήκου, πόδια γαϊδάρου ή το ένα γαϊδάρου και το άλλο ανθρώπινο, ("μισοί γαϊδούρια και μισοί άνθρωποι όπως λένε στη Σύρο) αλλά και σαν «μικροί σατανάδες» - (σατανοπαίδια όπως λένε στη Νάξο), άλλοτε γυμνοί και άλλοτε ρακένδυτοι με σκούφο (οξυκόρυμβο) από γουρουνότριχες και με παπούτσια άλλοτε σιδερένια και άλλοτε με τσαρούχια ή τσαγγία.

Μεταξύ τους είναι διχόγνωμοι, φιλόνικοι και έτσι δεν μπορούν να κάνουν μέχρι το τέλος καμιά δουλειά κι όλα τα αφήνουν στη μέση. Είναι κακά και πονηρά όντα και δεν μπορούν να κάνουν κακό στους ανθρώπους, αλλά μόνο να τους πειράξουν, ενοχλήσουν ή να τους φοβίσουν αφού θεωρούνται μωροί και ευκολόπιστοι. Γι’ αυτό και οι άνθρωποι τα περιπαίζουν και τα βρίζουν και τα λεν σταχτοπόδηδες, σταχτιάδες, κατρουλήδες κ.λ.π.

Είναι πολύ ευκίνητοι ανεβαίνουν στα δένδρα πηδούν από στέγη σε στέγη σπάζοντας κεραμίδια κάνοντας μεγάλη φασαρία. Και ότι βρουν απλωμένα τα ποδοπατούν. Άμα βρουν ευκαιρία κατεβαίνουν από τις καμινάδες στα σπίτια και μαγαρίζουν τα πάντα.

Αλίμονο σε κείνον που θα πρέπει να βγει τη νύχτα και να πάει σε μακρινή δουλειά κυρίως έξω απ' το χωριό. Τα πνεύματα αυτά παρουσιάζονται μπροστά του με διάφορες μορφές για να τον εκφοβίσουν ή να τον βλάψουν. Λέγεται ότι ανεβαίνουν στους ώμους των ανθρώπων που συναντούν τη νύκτα και προσπαθούν να τους πνίξουν αν δεν αποκριθούν σωστά σε ότι ερωτηθούν. Οι καλικάντζαροι φαντάζουν και χορευταράδες, αρπάζουν όποιον βρουν τη νύκτα και τον στροβιλίζουν στο χορό μέχρι να πέσει λιπόθυμος, ο γνωστός χορός των καλικάντζαρων. Τους καλούς χορευτές τους ανταμείβουν.

Την παραμονή των Χριστουγέννων, έρχονται απ' έξω απ' το χωριό και περιμένουν να σμίξει η μέρα με τη νύχτα για να μπουν μέσα. Έρχονται τις νύχτες του δωδεκαήμερου και μπαίνουν στα σπίτια από τις καπνοδόχους, απ΄ όπου μπορούν να μαγαρίσουν την κουζίνα σε ότι δεν είναι νοικοκυρεμένο, αρπάζουν ενδύματα, σκορπούν το αλεύρι ή την τέφρα από το τζάκι που θεωρείται ακατάλληλη για οποιαδήποτε χρήση. Γι’ αυτό και τα τζάκια εκείνες τις μέρες είναι αναμμένα και έχουν πολύ φωτιά, γιατί τη φωτιά οι καλικάντζαροι τη φοβούνται πολύ. Αν καμιά φορά μπει κάποιος καλικάντζαρος στο σπίτι οι νοικοκυρές το κυνηγάνε με πυρωμένα δαυλιά. Όταν όμως συλλάβουν κανένα από τους καλικάντζαρους τον δένουν και τον υποχρεώνουν να μετρήσει τις τρύπες του κόσκινου!

Προκειμένου βέβαια οι νοικοκυραίοι να αποφύγουν ένα τέτοιο συρφετό ρίχνουν στα κεραμίδια κομμάτια από χοιρινό ή λουκάνικα ή ξηροτήγανα!

Λένε πως μερικοί από τους καλικάντζαρους έχουν στη ράχη τους από φυσικού τους μια κούνια αγκαθερή και σ' αυτήν βάνουν όσα παιδιά αρπάζουν και τα κουνούν για να ματώνουν τα παιδιά απ' τ' αγκάθια και να πίνουν αυτοί το αίμα. Συνήθως δεν αφήνουν μαλλί πάνω στη ρόκα οι νοικοκυρές αυτές τις μέρες, γιατί οι καλικάντζαροι, έρχονται και προσπαθούν να γνέσουν κι αυτοί, το στρίβουν το πετάνε, το μπερδεύουν κι έτσι το μαλλί είναι για πέταμα.

Σε μερικά μέρη τους καλικάντζαρους τους συνοδεύει η μάνα τους η «Καλικατζαρού» που τους «ορμηνεύει» τι να πειράξουν. Σε κάποια νησιά οι καλικάντζαροι έρχονται με τις γυναίκες τους ή μόνο οι γυναίκες τους οι «καλικαντζαρίνες»! Και προκειμένου οι νοικοκυραίοι να αποφύγουν ένα τέτοιο συρφετό ρίχνουν στα κεραμίδια κομμάτια από χοιρινό ή λουκάνικα ή ξηροτήγανα! Στη Νάξο τις γυναίκες των καλικάντζαρων τις αποκαλούν «Καλοκυράδες» για να τις καλοπιάσουν (εξευμενίσουν), ενώ στην Κωνσταντινούπολη «Βερβελούδες». Ο αρχηγός των καλικάντζαρων στην παλιά Αθήνα λεγόταν «κωλοβελόνης» ενώ στη Θεσσαλία «αρχι-τζόγιας» (και «τζόγιες» οι καλικάντζαροι) στη δε Κωνσταντινούπολη «Μαντρακούκος». Στη δε Νάξο οι καλικάντζαροι φαντάζουν και χορευταράδες, αρπάζουν όποιον βρουν τη νύκτα και τον στροβιλίζουν στο χορό μέχρι να πέσει λιπόθυμος, ο γνωστός χορός των καλικάντζαρων.

Όταν οι νοικοκυρές έψηναν τηγανίτες ή άλλα σκευάσματα στο τηγάνι από αλεύρι, οι καλικάντζαροι ανέβαιναν στην καπνοδόχο και άπλωναν το χέρι τους ως κάτω στην εστία (γιατί μπορούσαν να απλώνουν και να μακραίνουν τα χέρια τους και τα πόδια τους όσο ήθελαν) και ζητούσαν ή βουτούσαν ότι υπήρχε στο τηγάνι ή στη θράκα.
Η τροφή τους κυρίως ακάθαρτη: σκουλήκια, βαθράκοι (=βάτραχοι), φίδια, ποντίκια κ.ά. χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποστρέφονται τα εδέσματα του Δωδεκαήμερου.

Αλλά η πιο προσφιλής τροφή για τους καλικάντζαρους ήταν το χοιρινό κρέας και κυρίως το παστό του (το πάχος), το οποίο όταν ψηνόταν και έπεφτε στην ανθρακιά, σκορπούσε μια πολύ ευώδη και πολύ ευάρεστη μυρωδιά. Γι' αυτό οι νοικοκυραίοι σκέπαζαν το χοιρινό με σπαραγγιά. Το σπαράγγι όταν είναι τρυφερό είναι πολύ νόστιμο και τρώγεται, όταν όμως μεγαλώσει γίνεται πολύ σκληρός αγκαθωτός θάμνος και γι' αυτό σκέπαζαν το χοιρινό για να μην πλησιάζουν οι καλικάντζαροι. Με σπαράγγια επίσης σκέπαζαν και τα λουκάνικα και οτιδήποτε είχαν ετοιμάσει που είχε σαν πρώτη ύλη το χοιρινό.

Κατά διάφορες ελληνικές δοξασίες οι καλικάντζαροι ήταν άνθρωποι με κακιά μοίρα μεταβαλλόμενοι σε δαιμόνια, γίνονται δε καλικάντζαροι αυτοί που έχουν γεννηθεί μέσα στο Δωδεκαήμερο εκτός και αν βαπτιστούν αμέσως, ή εκείνοι στους οποίους ο ιερέας δεν ανέγνωσε σωστά τις ευχές του βαπτίσματος, τα τερατώδη βρέφη, ή κατά τους Σιφναίους όσοι πέθαναν στο Δωδεκαήμερο ή αυτοκτόνησαν, στη Μακεδονία: όσοι δεν έχουν ισχυρό Άγγελο για να τους προστατεύει από τον Σατανά.

Γενικά πιστεύεται ότι οι καλικάντζαροι αδυνατούν να βλάψουν τους ανθρώπους αλλά μόνο να τους πειράξουν, ενοχλήσουν ή να τους φοβίσουν αφού θεωρούνται (στη Μακεδονία) μωροί και ευκολόπιστοι. Λέγεται ότι ανεβαίνουν στους ώμους των ανθρώπων που συναντούν τη νύκτα και προσπαθούν να τους πνίξουν αν δεν αποκριθούν σωστά σε ότι ερωτηθούν ή κατ΄ άλλους τους παρασύρουν σε χορό που όμως τους καλούς χορευτές τους ανταμείβουν ή κατ΄ άλλους παίρνουν τη μιλιά σε όποιον μιλήσει κατά τη συνάντηση μαζί τους.
Επίσης μπαίνοντας στις οικίες απ΄ όπου μπορέσουν μαγαρίζουν την κουζίνα σε ότι δεν είναι νοικοκυρεμένο, αρπάζουν ενδύματα, «βασανίζουν τις ακαμάτρες... γι΄ αυτό τα κορίτσια το 40ήμερο προσπαθούν να φτιάξουν όσο γίνεται πιο πολύ γνέμα» (Σάμος) ή σκορπούν το αλεύρι, την τέφρα από το τζάκι τη «δωδεκαμερίτικη» ή «καλικαντζαρήσια» ή «τη στάχτη που δεν άκουσε το εν Ιορδάνη» και που θεωρείται ακατάλληλη για οποιαδήποτε χρήση.

Αποτρεπτικά μέσα

Τα αποτρεπτικά μέσα που λαμβάνονται κατά των Καλικάντζαρων διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες:

Πράξεις χριστιανικής λατρείας: α) Το σημείο του Σταυρού στην πόρτα, στα παράθυρα, στις καμινάδες, τους στάβλους και στα αγγεία λαδιού και κρασιού. β) Ο Αγιασμός των σπιτιών και μάλιστα την παραμονή των Φώτων.

Επωδές: όπως «ξύλα, κούτσουρα, δαυλιά καμένα» (Καλαμάτα) που όταν ακούσουν οι καλικάντζαροι φεύγουν ή η απαγγελία του «Πάτερ ημών….» (τρις).

Μαγικές πράξεις: Κάπνισμα με δυσώδεις ουσίες (παλιοτσάρουχου), εμφανή επίδειξη χοιρινού οστού, περίαπτα (χαϊμαλιά) πίσω από την πόρτα, το μαυρομάνικο μαχαίρι, το αναμμένο δαυλί ("τρεχάτε γειτόνοι με τα δένδρινα δαυλιά" Τριφυλία).

Την παραμονή των Θεοφανίων τους «ζεματίζουν» από το λάδι που παρασκευάζουν οι νοικοκυρές τηγανίτες (λαλαγγίτες, λουκουμάδες). Όταν όμως συλλάβουν κανένα από τους καλικάντζαρους τον δένουν και τον υποχρεώνουν να μετρήσει τις τρύπες του κόσκινου, και μετά τους πνίγουν μέχρι θανάτου

Φυγή

Την ημέρα των Φώτων ο παπάς περνάει και αγιάζει τα σπίτια. Πασίγνωστη είναι η δοξασία που όταν οι καλικάντζαροι φεύγουν (κατέρχονται στη γη) κατά τον αγιασμό των οικιών που φωνάζουν σε τροχαίο ρυθμό:«Φεύγετε να φεύγωμε
τι έρχεται ο τρελόπαπας
με την αγιαστούρα του
και με τη βρεχτούρα του.
Μας άγιασε μας έβρεξε
και μας, μας εκατέκαψε!» ή «και θα μας μαγαρίσει»

Με την αναχώρηση των καλικάντζαρων, η στάχτη από το τζάκι μαζεύεται και το τζάκι καθαρίζεται. Η στάχτη πετιέται σε μέρος που δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κανένα λόγο (αλυσίβα, λίπασμα κ.λ.π.)
Από την παραμονή και ανήμερα των Φώτων πραγματοποιείται καθαρμός των χωριών των οικιών και της υπαίθρου με υπαίθριες φωτιές. Επίσης καθαρίζονται και τα κόπρια των ζώων από τα κατώγια και οι άνθρωποι πλένονται, το εικονοστάσι καθαρίζεται, αλλάζει το νερό στο καντήλι κ.λ.π. γιατί οι καλικάντζαροι πέρα από τα προβλήματα που έχουν προξενήσει στους νοικοκυραίους έχουν μαγαρίσει και όλους τους χώρους.

Δείτε επίσης

Χορός των Καλικάντζαρων, Χριστούγεννα, Χριστουγεννιάτικα έθιμα χωρών – Ελλάδα, Θεοφάνια.
Πηγή :

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B6%CE%B1%CF%81%CE%BF%CE%B9

Κάλαντα και Ύμνοι Χριστουγέννων

Κάλαντα, πίνακας του Νικηφόρου Λύτρα (1872, ιδιωτική συλλογή).

Τα Κάλαντα αποτελούν δημοτικά ευχετήρια και εγκωμιαστικά άσματα, που ψάλλουν τα παιδιά (ενίοτε και οι μεγάλοι)  εθιμικά κατ΄ έτος κυρίως την παραμονή μεγάλων θρησκευτικών εορτών, όπως τα Χριστούγεννα (24 Δεκεμβρίου), η Πρωτοχρονιά (31 Δεκεμβρίου, Αγ. Βασιλείου ), τα Θεοφάνεια (5 Ιανουαρίου) ακόμη και των Βαΐων (ή Λαζάρου) τα λεγόμενα Βαΐτικα.
Με εξαίρεση εκείνων της Μεγάλης Παρασκευής που έχουν κατανυκτικό χαρακτήρα.

Τα κάλαντα που προήλθαν από τις Βυζαντινές Καλένδες ανάγονται, κατά τύπο και όχι βεβαίως κατά περιεχόμενο, από το γνωστό έθιμο των αρχαίων Ελλήνων της Ειρεσιώνης.

Ετυμολογικά, η λέξη «κάλαντα» προέρχεται από τη λατινική calendae (καλένδες στα ελληνικά), που σημαίνει τις πρώτες ημέρες κάθε μήνα. Ειδικά, οι Καλένδες του Ιανουαρίου ήταν μέρες γιορτής για τους Ρωμαίους, λόγω της έλευσης του νέου χρόνου. Τα Κάλαντα έλκουν την καταγωγή τους από παρόμοια αρχαία τραγούδια του αγερμού και της ειρεσιώνης και είχαν κοσμικό χαρακτήρα. Η Εκκλησία κατά τους Βυζαντινούς χρόνους απαγόρευε ή απέτρεπε αυτό το έθιμο ως ειδωλολατρικό και το είχε καταδικάσει με απόφαση της ΣΤ” Οικουμενικής Συνόδου το 680 μ.Χ. Οι συμμετέχοντες στο έθιμο των Καλάντων αποκαλούνταν «Μηναγύρτες». Με την πάροδο του χρόνου τα Κάλαντα απέκτησαν θρησκευτικό περιεχόμενο, ανάλογο με την κάθε γιορτή.
Παρατηρούνται πολλές διαφοροποιήσεις, στα καλαντά ανάλογα με τις περιοχές

Τα κάλαντα ψάλλονται κυρίως από παιδιά αλλά και από ώριμους άνδρες, είτε μεμονωμένα είτε κατά ομάδες που περιέρχονται οικίες, καταστήματα, δημόσιους χώρους κλπ με τη συνοδεία του πατροπαράδοτου σιδερένιου τριγώνου το λαούτο, το νταούλι η τσαμπούνα, η φλογέρα κ.άλ. αλλά ενίοτε και άλλων μουσικών οργάνων (φυσαρμόνικας, ακορντεόν, τύμπανου κλπ).
Οι τραγουδιστές - οργανοπαίκτες των καλάντων ονομάζονται "καλαντιστές".

Κύριος σκοπός των τραγουδιών αυτών είναι μετά τις αποδιδόμενες ευχές τα "Χρόνια Πολλά" το φιλοδώρημα είτε σε χρήματα (σήμερα) είτε σε προϊόντα (παλαιότερα). Σχετική με αυτό είναι και η παρασκευή "κουλούρας" ονομαζόμενη "κολλίκι" (Βέροια) ή "κουλιαντίνα" (Σιάτιστα) και εξ αυτών οι φέροντες αυτά ονομάζονται "Κουλουράδες" ή "Φωτάδες".
Τα κάλαντα ξεκινούν κυρίως με χαιρετισμό στη συνέχεια αναγγέλλουν τη μεγάλη χριστιανική εορτή που φθάνει και καταλήγουν σε ευχές. Χαρακτηριστικό σημείο είναι η γλώσσα στην οποία αυτά ψάλλονται, στη καθαρεύουσα, καταδηλούντα την άμεση καταγωγή τους από τους Βυζαντινούς χρόνους τις Καλένδες του Ιανουαρίου που γιορτάζονταν με ιδιαίτερη λαμπρότητα.
Ο μεγάλος αριθμός των διαφόρων παραλλαγών εξανάγκασε να διακρίνονται αυτά σε εθνικά ή αστικά και στα τοπικά ή παραδοσιακά (κατά περιοχή). Στα χριστουγεννιάτικα κάλαντα έχουν καταμετρηθεί περισσότερες από τριάντα παραλλαγές μόνο στον Ελλαδικό χώρο. Σήμερα εκτός των παραπάνω έχουν εισαχθεί και διάφορα αγγλοσαξωνικά χριστουγεννιάτικα τραγούδια, μερικά των οποίων έχουν και μεταγλωττιστεί στην ελληνική που δυστυχώς τείνουν να υπερκαλύψουν τα παραδοσιακά.
Επίσης και η ημέρα που ψάλλονται τα κάλαντα σε ορισμένες περιοχές ονομάζονται "Κάλαντα" (Κόλιντα, Κόλεντας, Κόλιαντας) με εξαίρεση τη νήσο Μήλο που ψέλνονταν μόνο τη παραμονή της Πρωτοχρονιάς, συντασσόμενα κάθε φορά νέα κάλαντα, με τα οποία όμως ζητούσαν οικονομική συνδρομή για κάποιο κοινωνικό σκοπό (πχ ανέγερση ή επιδιόρθωση ναού) δίδοντας και συμβουλές προς τους άρχοντες η παρατηρήσεις με σκωπτικό χαρακτήρα. Τέτοιες είναι και οι σχετικές "μαντινάδες" της Κρήτης ή "κοτσάκια" της Νάξου με σκωπτικό επίσης χαρακτήρα που ψάλλονται ως "κάλαντα".
Πολλές φορές όταν δεν υπήρχε φιλοδώρημα ή ήταν ευτελές τότε τα παιδιά συνέχιζαν με πολύ δυνατή φωνή έξω από την οικία δίστιχα σκωπτικά, επαναλαμβανόμενα:

«Αφέντη μου στη κάπα σου χίλιες χιλιάδες ψείρες,

άλλες γεννούν, άλλες κλωσούν κι άλλες αυγά μαζώνουν!»
Εκκλησιαστική Ιστορία

Οι Πατέρες της Εκκλησίας κατά τους Βυζαντινούς χρόνους απαγόρευαν ή απέτρεπαν αυτό το έθιμο ως καταγόμενο από τις εορτές των ρωμαϊκών Καλενδών που είχε καταδικάσει η ΣΤ' Οικουμενική Σύνοδος το 680 μ.Χ., αποκαλούντες τους συμμετέχοντες σ΄ αυτό "Μηναγύρτες", κατά δε απόσπασμα του Τζέτζη (Χιλιάδ. ΙΓ' 246 κε):

"Οπόσοι περιτρέχουσι χώρας και προσαιτούσι

και όσοι κατ΄ αρχίμηνον του Ιανουαρίου

και του Χριστού γεννήσει και Φώτων τη ημέρα

οπόσοι περιτρέχουσι τας θύρας προσαιτούντες

μετά ωδών ή επωδών ή λόγων εγκωμίων

....................................

ούτοι αν πάντες λέγοιντο κυρίως Μηναγύρται.

Πηγή :

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1

ΥΜΝΟΙ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

https://www.youtube.com/playlist?list=PL4D91D9080EA4A580

Ο Ύμνος της Γέννησης

Ἦχος γ´. Αὐτόμελον. 

Ἡ Παρθένος σήμερον, τὸν ὑπερούσιον τίκτει,

καὶ ἡ γῆ τὸ Σπήλαιον, τῷ ἀπροσίτω προσάγει.

Ἄγγελοι μετὰ Ποιμένων δοξολογοῦσι.

Μάγοι δὲ μετὰ ἀστέρος ὁδοιποροῦσι.

Δι᾿ἡμᾶς γὰρ ἐγεννήθη, Παιδίον νέον,

ὁ πρὸ αἰώνων Θεός!!!

Ρωμανός ο Μελωδός

Περισσότερα για τον Βυζαντινό Υμνογράφο : http://poihtikakailogotexnikaanalogia.blogspot.gr/2014/10/blog-post_53.html

Σημειώσεις

Κατά την αρχική περίοδο της Βασιλευομένης Δημοκρατίας καθιερώθηκε το έθιμο της απαγγελίας των καλάντων από τους άνδρες της ανακτορικής φρουράς ενώπιον των Βασιλέων κατ΄ αντιστοιχία παρομοίων εθιμικών ευχητικών εκδηλώσεων σε άλλους Ευρωπαϊκούς Βασιλικούς Οίκους. Το έθιμο αυτό συνεχίζεται μέχρι σήμερα γενικευμένο όμως και σε πρόσωπά πολιτικά αλλά και από ομάδες, συλλόγους, χορωδίες κλπ.

Χριστουγεννιάτικα κάλαντα. Αθήνα, 1950. Φωτογραφία του Δημήτρη Χαρισιάδη.
Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη The Benaki Museum

Onassis Foundation  · 24/12/2015  Η Ελλάδα υπήρξε, ιστορικά, χώρα ναυτικών, ευλογημένη με το δώρο της θάλασσας. Σύμφωνα με την ελληνική παράδοση τα παιδιά έφτιαχναν καραβάκια, με ό,τι έβρισκαν στο σπίτι, και γυρνούσαν τις γειτονιές λέγοντας τα κάλαντα. Τα αυτοσχέδια καράβια γέμιζαν με γλυκά και έμεναν στολισμένα στο σπίτι, περιμένοντας την επιστροφή των ναυτικών και φωτίζοντας την λαχτάρα των μικρότερων να διασχίσουν τις θάλασσες.

Κάλαντα Δωδεκαημέρου με το αρχείο Ελληνικής μουσικής

ΚΑΛΑΝΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ 

Καλήν εσπέραν άρχοντες (Πανελλήνια)

Καλήν εσπέραν άρχοντες.

Κι αν εί- κι αν είναι ορισμός σας

Χριστού την θεία γέννηση

να πω- να πω στ΄ αρχοντικό σας,

Χριστός γεννάται σήμερον

εν Βη- εν Βηθλεέμ τη πόλη,

οι ουρανοί αγάλλονται,

χαίρε- χαίρετ΄ η φύσις όλη,

εν τω σπηλαίω τίκτεται ,

εν φα- εν φάτνη των αλόγων,

ο βασιλεύς των ουρανών

και ποι- και ποιητής των όλων.

Κάλαντα Χριστουγέννων

πλήρες κείμενο

Στίχοι καλάντων Χριστουγέννων,

επικρατέστερης εκδοχής (αστικά κάλαντα).

Στίχοι της πιο συνηθισμένης εκδοχής

Καλήν εσπέραν άρχοντες,

αν είναι ορισμός σας,

Χριστού την Θείαν γέννησιν,

να πω στ' αρχοντικό σας.

Χριστός γεννάται σήμερον,

εν Βηθλεέμ τη πόλη,

οι ουρανοί αγάλλονται,

χαίρει η φύσις όλη.

Εν τω σπηλαίω τίκτεται,

εν φάτνη των αλόγων,

ο βασιλεύς των ουρανών,

και ποιητής των όλων.

Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι,

το Δόξα εν υψίστοις,

και τούτο άξιον εστί,

η των ποιμένων πίστις.

Εκ της Περσίας έρχονται,

τρεις μάγοι με τα δώρα,

άστρο λαμπρό τους οδηγεί,

χωρίς να λείψει ώρα.

Φτάνοντας στην Ιερουσαλήμ,

με πόθο ερωτούσι,

πού εγεννήθη ο Χριστός,

να πάν να τον ευρώσι.

Δια Χριστόν ως ήκουσε,

ο βασιλεύς Ηρώδης,

αμέσως εταράχτηκε,

κι έγινε θηριώδης.

Διοτί πολλά φοβήθηκε,

δια την βασιλείαν,

μην του την πάρει ο Χριστός,

και χάσει την αξία.

Κράζει τους μάγους και ρωτά,

πού ο Χριστός γεννάται,

εν Βηθλεέμ ηξέρομε,

ως η Γραφή διηγάται.

Τους είπε να υπάγουσι,

και όπου τον ευρώσιν,

αφού τον προσκυνήσουσιν,

να παν να του ειπώσιν

Όπως υπάγει και αυτός,

για να τον προσκυνήσει,

με δόλο ως μισόθεος,

για να τον αφανίσει.

Βγαίνουν οι Μάγοι τρέχοντας,

και τον αστέρα βλέπουν,

φως θεϊκό κατέβαινε,

και με χαρά προστρέχουν.

Φτάνοντας εις το σπήλαιο,

βρίσκουν την Θεοτόκο,

και εβάστα στας αγκάλας της,

τον Άγιόν της Τόκο.

Γονατιστοί τον προσκυνούν,

και δώρα του χαρίζουν,

σμύρνα χρυσό και λίβανο,

θεό τον εφημίζουν.

Τη σμύρνα 'ναι ως άνθρωπον,

χρυσόν ως Βασιλέα,

και λίβανον 'ναι ως θεόν,

σ’ όλην την ατμοσφαίρα.

Αφού τον προσκυνήσασιν,

ευθύς πάλι μισεύουν,

και τον Ηρώδη μελετούν,

να πάνε για να εύρουν.

Άγγελος εκ των ουρανών,

βγαίνει τους εμποδίζει,

από άλλην οδό να πορευτούν,

αυτός τους διορίζει.

Και πάλι άλλος Άγγελος,

τον Ιωσήφ προστάζει,

εις Αίγυπτο να πορευτεί,

και εκεί να ησυχάζει.

Να πάρει και την Μαριάμ,

μαζί με τον υιό της,

γιατί ο Ηρώδης εζητεί,

τον τόκο τον δικόν της.

Μη βλέποντας ο Βασιλεύς,

τους μάγους να γυρίζουν,

στην Βηθλεέμ επρόσταξε,

παιδί να μην αφήσουν.

Χιλιάδες δεκατέσσερις,

σφάζουν σε μια ημέρα,

θρήνο κλαυθμό και οδυρμό,

είχε κάθε μητέρα.

Και επληρώθη το ρηθέν,

Προφήτου Ησαΐου,

ως και των άλλων προφητών,

και του Ιερεμίου.

Σ' αυτό το σπίτι που ηρθαμε,

πέτρα να μην ραγίσει,

και ο νοικοκύρης του σπιτιου.

χίλιους χρόνους να ζήσει.

Και αφού σας καληνυχτίσουμε,

πέστε να κοιμηθήτε,

ολίγον ύπνον πάρετε,

και ευθύς να σηκωθήτε.

Να βάλετε τα ρούχα σας,

εμορφα να ντυθήτε,

στην εκκλησία τρέξετε,

εκεί να πορευθήτε.

Να 'κούσετε με προσοχή,

όλην την υμνωδίαν,

του Ιησού μας του Χριστού,

γέννησιν την Αγίαν.

Και όταν θα γυρίσετε,

εις το αρχοντικό σας,

ευθύς τραπέζι στρώσετε,

βάλτε το φαγητό σας.

Και τον σταυρό σας κάνετε,

γευθήτε ευμφρανθήτε,

δώστε και κανενός φτωχού,

όπου το εστερήτε.

Δώστε και μας τους κόπους μας,

αν είναι ορισμός σας,

και ο Χριστός μας πάντοτε,

να είναι βοηθός σας.

...και του χρόνου..

ΚΑΛΑΝΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Καλήν ημέραν άρχοντες

αν είναι ο ορισμός σας

Χριστού τη θεία γέννηση

να πω στ' αρχοντικό σας.

Χριστός γεννάται σήμερον

εν Βηθλεέμ τη πόλη

οι ουρανοί αγάλλονται

χαίρει η φύσις όλη.

Εν τω σπηλαίω τίκτεται

εν φάτνη των αλόγων

ο Βασιλεύς των ουρανών

και ποιητής των όλων.

Μες στο σχολείο μας αυτό

πέτρες να μη ραγίσουν

κι οι δάσκαλοι κι οι μαθητές

χρόνια πολλά να ζήσουν.

Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι

το δο- το δόξα εν υψίστοις

και τούτο άξιον εστί

η των η των ποιμένων πίστις.

Εκ της Περσίας έρχονται

τρεις μά- τρεις μάγοι με τα δώρα

άστρο λαμπρό τους οδηγεί

χωρίς χωρίς να λείψει ώρα

Έφτασαν εις Ιερουσαλήμ

με πο- με πόθον ερωτώσι

που εγεννήθει ο Χριστός

να πα- να παν' να τον ευρώσι

Δια χριστόν ως ήκουσεν

ο βα- ο βασιλεύς Ηρώδης

αμέσως εταράχθηκε

κι εγι- κι έγινε θηριώδης

Ότι πολλά φοβήθηκε

δια την, δια την βασιλείαν

μην του την πάρει ο Χριστός

και χα- και χάσει την αξίαν.

-----------------------------------

Κάλαντα Αιγαίου

Κάτω στα Ιεροσόλυμα,

στης Βηθλεέμ την πόλη,

εκεί δεντρί δεν ήτανε,

δεντρί ξεφανερώθη.

Κι ανάμεσα στους κλώνους του,

αγγέλοι κι αρχαγγέλοι,

κι ο Μιχαήλ Αρχάγγελος,

ξεφτερουγά και λέει.

Χριστέ, για δώσ’ μου τα κλειδιά,

και τα χρυσά κλειδάκια,

ν’ ανοίξω τον παράδεισο,

να μπω σε περιβόλι.

Να κόψω μήλο δροσερό,

να πιω νερό δροσάτο,

να γείρω ν’ αποκοιμηθώ,

σε νεραντζιά ‘πο κάτω.

Και σας καληνυχτίζουμε,

πέσετε κοιμηθείτε,

ολίγον ύπνον πάρετε,

κι ευθύς ως σηκωθείτε.

Στην εκκλησία να τρέξετε,

όλοι με προθυμίαν,

και του Χριστού να ακούσετε,

τη Θεία Λειτουργία.

ΚΑΛΑΝΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΑΡΤΑΚΗΣ (ΚΥΖΙΚΟΥ)

Καλήν εσπέραν άρχοντες

άν είναι ορισμός σας

Χριστού τή Θεία γέννηση

νά πώ στ’ αρχοντικό σας

Χριστός γεννάται σήμερον

έν Βηθλεέμ τή πόλη

οί ουρανοί αγάλλονται

χαίρει ή κτήσις όλη

Έν τώ σπηλαίω τίκτεται

έν φάτνη τών αλόγων

ό βασιλεύς τών ουρανών

καί ποιητής τών όλων

Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι

τό δόξα έν υψίστοις

καί τούτον άξιον εστί

ή τών ποιμένων πίστις

Έκ τής Περσίας έρχονται

τρείς μάγοι μέ τά δώρα

άστρο λαμπρό τούς οδηγεί

χωρίς νά λείψει ώρα

Φτάσαντες είς Ιερουσαλήμ

μέ πόθο ερωτώσι

πού εγεννήθη ό Χριστός

νά πάν’ νά τόν ευρώσι

Διά Χριστόν ώς ήκουσε

ό βασιλεύς Ηρώδης

αμέσως εταράχτηκε

κι έγινε θηριώδης

Ότι πολλά φοβήθηκε

διά τή βασιλεία

μή τού τήν πάρει ό Χριστός

καί χάσει τήν αξία

Κράζει τούς μάγους καί ρωτά

πού ό Χριστός γεννάται

είς Βηθλεέμ ηξεύρωμεν

ώς ή Γραφή διηγάται

Τούς είπε νά υπάγουσι

καί όπου τόν ευρώσι

νά τόνε προσκυνήσωσι

νά πάν’ νά τού ειπώσι

Πώς θά υπάγει καί αυτός

γιά νά τόν προσκυνήσει

μέ δόλο ό μισάθεος

γιά νά τόν αφανίσει

Βγαίνουν οί Μάγοι τρέχουσι

καί τόν αστέρα βλέπουν

φώς θεϊκό κατήρχετο

καί μέ χαρά προστρέχουν

Γονατιστοί τόν προσκυνούν

καί δώρα τού χαρίζουν

σμύρνα χρυσούν καί λίβανο

θεό τόν εφημίζουν

Αφού τόν επροσκύνησαν

ευθύς πάλι μισεύουν

καί τόν Ηρώδη μελετούν

νά πάνε γιά νά εύρουν

Πλήν Άγγελος έξ ουρανού

ούτος τούς εμποδίζει

άλλην οδό νά πορευτούν

αυτός τούς διορίζει

Καί πάλι άλλος Άγγελος

τόν Ιωσήφ προστάζει

είς Αίγυπτο νά μεταβεί

καί εκεί νά ησυχάζει

Νά πάρει καί τήν Μαριάμ

ομού μέ τόν υϊό της

γιατί ό Ηρώδης τόν ζητεί

τόν τόκο τόν δικό της

Μή βλέποντας ό βασιλιάς

τούς μάγους νά γυρίζουν

είς Βηθλεέμ επρόσταξε

παιδί νά μήν αφήσουν

Όσα παιδιά εύρωσι

δύο χρονών καί κάτω

ευθύς νά τά περάσωσι

απ’ τά φρικτά σπαθιά των

Χιλιάδες δεκατέσσερεις

σφάζουν σέ μιά ημέρα

θρήνο κλαυθμό καί οδυρμό

είχε κάθε μητέρα

Καί εκπληρώθην τό ρηθέν

Προφήτου Ησαΐου

μετά τών άλλων προφητών

καί τού Ιερεμίου

Εδώ πού καλαντήσαμε

πέτρα νά μή ραγίσει

κι ό νοικοκύρης τού σπιτιού

χίλια χρόνια νά ζήσει.

Χριστούγεννα Πρωτούγεννα.
Από την Αστυπάλαια.

Xριστούγεννα Πρωτούγεννα, πρώτη αρχή του χρόνου,

εβγάτε, δείτε, μάθετε που ο Xριστός γεννάται,

γεννάται κι ανατρέφεται με μέλι και με γάλα,

το μέλι τρων οι άρχοντες, το γάλα οι αφεντάδες

και το μελισσοβότανο το λούζονται οι κυράδες.

Kι ανοίξτε τα κουτάκια σας τα κατακλειδωμένα

και δώστε μας απ’ το χρυσό που ’χουνε τα πουγγιά σας.

Αν είστ’ από τους πλούσιους, φλουριά μη λυπηθείτε

κι αν είστ’ από τους δεύτερους, ένα ζευγάρι κότες.

Kαι σας καληνυχτίζομεν, πέσετε κοιμηθείτε,

ολίγον ύπνον πάρετε κι ευθύς να σηκωθείτε,

στην εκκλησία τρέξετε με όλη προθυμία

και του Θεού ν’ ακούσετε τη θεία λειτουργία.

Kι από χρόνου σας

--------------------------------------

Κάλαντα Χριστουγέννων Βόλου

Καλήν ημέραν άρχοντες. Από το Πουρί Πηλίου.

. . .

Βγαίνουν οι Μάγοι τρέχοντας και τον αστέρα βλέπουν

φθάνοντες εις το σπήλαιον βλέπουν την Θεοτόκον

που βάστα στας αγκάλας της τον ακριβόν της τόκον.

Γονατιστοί τον προσκυνούν και δώρα του χαρίζουν

σμύρνα, χρυσόν και λίβανον, Θεόν τον ευφημίζουν.

Την σμύρναν δε ως άνθρωπον, χρυσόν ως βασιλέα,

τον λίβανον-ε ως Θεόν εις όλην την αυλαίαν.

Αφού τον προσεκύνησαν ιδού πάλι μισεύουν

και τον Ηρώδη μελετούν να παν για να τον εύρουν.

Πλην άγγελος εξ ουρανού βγαίνει τους εμποδίζει

άλλην οδόν να πορευτούν όπου Θεός ορίζει.

Και άλλος πάλι άγγελος τον Ιωσήφ προστάζει

να πάρει και την Μαριάμ εις Αίγυπτον να πάει.

---------------------------------------

 Βυζαντινά κάλαντα από τα Κοτύωρα του Πόντου.

Άναρχος Θεός.

Άναρχος Θεός καταβέβηκε και εν τη Παρθένω κατώκησε.

Ερρουρέμ, ερρουρέμ, ερρουρερουρέμ, χαίρε Δέσποινα.

Βασιλεύς των όλων και Κύριος, ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι.

Άγιος, άγιος, άγιος υπάρχεις και Κύριος.

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρετε, τάξεις των Αγγέλων ευφραίνονται

Χερουβείμ, Χερουβείμ, χαίρε, χαίρε Παναγία Δέσποινα.

Δεύτε εν σπηλαίω κατίδωμεν, κείμενον εν φάτνη τον Κύριον.

Ερρουρέμ, ερρουρέμ, ερρουρερουρέμ, χαίρε Δέσποινα.

Εξ Ανατολών Μάγοι έρχονται, δώρα προσκομίζουσιν άξια

Χερουβείμ, Χερουβείμ, χαίρε, χαίρε Παναγία Δέσποινα.

Ήκουσεν Ηρώδης το μήνυμα κι όλος εταράχθη ο δόλιος.

Άγιος, άγιος, άγιος υπάρχεις και Κύριος.

Πύλαι ουρανών ηνεώχθησαν, άγγελοι αυτόν ανυμνήτωσαν.

Άγιος, άγιος, άγιος υπάρχεις και Κύριος.

Χαίρουσα η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει, ευφραίνεται

Ερρουρέμ, ερρουρέμ, ερρουρερουρέμ, χαίρε Δέσποινα.

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών, τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Άγιος, άγιος, άγιος υπάρχεις και Κύριος.

Ω Παρθενομήτωρ και Δέσποινα, σώζε τους εις Σε καταφεύγοντας

Χερουβείμ, Χερουβείμ, χαίρε, χαίρε Παναγία Δέσποινα.

---------------------------------------------------------

ΚΑΛΑΝΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ( ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΩΝ)

Αυτή είναι η ημέρα όπου ήλθ' ο Λυτρωτής

από Μαριάμ Μητέρα εκ Παρθένου γεννηθείς. (2)

Άναρχος αρχήν λαμβάνει και σαρκούται ο θεός

Αγέννητος γεννάται εις την φάτνην ταπεινός. (2)

Άγγελοι το νέο λέγουν εις ποιμένας και βοσκούς

ο Αστήρ το θαύμα δείχνει εις τους μάγους και σοφούς. (2)

Οι τρεις μάγοι ξεκινάνε τ" άστρο έχουν βοηθό

τη σπηλιά ψάχνουν να βρούνε με τον άγιο θεό. (2)

Λίβανο χρυσό και σμύρνα να του παν' επιθυμούν

τη μικρή γλυκιά μορφή του σκύβουν και την προσκυνούν. (2)

Όσοι έχετε στα ξένα να δεχτείτε με καλό ευτυχία να σας δίνει το Θεό παρακαλώ. (2)

ΚΑΛΑΝΤΑ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ

Ηπειρώτικα παραδοσιακά Κάλαντα Χριστουγέννων

Ελάτε εδώ γειτόνισσες

Και εσείς γειτονοπούλες,

Τα σπάργανα να φτιάξουμε

και το Χριστό ν΄ αλλάξουμε.

Τα σπάργανα για το Χριστό,

Ελάτε όλες σας εδώ.(δις)

Να πάμε να γυρίσουμε

Και βάγια να σκορπίσουμε .

Να βρούμε και την Παναγιά

οπού μας φέρνει τη χαρά.

Τα σπάργανα για το Χριστό,

ελάτε όλες σας εδώ.(δις)

Κοιμάται στα τριαντάφυλλα,

γεννιέται μες στα λούλουδα.

Γεννιέται μες στα λούλουδα ,

κοιμάται στα τριαντάφυλλα.

Τα σπάργανα για το Χριστό,

ελάτε όλες σας εδώ.

Τα σπάργανα να φτιάξουμε

και το Χριστό ν΄ αλλάξουμε.

---------------------------------------

Χριστούγεννα Πρωτούγεννα. Από την Ήπειρο.

Χριστούγεννα Πρωτούγεννα, πρώτη γιορτή του χρόνου

αρχή και δόξα του Χριστού και στη πομπή του Γιούδα.

Σήμερα αγγέλοι χαίρουνται κι άγιοι δοξολογιούνται

και τα δαιμόνια θλίβονται τ’ ότι ο Χριστός γεννιέται.

Χριστός γεννιέται σήμερα εν Βηθλεέμ την πόλη

οι ουρανοί αγάλλονται, χαίρετ’ η φύσις όλη.

Κυρά καλή, κυρά χρυσή, κυρά μ’ ευτυχισμένη

κυρά μου τον 'ι γιόκα σου και τον μονάκριβό σου

με μόσχο και βασιλικό έλουζες τα μαλλιά του

και στο σκολειό τον έστελνες γράμματα για να μάθει.

Σε τούτ’ το σπίτι που ’ρθαμε πέτρα να μη ραγίσει

ο νοικοκύρης του σπιτιού χίλια χρόνια να ζήσει.

--------------------------------------------------------

ΚΑΛΑΝΤΑ ΘΡΑΚΗΣ

"΄Πόψε Χριστός γεννήθηκε κι ο κόσμος δεν το νιώθει
κι ο κόσμος και τα οικούμενα κι ο βασιλιάς Ηρώδης
Κι εκεί που ακούμπησε ο Χριστός, χρυσό δεντράκι βγήκε
Χρυσό δεντρί, χρυσό κλωνί, χρυσό μαργαριτάρι
Το δέντρο ήταν ο Χριστός, τα κλώνια οι αποστόλοι
Και τα γαρουφαλλάκια του ήταν οι προφητάδες
Που προφητούσαν κι έλεγαν για του Χριστού τα πάθη.
Κι εμείς Χριστόν εψάλλαμε, Χριστός να μας φυλάει
Όσ’ άστρα έχει ο ουρανός και φύλλα τα δεντράκια
Τόσα καλά να δωσ’ η Θιός σ’ αυτό το νοικοκύρη"
(Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα από τις Σαράντα Εκκλησιές της Ανατολικής Θράκης)

Κάλαντα Χριστουγέννων Θράκης "Πόψε Χριστός γεννήθηκε"
Ερμηνεία: Νεκταρία Καραντζή
Συνοδεύει το συγκρότημα "Γη και Θάλασσα" ( Μέλη: Παντελής Παυλίδης - Ποντιακή λύρα, Λύρα Καρπάθου και Αρχαιοελληνική Λύρα, Αλίκη Μαρκαντωνάτου - Αρχαιοελληνική Λύρα & Ακκορντεόν, φωνητικά, Παν. Καπερνέκα - Πνευστά, Φωνητικά, Αρετή Μίγγου - Κρουστά, Φωνητικά)
CD: "Ύμνοι και Κάλαντα" με τη ΝΕΚΤΑΡΙΑ ΚΑΡΑΝΤΖΗ
ΠΡΩΤΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ: 22 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2013 μαζί με τον Κόσμου του ΕΠΕΝΔΥΤΗ
Ηχοληψία - Μίξη: Άρης Βουρλάκης (studio Class A)

Η Θράκη, κατέχει μια σημαντική πρωτιά σε χριστουγεννιάτικα τραγούδια. Η Μάνη, χωριό της επαρχίας Διδυμοτείχου έχει να παρουσιάσει 47 παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα τραγούδια. Τα παιδιά μέχρι το 1930 και λίγο αργότερα ετοιμάζονταν βδομάδες νωρίτερα για τα κόλιαντα, κάνοντας πρόβες και το πρωί της παραμονής των Χριστουγέννων, έβγαιναν σε ομάδες και ξεχύνονταν στα σοκάκια του χωριού κρατώντας χοντρά μακριά ξύλα τις τσουμάκες που συμβόλιζαν τα ραβδιά των ποιμένων της Βίβλου. Βέβαια μ' αυτά τα ραβδιά θα χτυπούσαν και τις πόρτες των σπιτιών για να ανοίξουν, ενώ τα προστάτευαν και από τις επιθέσεις των σκύλων. Στα χωριά των προσφύγων από την Ανατολική Θράκη τα παιδιά αγόρια πάντα, έλεγαν τα δικά τους κάλαντα όπως τα λένε ακόμα στο Φυλαχτό (χωριό του Δήμου Τυχερού του νομού Έβρου). Τα πολύ μικρά τραγούδια τα έλεγαν τα μικρά αγόρια από τα ξημερώματα της παραμονής των Χριστουγέννων και μέχρι το μεσημέρι. Μετά συνέχιζαν οι παρέες μεγάλων παιδιών που τραγουδούσαν από το βράδυ της παραμονής όλη τη νύχτα και ολόκληρη τη μέρα των Χριστουγέννων. Κάθε χωριό είχε τα δικά του χριστουγεννιάτικα τραγούδια που διέφεραν από τα γειτονικά χωριά, όχι μόνο στη μελωδία αλλά και στα λόγια.

Το τραγούδισμα των καλάντων δεν ήταν πάντα ευπρόσδεκτο. Δεν ήταν λίγες οι φορές που οι πόρτες δεν άνοιγαν όσο κι αν χτυπούσαν και τα παιδιά απαντούσαν με ανάλογα στιχουργήματα.

Χριστός γιννιέται, χαρά στουν κόσμου. Θράκης.

Χριστός γεννάται, χαρά στον κόσμο,

χαρά στον κόσμο, στα παλληκάρια

Σαράντα μέρες, σαράντα νύχτες

η Παναγιά μας κοιλοπονούσε

Κι η Παναγιά μας κοιλοπονούσε

κοιλοπονούσε παρακαλούσε

Κοιλοπονούσε παρακαλούσε

όλους τους άγιους τους άι Αποστόλους

Όλους τους άγιους τους άι Αποστόλους

τρεις αποστόλοι μαμμή γυρεύουν

Τρεις αποστόλοι μαμμή γυρεύουν

μαμμή γυρεύουν για μήλο τρέχουν

Οι άι Αποστόλοι για μήλο τρέχουν

ώσπου να πάνε κι ώσπου να έρθουν

Η Παναγιά μας ξελευτερώθει

μέσα στις δάφνες μεσ΄ στα λουλούδια

Μέσα στις δάφνες μέσ΄ στα λουλούδια

κάνει τον ήλιο και το φεγγάρι

Κάνει τον ήλιο και το φεγγάρι

σαν ήλιος λάμπει σαν νιό φεγγάρι

Σαν ήλιος λάμπει σαν νιό φεγγάρι

σ΄ αυτό το σπίτι του νοικοκύρη

Σ΄ αυτό το σπίτι του νοικοκύρη

στη φαμελιά του και στα παιδιά του

--------------------------------------------

Κάλαντα Χριστουγέννων Δυτικής Θράκης (παραλλαγή)

Χριστός γεννιέται, χαρά στον κόσμο,

χαρά στον κόσμο, στα παλληκάρια.

Σαράντα μέρες, σαράντα νύχτες,

η Παναγιά μας κοιλοπονούσε.

Κοιλοπονούσε, παρακαλούσε,

τους αρχαγγέλους , τους ιεράρχες.

- Σεις αρχαγγέλοι και ιεράρχες,

στη Σμύρνη πηγαίν΄τε , μαμμές να φέρ΄τε.

Άγια Μαρίνα, άγια Κατερίνα,

στη Σμύρνη πάνε , μαμμές να φέρουν.

Όσο να πάνε κι όσο να έρθουν,

η Παναγιά μας ηληυτηρώθη.

Στην κούνια τό ΄βαλαν και το κουνούσαν,

και το κουνούσαν , το τραγουδούσαν.

Σαν ήλιος λάμπει ,σα νιο φεγγάρι,

σα νιο φεγγάρι, το παλληκάρι.

Φέγγει σε τούτον το νοικοκύρη,

με τα καλά του, με τα παιδιά του,

με την καλή τη νοικοκυρά του...

Κάλαντα Χριστουγέννων Δυτικής Θράκης με τον Χρόνη Αηδονίδη και τη Νεκταρία Καραντζή.

Δίσκος: "Εστουδιαντίνα - Να τα πούμε;" εκδ. Καμπανάκι 2009

Σαράντα μέρες, σαράντα νύχτες,

η Παναγιά μας κοιλοπονούσε.

Κοιλοπονούσε, παρακαλούσε,

τους αρχαγγέλους , τους ιεράρχες.

- Σεις αρχαγγέλοι και ιεράρχες,

να πα'να φέρ'τε μύρο και μόσχο

κι οι αρχαγγέλοι για μύρο πάνε

και οι ιεράρχες για μόσχο τρέχουν

κι ώσπου να πάνε κι ώσπου να έρθουν

η Παναγιά μας ελευθερώθει.

Χριστός γεννιέται χαρά στον κόσμο

χαρά στον κόσμο χαρά στα παλικάρια

-----------------------------------------------

Χριστός γεννάται, χαρά στον κόσμο,

χαρά στον κόσμο, στα παλληκάρια

Σαράντα μέρες, σαράντα νύχτες

κι ή Παναγιά μας κοιλοπονούσε

Κι η Παναγιά μας κοιλοπονούσε

κοιλοπονούσε παρακαλούσε

Κοιλοπονούσε παρακαλούσε

όλους τους άγιους τους άι Αποστόλους

Όλους τους άγιους τους άι Αποστόλους

τρεις αποστόλοι μαμμή γυρεύουν

Τρεις αποστόλοι μαμμή γυρεύουν

μαμμή γυρεύουν για μήλο τρέχουν

Οι άι Αποστόλοι για μήλο τρέχουν

ώσπου να πάνε κι ώσπου να έρθουν

Η Παναγιά μας ξελευτερώθει

μέσα στις δάφνες μεσ’ στα λουλούδια

Μέσα στις δάφνες μέσ’ στα λουλούδια

κάνει τον ήλιο και το φεγγάρι

Κάνει τον ήλιο και το φεγγάρι

σαν ήλιος λάμπει σαν νιό φεγγάρι

Σαν ήλιος λάμπει σαν νιό φεγγάρι

σ’ αυτό το σπίτι του νοικοκύρη

Σ’ αυτό το σπίτι του νοικοκύρη

στη φαμελιά του και στα παιδιά του

--------------------------------------------

Χριστός γιννιέτι χαρά στουν κόσμου

Χαρά στουν κόσμου, στα παλικάρια

Σ’ αρρ’βουνιασμένους κι σ’ παντριμένους

Σαράντα μέρις σαράντα νύχτις

Κι η Παναγιά μας κοιλοπουνούσι

Παρακαλούσι όλους τους άγιους

Όλους τους άγιους τους Αϊπουστόλους

Τρεις Αϊπουστόλοι μαμή γυρεύουν

Τρείς Αρχαγγέλοι για μύρου τρέχουν

Κι ώσπου να πάνε κι ώσπου να έρθουν

Η Παναγιά μας ξιλευθερώθ’κι

Μέσα στις δάφνες μες στα λουλούδια

Καλεί τον ήλιο και το φεγγάρι

Σαν ήλιους λάμπει σα νιο φεγγάρι

Σ’ αυτό το σπίτι του νοικοκύρη

Στη φαμελιά του και στα παιδιά του

--------------------------------------------

Δεν ακούς περιστερούδα μου. Τραγούδι Χριστουγέννων Θράκης.

Δεν ακούς περιστερούδα μου ήρθα στο μαχαλά σου

νερ κι μαχαλά σου ξύπνησι και συ βαρειά κοιμάσι.

Ξύπνα να πας στην εκκλησιά βαρούνε οι καμπάνες

νερ Χριστός γεννιέται σήμερα κι’ είναι γιορτή μεγάλη.

Χριστούγεννα Πρωτούγεννα, πρώτη γιορτή του χρόνου

νερ όλος ο κόσμος χαίρεται και λένε στον αφέντη.

Αφέντη μου στην τάβλα σου χρυσή καντήλα καίει

νερ αν βάλεις λάδι και νερό φέγγει την αφεντιά σου.

Κι αν βάλεις λάδι μοναχό φέγγει τη γειτονιά σου

νερ κυρά μ’ καλή, κυρά μ’ χρυσή, κυρά μαλαματένια.

-------------------------------------------------

Kι τι τραγούδι νά ’βρουμι. Ευχές και παινέματα. Θράκης.

https://www.youtube.com/watch?v=90PW5URarVM

Kι τι τραγούδι νά ’βρουμι ν’ αρέσ’ στου παλικάρι.

Η μάνα που ’χει τουν ιγιό τουν πουλυουκανακάρη,

τουν έλουζι, τουν χτένιζι κι στου σκουλειό τουν στέλνει

για να μαθαίνει γράμματα να γένει γραμματέας,

κι ου δάσκαλους τουν έδειρνι μι μια χρυσή βιργίτσα.

Πααίν’ στου σπίτι τ’ κλαίγουντας κι η μάνα του του λέει:

- Πού είνι γιε μ’ τα γράμματα σ’, σ' απού είνι γιε μ’ ου νους σου;

- Tα γράμματα είνι στου χαρτί κι ου νους μου πέρα διάβη,

πέρα στις ρούσις, στις ξανθιές, πέρα στις μαυρουμάτις,

πο ’χουν του μάτι σαν ιλιά, του φρύδι σαν γαϊτάνι

κι έχουν τα ματουτσίνουρα σαν της ιλιάς τα φύλλα

κι έχουν και τα μαλλιά τ’ς μακριά σαράντα πέντι πήχις.

Ήρθαμι στουν αφέντη μας τουν πουλυχρουνιμένου,

μας έδουσι ένα φούρνου ψουμιά κι άλλα τόσα φλουριά.

Όσ’ άστρα ’π’ τουν ουρανό κι φύλλα απ’ τα δέντρα,

τόσα καλά να τ’ δώσ’ Θιός ιδώ που τραγουδούμι.

Xέρ' να μη τουν πουνάει,

πουδάρ' να μη τουν πουνάει,

κιφάλ' να μη τουν πουνάει,

καρδιά τ’ να μη τουν πουνάει.

Πέτε παλικάρια μ’ αμήν...

Aμήν

-------------------------------------------------

Καλώς τα τα Χριστούγεννα. Από τους Φούρνους Ικαρίας.

Καλώς τα τα Χριστούγεννα

Κάλαντα Χριστουγέννων
Τραγούδι
Πληροφορίες

Καλώς τα τα Χριστούγεννα καλώς και τις σχολάδες

όπου γεννήθηκε ο Χριστός και λούζονται οι κυράδες.

Καλώς τα τα Χριστούγεννα θα ρθεί και ο Αης Βασίλης

όπου απόσπειρε ο ζευγάς ψάλλει το πετραχείλι.

Για πλάστε τα χριστόψωμα Χριστός μας εγεννήθη

για αυτό και μεις τα πλάσαμε για του Χριστού τη νίκη.

Τα άγια Χριστούγεννα της φαμελιάς τραπέζι

όπου το βλόησε ο Χριστός με το δεξί του χέρι.

Ανοίχτε τα κουτάκια σας τα κλειδαμπαρωμένα

και δώστε μας τον κόπο μας κι ας είναι ευλοημένα.

Δώστε κι εμάς τον κόπο μας ποιος είναι ο ορισμός σας

Χριστού η θεία γέννηση να μπει στ’ αρχοντικό σας.

Κι από χρόνου.

Για σένα κόρη έμορφη ήρθαμε να τα πούμε,

και τα καλά Χριστούγεννα για να σου ευχηθούμε.

Φέρτε μας κρασί να πιούμε και του χρόνου να σας πούμε

και του χρόνου να σας πούμε φέρτε μας κρασί να πιούμε

Αν έχεις κόρη έμορφη βαλτινέ στο ζεμπίλι,

Και κρέμασετινε άψιλα να μην την φαν οι ψύλλοι.

Φέρτε μας κρασί να πιούμε και του χρόνου να σας πούμε

και του χρόνου να σας πούμε φέρτε μας κρασί να πιούμε

Σ΄ αυτό το σπίτι που ΄ρθαμε τα ράφια εν΄ ασημένια, 

του χρόνου σαν και σήμερα να ΄νε μαλαματένια

Φέρτε μας κρασί να πιούμε και του χρόνου να σας πούμε

και του χρόνου να σας πούμε φέρτε μας κρασί να πιούμε

-------------------------------------------------------------------------

"Κερκυραϊκά Κάλαντα"

"Σήμερα οι μάγοι έρχονται στη χώρα του Ηρώδη

Και ο Ηρώδης ταραχθείς έγινε θηριώδης

Κράζει τους μάγους και ρωτά

- Μάγοι που θε να πάτε

_Στης Βηθλεέμ το Σπήλαιο, στην Πόλη την Αγία

Εκεί γεννάει το Χριστό η Δέσποινα η Μαρία"

 ''ΚΟΥΛΙΝΤΙ'' ΑΡΒΑΝΙΤΟΒΛΑΧΙΚΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

https://www.youtube.com/watch?v=9DgSD699v78

-----------------------------------------------------

Κόλιαντα μπάμπω, κόλιαντα. Από την Κοζάνη.

Κόλιαντα μπάμπω κόλιαντα, δώσ’ μας μια κολιαντίνα1

και σαν δεν έχεις κόλιαντα δώσ’ μας κι ένα κορίτσι.

Και τι το θέλεις το κορίτσ’ κι τι να μολογήσεις.

Να το φιλώ, να το τσιμπώ, να μι ζησταίν’ το βράδυ.

Παινέματα για ανύπαντρη κόρη

Μέσα σε τούτην την αυλή στο μάρμαρο στρωμένη

ν-εδώ έχουν κόρη για παντρειά, πάσχουν να την παντρέψουν.

Την τάζουν γιο(ν) του βασιλιά, την τάζουν γιο(ν) του ρήγα

Δεν θέλω γιο(ν) του βασιλιά, δεν θέλω γιο(ν) του ρήγα

μον’ θέλω τ’ αρχοντό(ϊ)πουλο μι τις πουλλές παράδες

να δερμονίζει2 το φλουριά, να κοσκινίζ’ τα γρόσια

κι αυτά τα δερμονίσματα τα λεν τα ρογκατσάρια.

Παινέματα για αρραβωνιασμένη κόρη

Δυό πιριστέρια μάλωναν κι πάλι αυτά αγαπιώνταν

θαμάζωνταν, λογίζονταν το (ι)πώς να πιάσ’ ν-αγάπη.

Ρίχνουν τον ήλιου στα ιβουνά, κι τ’ς πέρδικες στα πλάγια

ρίχνουν ψιλόν βασιλικόν, σπυρί μαργαριτάρι.

1 κολιαντίνα: είδος κουλουριού

2 δερμονίζω: αλέθω (από το τουρκικό değirmen= μύλος)

Πηγή http://www.domnasamiou.gr/?i=portal.el.songs&id=611

-------------------------------------------------------

ΚΑΛΑΝΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΚΡΗΤΗΣ 

Παραλλαγές

Καλήν εσπέραν άρχοντες, αν είναι ορισμός σας

Χριστού τη θεία Γέννηση να πω στ' αρχοντικό σας.

Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλη

οι ουρανοί αγάλλονται χαίρετ' η φύσις όλη.

Εντός σπηλέων τίκτεται, εν φάτνη των αλόγων

ο βασιλεύς των ουρανών και ποιητής των όλων.

Κερά καμαροτράχηλη και φεγγαρομαγούλα

και κρουσταλίδα του γιαλού και πάχνη από τα δέντρα

Aπου τον έχεις τον υιό το μοσχοκανακάρη

λούζεις τον και χτενίζεις τον και στο σχολείο τον πέμπεις.

Κι ο δάσκαλος τον έδειρε μ'ένα χρυσό βεργάλι

και η κυρά δασκάλισσα με το μαργαριτάρι.

Είπαμε δα για την κερά ας πούμε για τη βάγια

άψε βαγίτσα το κερί, άψε και το διπλέρι

και κάτσε και ντουσούντισε ήντα θα μας εφέρεις.

Για απάκι, για λουκάνικο, για χοιρινό κομμάτι

κι από τον πύρο του βουτσού να πιούμε μια γεμάτη.

Κι από τη μαύρη όρνιθα κανένα αυγουλάκι

κι αν το΄χει κάνει η γαλανή ας είναι ζευγαράκι

κι από το πιθαράκι σου λάδι ένα κουρουπάκι

κι αν είναι κι ακροπλιάτερο βαστούμε και τ' ασκάκι.

Φέρε πανιέρι κάστανα, πανιέρι λεπτοκάρυα

και φέρε και γλυκό κρασί να πιουν τα παλληκάρια

Κι αν είναι με το θέλημα άσπρη μου περιστέρα,

Ανοίξετε την πόρτα σας να πούμε «καλησπέρα».

Μανώλης και Κρητικά Κάλαντα στην ΕΡΤ

Κρητικά Κάλαντα σε μια αφήγηση του Μιχάλη Τσουγανάκη

Καλήν εσπέραν άρχοντες αν είναι ορισμός σας.

Χριστού τη Θεία Γέννηση να μπω στ'αρχοντικό σας.

Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλει

οι ουρανοί αγάλλονται, χαίρετ' η φύσις όλη.

Κερά καμαροτράχηλη και φεγγαρο μαγούλα

άπου τον έχεις τον υγιό το μόσχο κανακάρη,

λούζεις τον και χτενίζεις τον και στο σχολειό τον πέμπεις*:

κι ο δάσκαλος τον έδειρε μ' ένα χρυσό βεργάλι.

Και η κυρά δασκάλισσα με το μαργαριτάρι

είπαμε δα για την κερά ας πούμε για τη βάγια.

Άψε βαγίτσα το κερί, άψε και το λυχνάρι

και κάτσε και ντουχιούντιζε ίντα θα μας εφέρεις

φέρε πανέρι κάστανα, πανέρι λεπτοκάρυα

και φέρε και γλυκό κρασί να πιούν τα παλικάρια

κι αν είναι με το θέλημα άσπρη μου περιστέρα

 ανοίξετε την πόρτα σας να πούμε «καλησπέρα»

κι ακόμα δεν το ηύρηκες το μάνταλο ν'ανοίξεις

άμα μας εβάλεις μια ρακή ύστερα ν'ασφαλίσεις

Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλει

οι ουρανοί αγάλλονται, χαίρετ' η φύσις όλη.

Κυρά καμαροτράχηλη και φεγγαρο μαγούλα

όπου τον έχεις τον υγιό το μόσχο κανακάρη,

που λούζεις τον χτενίζεις τον και στο σχολειό τον πέμπεις

κι ο δάσκαλος τον έβαλε να του καλανακίζει

και ξέπεσε του το κερί κι έκαψε το χαρτί του

κι έκαψε τα ρούχα σου τα μορφογαζωμένα

του Ιησού μας του Χριστού κι έριξε την Αγία

χρόνους πολλούς να χαίρεσαι πάντα ευτυχισμένοι

εδώ που καλαντίσαμε καλά μας επληρώσαν

καλά να ειν'τα εκεί των και τα πατώματά σας

Καλήν εσπέραν άρχοντες κι αν είναι ο ορισμός σας

Χριστού τη θεία γέννηση να πω στ' αρχοντικό σας.

Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλη

οι ουρανοί αγάλλονται χαίρει η φύσις όλη.

Εν τω σπηλαίω τίκτεται εν φάτνη των αλόγων

ο Βασιλεύς των ουρανών και ποιητής των όλων.

Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι  το δόξα εν υψίστοις

και τούτο άξιον εστί η των η των ποιμένων πίστις.

Εκ της Περσίας έρχονται  τρεις μάγοι με τα δώρα

άστρο λαμπρό τους οδηγεί χωρίς χωρίς να λείψει ώρα

Έφτασαν εις Ιερουσαλήμ  με πόθον ερωτώσι

που εγεννήθει ο Χριστός

να πα- να παν' να τον ευρώσι

Δια χριστόν ως ήκουσεν

ο βα- ο βασιλεύς Ηρώδης

αμέσως εταράχθηκε

κι εγι- κι έγινε θηριώδης

Ότι πολλά φοβήθηκε

δια την, δια την βασιλείαν

μην του την πάρει ο Χριστός

και χα- και χάσει την αξίαν.

Η μέρα η σημερινή. Χριστουγεννιάτικη μαντινάδα Κρήτης.

Η μέρα η σημερινή δεν είναι σαν τις άλλες

γιατί γεννήθηκε ο Χριστός και είναι χαρές μεγάλες.

Χριστουγεννιάτικο δεντρί να ’μουνα χιονισμένο

να μ’ έχουνε στο σπίτι σας σε μια γωνιά στεμμένο.

----------------------------------------------

Χριστός γεννάται σήμερο. Κρήτης.

Xριστός γεννάται σήμερο εν Bηθλεέμ τη πόλει

οι ουρανοί αγάλλονται, χαίρει η κτίσις όλη.

Eν τω σπηλαίω τίκτεται, εν φάτνη των αλόγων

ο Bασιλεύς των ουρανών και ποιητής των όλων.

Kερά καμαροτράχηλη και φεγγαρομαγούλα

και κρουσταλίδα του γιαλού και πάχνη απού τα δέντρα,

απού τον έχεις τον ιγιό το μοσχοκανακάρη,

λούεις τον και χτενίζεις τον και στο σχολειό τον πέμπεις,

κι ο δάσκαλος τον έδειρε μ' ένα χρυσό βεργάλι

και η κερά δασκάλισσα με το μαργαριτάρι.

Kι αν είναι με το θέλημα χρυσή μου περιστέρα,

ανοίξετε την πόρτα σας να πούμε καλησπέρα.

----------------------------------------------------------------------------------

'Πόψα Χριστός γεννήθηκε. Μακεδονίας.

'Πόψα Χριστός γεννήθηκε κι ο κόσμος δεν το νιώθει

κι ο κόσμος και τα οικούμενα κι ο βασιλιάς Ηρώδης.

Κι’ εκεί που ακούμπησε ο Χριστός χρυσό δενδράκι βγήκε

χρυσό κλωνί χρυσό δεντρί χρυσό μαργαριτάρι.

Το δέντρο ήταν ο Χριστός τα κλώνια οι αποστόλοι

και τα γαρουφαλάκια του ήταν οι προφητάδες.

Που προφητούσαν κι έλεγαν για του Χριστού τα πάθη

κι εμείς Χριστό τραγ'δήσαμε Χριστός να μας φυλάει.

Όσα άστρα έχει ο ουρανός και φύλλα από τα δέντρα

τόσα καλά να δώσ’ Θεός σ’αυτό το νοικοκύρη.

---------------------------------------------------

Κόλιντα τσέλιγκα. Από το Μέτσοβο.

Κόλιντα τσέλιγκα, γεια χαρά και του πασά

τζι-τζι κάκα, δώσ’ μου τα κουλάκα μη σ’πάρω τα τσουβάλκα.

Χριστούγεννα Πρωτούγεννα, πρώτη γιορτή του χρόνου

για ιδέστε, βγείτε, μάθετε πως ο Χριστός γεννιέται

γεννιέται κι ανατρέφεται με μέλι και με γάλα

το μέλι τρων οι άρχοντες, το γάλα οι αφεντάδες

και το μελισσοβότανο το λούζονται οι κυράδες.

Για κάνετε τον κόπο σας κι ανοίξτε το πουγκί σας

κι αν είστ’ από τους πλούσιους φλουριά μην τα λυπάστε

κι αν είστ’ από τους δεύτερους τάληρα και δραχμούλες

κι αν είστ’ από τους πάμφτωχους, ένα ζευγάρι κότες.

Και του χρόνου

-------------------------------------------

Κάλαντα Μυτιλήνης - Καππαδοκίας

Μωραΐτικα κάλαντα Χριστουγέννων

Χριστούγεννα-Πρωτούγεννα πρώτη γιορτή του χρόνου,

για βγάτε διέτε μάθετε πως ο Χριστός γεννιέται

γεννιέται κι ανατρέφεται στο μέλι και στο γάλα.

Το μέλι τρων' οι άρχοντες, το γάλα οι αφεντάδες

και το μελισσοβότανο το λούζονται οι κυράδες.

Κυρά καμαροτράχηλη, κυρά γαϊτανοφρύδα,

κυρά μου, όταν στολίζεσαι να πας στην εκκλησιά σου,

κάνεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι αγκάλη,

και τον καθάριο Αυγερινό τον κάνεις δαχτυλίδι.

Εμείς εδώ δεν ήρθαμε να φάμε και να πιούμε,

μόνο σας αγαπούσαμε κι ήρθαμε να σας δούμε.

Δώστε μας και τον κόκορα, δώστε μας και την κότα,

δώστε μας και πεντ' έξι αυγά να πάμε σ' άλλη πόρτα.

Εδώ που τραγουδήσαμε πέτρα να μη ραΐσει

κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χρόνους πολλούς να ζήσει!

Και εις έτη πολλά!

-----------------------------------

Χριστούγεννα , Πρωτούγεννα , πρώτη γιορτή του χρόνου,

για βγάτε , δέτε , μάθετε , πως ο Χριστός γεννάται .

Γεννάται κι αναθρέφεται με μέλι και με γάλα ,

το μέλι τρων οι άρχοντες , το γάλα οι αφεντάδες

και το μελισσοβότανο να νίβοντ' οι κυράδες!

Κυρά ψηλή ,κυρά λιγνή , κυρά γαϊτανοφρύδα ,

κυρά μου οτάν στολίζεσαι να πας στην εκκλησιά σου ,

βάνεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι αγκάλη

και τον καθάριο αυγερινό τον βάζεις δακτυλίδι .

Εμείς εδώ δεν ήρθαμε να φάμε και να πιούμε,

παρά σας αγαπούσαμε κι ηρθαμε να σας δούμε !

Δώστε μας και τον κόκκορα , δώστε μας και την κότα !

Δώστε μας και πέντ' έξι αυγά , να πάμε σ΄ άλλη πόρτα!

Κάλαντα Πελοποννήσου

Χριστούγεννα Πρωτούγεννα. Πελοποννήσου.

Χριστούγεννα , πρωτούγεννα, πρώτη γιορτή του χρόνου,

Για εβγάτε ,διέτε ,μάθετε που ο Χριστός γεννάται

Γεννιέται κι ανασταίνεται στο μέλι και στο γάλα ,

Τα μέλι τρων οι άρχοντες, το γάλα οι αφεντάδες

Και το μελισσοβότανο το λουζοντ' οι κυράδες.

Κυρά ψηλή ,κυρά λιγνή, κυρά καμαροφρύδα

Κυρά μου όταν στολίζεσαι και πας στην εκκλησιά σου

Βάνεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι αγκάλη

Και τον καθάριο αυγερινό τον βάζεις δακτυλίδι.

Εμείς εδώ δεν ήρθαμε να φάμε και να πιούμε

παρά σας αγαπούσαμε κι ήρθαμε να σας δούμε.

Εδώ που τραγουδήσαμε πέτρα να μην ραγίσει

Και ο νοικοκύρης του σπιτιού χρόνους πολλούς να ζήσει.

Δώστε μας και τον κόκορα δώστε μας και την κότα

δώστε μας και πέντ' έξι αυγά να πάμε σ' άλλη πόρτα.

Ποντιακά κάλαντα

Ο πλούτος των αποχρώσεων και διαφοροποιήσεων των ελληνικών εθίμων αποτυπώνεται και με τα Ποντιακά κάλαντα, που αποτελούν ακόμη ένα αποδεικτικό στοιχείο της διάσωσης πολλών Βυζαντινών εθίμων από τους Πόντιους.

Τα Ποντιακά Κάλαντα συνοδεύονταν από την πατροπαράδοτη ποντιακή λύρα και τα έψελναν μικροί και μεγάλοι, χωρισμένοι σε μικρές ομάδες. Επισκέπτονταν όλα τα σπίτια του χωριού, την παραμονή ή ανήμερα της γιορτής, κυρίως μετά τη δύση του ήλιου. Καθώς όμως τα περισσότερα χωριά του Πόντου βρίσκονταν σε ορεινές περιοχές και τα κάλαντα ψέλνονταν κατά τη χειμερινή περίοδο, οι μορφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες ανάγκαζαν μικρούς και μεγάλους να ψέλνουν τα κάλαντα και κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Οι "καλαντάδες" (ραψωδοί) εκτός από τη συνοδεία της λύρας, φρόντιζαν να φέρνουν μαζί τους και ένα στολισμένο καράβι, φτιαγμένο από χαρτόνι και λεπτό σανίδι για να εντυπωσιάσουν τους νοικοκυραίους. Συνήθως φώτιζαν τα καραβάκια τους με κεριά, ενώ κάθε ομάδα προσπαθούσε να φτιάξει το πιο όμορφο και φανταχτερά στολισμένο, εν είδη συναγωνισμού.

Τα Ποντιακά Κάλαντα των Χριστουγέννων, που είναι και τα πιο διαδεδομένα, περιέχουν όλη τη ζωή του θεανθρώπου, από τη στιγμή της Γέννησης του, μέχρι τη στιγμή της Σύλληψης του, χωρίς όμως να προχωρούν και στη Θανάτωση του, γεγονός που θα ερχόταν σε αντίθεση με το χαρμόσυνο γεγονός των Χριστουγέννων.

Οι νοικοκυραίοι ανάλογα με την περιοχή, έδιναν στους καλαντάρηδες φρούτα, ξηρούς καρπούς (καρύδια, φουντούκια, σταφίδες κλπ.), αλλά ακόμη κι αυγά, βούτυρο,καβουρμά και πληγούρι. Σε περιοχές όπως η Σάντα, που δεν είχε πολλά οπωροφόρα δέντρα, τα δώρα ήταν αποκλειστικά φρούτα, ενώ στην Ορτού συνήθιζαν να βάζουν πάνω στα φρούτα και μερικές δεκάρες. Ένα άλλο δώρο που συνήθιζαν να δίνουν, κυρίως στην Γαράσαρη, ήταν τα "κολόθα", που ήταν μικρά τσουρέκια που έμοιαζαν με γλυκό ψωμί.

Ποντιακά κάλαντα Χριστουγέννων

Χριστός γεννέθεν, χαρά σον κόσμον

χα, καλή ώρα, καλή σ' ημέραΧα, καλόν παιδίν οψέ γεννέθεν

οψέ γεννέθεν, ουρανοστάθεν.

Το εγέννεσεν η Παναΐα

Το ενέστεσεν αϊ-Παρθένος.

Εκαβάλκεψεν χρυσόν πουλάρι

και εκατήβεν σο σταυροδρόμι.

Έρπαξαν άτόν οι χιλ' Εβραίοι

χίλ' Εβραίοι και μίρ' Εβραίοι.

Ασ' ακρέντικα κι άσ' σην καρδίαν

αίμαν έσταξεν, χολήν κι εφάνθεν.

ούμπαν έσταξεν και μύρος έτον μύρος έτον και μυρωδία.

Εμυρίστεν ατ' ο κόσμον όλεν

για μυρίστ' άτό και σύ αφέντα. Σύ αφέντα, καλέ μ' αφέντα

Έρθαν τη Χριστού τα παλικάρια

και θυμίζνε το νοικοκύρην

νοικοκύρη μ και βασιλέα.

Δέβα σο ταρέζ και ελα σην πόρτας

δως μας ούβας και λεφτοκάρια

κι αν ανοι'εις μας χαραν σην πόρτα 'σ.

(Καλα Χριστούγεννα και εις έτη πολλά)

---------------------------------------------------

Χριστούγεννα Πρωτούγεννα. Από τον Μαρμαρά Προποντίδας.

Στέλνει, λαλεί τσι άρχοντες και τσι γραμματισμένοι

πού ο Χριστός θα γεννηθεί και η γραφή τι λέγει.

Κι οι άρχοντες ερεύνησαν και είπαν στον Ηρώδη

πως έμελλε να γεννηθεί στην Βηθλεέμ την πόλη.

Χιλιάδες δεκατέσσερις βρέφη μικρά φονεύει

μεγάλος θρήνος έγινε μέσα στη Βηθλεέμη.

Ηρώδη κακοκέφαλε και κακομοιριασμένε

με του Θεού τη δύναμη πολέμησες καημένε.

Και από καιρού να ’στε καλά, να ’ρθούμε να σας δούμε

και τα γενέθλια Χριστού πάλε να σας τα πούμε.

Και βάλτε τα χεράκια σας μεσ’ στα βαλάντιά σας

και χαρίστε μας χάρισμα, ό,τι βαστά η καρδιά σας.

Χρόνια πολλά.

-----------------------------------------------------

Κάλαντα Χριστουγέννων Σαγιάδας

Τα παραδοσιακά Κάλαντα Χριστουγέννων της Σαγιάδας

Καλήν εσπέραν άρχοντες

κι αν είναι ορισμός σας

Χριστού την θεία γέννηση

να πω στ΄ αρχοντικό σας

Χριστός γεννάται σήμερον

εν Βηθλεέμ τη πόλη

οι ουρανοί αγάλλονται

χαίρει η φύσις όλη

Εν τω σπηλαίω τίκτεται

εν φάτνη των αλόγων

ο βασιλεύς των ουρανών

και ποιητής των όλων.

Σε αυτό το σπίτι που

ήρθαμε πέτρα να μην

ραγίσει κι ο νηκοκήρις

του σπιτιού 1.000

1.000 χρόνια να ζήση.

-----------------------------------

Πιδιά μ’ ήρθαν τα κόλιαντα. Από τη Σιάτιστα.

Πιδιά μ’ ήρθαν τα κόλιαντα κι όλοι να ’τοιμαστείτι

πάρτε και τις τζιομάκες1 σας και στουν αϊ-Λιά να βγείτι

κι απ’ τον αϊ-Λιά στον Πρόδρομο, στα τρία τα πηγάδια

εκεί θα γεν’ το σύν(τ)αγμα, θα γεν’ το συναγώγι,

εκεί θ’ ανάψ’ τις κλαδάρες, θα πούμε κι από χρόνου.

Παινέματα σε τσέλιγκα

Εδώ ’χουν χίλια πρόβατα και πεντακόσια γίδια

λύκους να φάει τα πρόβατα και τσάκαλος τα γίδια.

Εσένα πρέπ’ Κωστάκη μου τσέλιγκας για να ίσι

μα κάτ’ στους κάμπους μην τα πας, στα πράσινα λιβάδια

ικεί βόσκουν τα πρόβατα κι αστοχούν2 τ’ αρνιά τους.

1 τζιομάκα ή τζιουμάκα: ξύλο με το οποίο τα παιδιά χτυπούν τις πόρτες των σπιτιών.

2 αστοχούν: ξεχνάνε

--------------------------------------------

Χριστούγεννα Πρωτούγεννα. Από τη Σκιάθο.

Χριστούγεννα, Πρωτούγεννα, πρώτη γιορτή του χρόνου

κι η Παναγιά η Δέσποινα καθόταν επί πώλου.

Στη Βηθλεέμ εφτάσανε για να απογραφούνε,

Αυγούστου τη διαταγή να μην την παραβούνε

και πανδοχείον ψάχνανε να βρουν να κοιμηθούνε.

Γυρίσαν δω, γυρίσαν κει, δεν βρήκανε κανένα

και πήγανε στο σπήλαιο που ήταν παραπέρα.

Κι απάνω στα μεσάνυχτα ο ουρανός αστράφτει

κι η Παναγιά κοιλοπονά και για τη φάτνη ψάχνει.

Ποιμένες αγρυπνούσανε, φυλάγανε τη στάνη

ο άγγελος τους πρόσταξε να παν να δουν τη φάτνη.

Χαράν ευαγγελίζομεν, χαράν μεγάλην σφόδρα

ότι γεννήθηκε ο Χριστός στης Βηθλεέμ τη χώρα.

Ήλθαν και προσεκύνησαν Χριστόν ως Βασιλέα

κι επάνω στο κεφάλι του είδανε τον αστέρα.

Κι οι Μάγοι εξ Ανατολών ήλθαν να προσκυνήσουν,

σμύρνα, χρυσόν και λίβανο, δια να του χαρίσουν.

Στη Βηθλεέμ εφτάσανε, τον βρήκαν στην οικίαν,

καθόταν με τη μάνα του, την Παναγιά Μαρίαν.

Γονατιστοί τον προσκυνούν και δώρα του χαρίζουν

και Οικουμένης Βασιλιά τον αποθανατίζουν.

Χρόνους πολλούς να χαίρεστε, πάντα ευτυχισμένοι

και όλοι μεσ’ στο κάστρο μας, να ’μαστε αγαπημένοι.

Χρόνια πολλά.

Καλήν εσπέραν άρχοντες.
  Από την Ιερισσό Χαλκιδικής.

Καλήν εσπέραν άρχοντες αν είναι ορισμός σας

Χριστού τη Θεία γέννηση να (μ)πω στ’αρχοντικό σας.

Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλη

οι ουρανοί αγάλλονται χαίρε η φύσις όλη.

Εν τω σπηλαίω τίκτεται, εν φάτνη των αλόγων

κι ο Βασιλεύς των ουρανών κι ο Ποιητής των όλων.

Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι το «Δόξα εν Υψίστοις»

και τούτο άξιον εστί η των ποιμένων πίστις.

Εκ της Περσίας έρχονται τρεις Μάγοι με τα δώρα

άστρον λαμπρόν τους οδηγεί χωρίς να λείψει η ώρα.

Φθάσαντες εις Ιερουσαλήμ με πόθον ερωτώσι

πού εγεννήθη ο Χριστός να πα’ να τον ευρώσι.

Δια Χριστόν ως ήκουσε ο βασιλεύς Ηρώδης

αμέσως εταράχτηκε κι έγινε θηριώδης,

ότι πολύ φοβήθηκε διά την βασιλείαν

μη του την πάρει ο Χριστός και χάσει την αξίαν.

Κράζει τους μάγους και ρωτά που ο Χριστός γεννάται

στης Βηθλεέμ ηκούσθηκε ως η γραφή διηγάται.

Τους είπε να υπάγουσι και όπου τον ευρώσι

αφού τον προσκυνήσουσι να πα’ να τον ειπώσι

όπως υπάγει και αυτός για να τον προσκυνήσει.

Ύμνοι και κάλαντα στον κόσμο :

The Hymns and Carols

Advent Hymns | Christmas Hymns | Carols for Christmastide

The first hymns in honor of the Nativity were written in the fifth century, soon after Christmas was fully established as one of the great annual feasts. These Latin hymns were solemn, dwelling exclusively on the supernatural aspects of Christmas.

One of the earliest Latin hymns was Jesus refulsit omnium (Jesus, light of all the nations), by Saint Hilary of Poitiers (368). The words in Latin are below:


Jesus refulsit omnium
Pius redemptor gentium
Totum genus fidelium
Laudes celebret dramatum

Quem stella natum fulgida
Monstrat micans per authera
Magosque duxit praevia
Ipsius ad cunabula

Illi cadentes parvulum
Pannis adorant obsitum
Verum fatentur ut Deum
Munus ferendo mysticum.



English Translation below by Kevin Hawthorne, PhD, reprinted with his permission
Jesus, devoted redeemer of all nations, has shone forth,
Let the whole family of the faithful celebrate the stories

The shining star, gleaming in the heavens, makes him known at his birth and, going before, has led the Magi to his cradle

Falling down, they adore the tiny baby hidden in rags,
as they bear witness to the true God by bringing a mystical gift

Other well-known Latin hymns include Veni redemptor gentium (Come,Redeemer of Nations), by Saint Ambrose, Bishop of Milan (d. 397); Corde natus ex parentis (Of the Father's love begotten), by Prudentius (405), a layman, governmental official of the Roman Empire, and one of the greatest Latin Christian poets; and Agnoscat omne saeculum (Let every age and nation know), by Venantius Fortunatus (602), Bishop of Poitiers.

Later, many of the great nativity hymns were incorporated into the Divine Office of monastic prayer, and are still used at Christmastime in the daily prayer of the breviary. (An page from a 17th Century Office book is shown here.)

The birthplace of the true Christmas carol was Italy. In the 13th century, Saint Francis of Assisi was the first to introduce the joyous carol spirit, which soon spread all over Europe. Saint Francis wrote a beautiful Christmas hymn in Latin (Psalmus in Nativitate), but there is no evidence that he composed carols in Italian. From Italy the carol quickly spread to Spain, France, and Germany, where many carols were written under the inspiration of the 14th century Dominican mystics John Eckhardt, John Taler and Blessed Henry Suso.

The singing of hymns and carols can be a way for families and neighbors to reflect on the wonder and joy of Advent and Christmas. Below, we have included the words to some of the most popular carols. While the first verses are doubtless familiar to all, many singing groups fade out on the lyrics in the later verses. For this reason, we include the words of all verses here.



Advent Hymns

O Come, O Come Emmanuel

A paraphrase of the "O Antiphons" (see Christmas Novena and "O Antiphons" pages), this beautiful hymn was translated in the 19th century by John Mason Neale, who translated many Latin hymns into English verse. (The Hebrew name Emmanuel means "God with us".)


O Come, O Come Emmanuel
And ransom captive Israel
That mourns in lonely exile here
Until the Son of God appear.

Refrain: Rejoice! Rejoice! Emmanuel shall come to thee, O Israel.

O Come, Thou Wisdom from on high,
And order all things mightily
To us the path of knowledge show
And teach us in her ways to go.
Refrain...

O Come, O Come, Thou Lord of might,
Who to Thy tribes on Sinai's height
In ancient times did give the law
In cloud, and majesty, and awe.
Refrain ...

O Come Thou Rod of Jesse's stem,
From every foe deliver them
That trust in thy power to save,
And give them victory o'er the grave.
Refrain ...

O Come Thou Key of David, come
And open wide our heavenly home;
Make safe the way that leads on high,
That we no more have cause to sigh.
Refrain ...

O Come Thou Dayspring from on High
And cheer us by Thy drawing nigh.
Disperse the gloomy clouds of night
And death's dark shadow put to flight.
Refrain ...

O Come, Desire of Nations, bind
In one the hearts of all mankind.
Bid every strife and quarrel cease,
And fill the world with heaven's peace.
Refrain ...



Come Thou Long Expected Jesus

This very beautiful Advent hymn was written in the 18th century bythe English hymn-writer, Charles Wesley, the brother of John Wesley, founder of Methodism. Come Thou Long Expected Jesus,Born to set Thy people free:From our fears and sins release us;Let us find our rest in Thee. Israel's strength and consolation,Hope of all the earth Thou art,Dear desire of every nation,Joy of every longing heart. Born thy people to deliver,Born a child, and yet a king,Born to reign in us forever.Now thy gracious kingdom bring. By thine own eternal spiritrule in all our hearts alone;By thine all-sufficient meritRaise us to thy glorious throne.




Among other popular songs for Advent are Sleepers, Wake! [Wachet Auf], a German hymn written by Philip Nicolai in 1599 and adapted by J. S. Bach.; also The Cherry Tree Carol, and English traditional carol that tells the story of how a cherry tree revealed to Joseph the nature of Mary's child; Hear the Herald Voice Resounding; Bedew Us, Heaven, From Above; Behold a Virgin Bearing Him; The Coming of Our God; Behold a Rose of Judah; and musical settings of the Magnificat and Ave Maria.




Christmas Hymns

Two of the most popular hymns for Christmas Eve and Christmas Day are Franz Gruber's Silent Night, Holy Night, and the Latin hymn, O Come all Ye Faithful.

Silent Night

The story of this favorite carol is that on Christmas Eve, 1818, the organ of Saint Nicholas Church in Oberndorf, Bavaria, was in need of repair. With no way to repair it before the midnight Mass, the priest of the church and the organist composed this beautiful hymn in just hours. It was sung in three-part arrangement with the accompaniment of a guitar.


Both English and German words are given here.Silent night, Holy night,All is calm, all is bright'Round yon virgin mother and child!Holy infant so tender and mild,Sleep in heavenly peace,Sleep in heavenly peace. Silent night, Holy nightShepherds quake at the sightGlories stream from heaven afar,Heavenly hosts sing "Alleluia"Christ the Savior is born.Christ the Savior is born. Silent night, Holy nightSon of God, love's pure lightRadiant beams from Thy holy faceWith the dawn of redeeming grace.Jesus, Lord at thy birth.Jesus, Lord at thy birth.


Stille NachtStille Nacht, Heilige Nacht!Alles schläft, einsam wachtNur das traute, hoch heilige Paar,Holder Knabe im lockigen Haar,Schlaf in himmlischer Ruh!Schlaf in himmlischer Ruh! Stille nacht, heilige Nacht!Hirten erst kundgemachtDurch der Engel Halleluja!Tönt es laut von fern und nah;Christ, der Retter, ist da!Christ, der Retter, ist da! Stille Nacht, heilige Nacht!Gottes Sohn, O wie lachtLieb aus deinem göttlichen Mund,Da uns schlägt die rettende Stund',Christ, in deiner Geburt!Christ, in deiner Geburt!



O Come All Ye Faithful
Adeste Fideles

The source of this Latin hymn is uncertain, but it probably originated in the early 18th century in France. It is still often sung in Latin, so we give two verses here in both Latin and English.
O come all ye faithful,Joyful and triumphant!Come ye, O come yeTo Bethlehem.Come and behold Him,Born the King of Angels. Refrain:O come let us adore Him,O come let us adore Him,O come let us adore Him,Christ the Lord! Sing choirs of angelsSing in exultationSing all ye citizensOf heaven aboveGlory to God,Glory in the highest!Refrain ...



Adeste fideles,Laete triumphantes;Venite, venitein BethlehemNatum videte,Regem angelorum:Venite adoremusVenite adoremusVenite adoremus, Dominum! Cantet nunc IoChorus angelorum,Cantet nunc aula coelestiumGloria GloriaIn excelcis DeoVenite adoremusVenite adoremusVenite adoremus, Dominum!




Carols for Christmastide

Good King Wenceslas and the Twelve Days of Christmas are examples of carols for Christmastide that are not sung in Church services, but carry strong Christmas messages and have interesting historic origins.

Good King Wenceslas

This carol tells the story of the sainted Catholic king, Wenceslas, who ruled Bohemia in the 10th century. While it does not address the story of the Nativity, it is a hymn about Christian charity. It takes the form of a dialogue between the king and his page, and tells about their extraordinary efforts to give food to a poor family. It is usually sung at Christmastime because the story it relates took place on December 26, the feast of Saint Stephen.Good King Wenceslas looked outOn the feast of StephenWhen the snow lay round aboutDeep and crisp and even;Brightly shone the moon that nightThought the frost was cruel,When a poor man came in sightGathering winter fuel "Hither page, and stand by me,If thou know'st, tellingYonder peasant, who is he?Where and what his dwelling?""Sire, he lives a good league hence,Underneath the mountain;Right against the forest fence,By Saint Agnes's fountain. "Bring me flesh and bring me wine,Bring me pine logs hither;Thou and I will see him dineWhen we bear them thither."Page and monarch forth they wentForth they went together;Through the rude wind's wild lamentAnd the bitter weather. "Sire the night is darker now,And the wind blows stronger;Fails my heart, I know not how,I can go no longer.""Mark my footsteps, my good page,Tread thou in them boldly:Thou shalt find the winter's rageFreeze thy blood less coldly." In his master's steps he trod,Where the snow lay dinted;Heat was in the very sodWhich the saint had printed;Therefore, Christian men, be sure,Wealth or rank possessing,Ye who now will bless the poor,Shall yourselves find blessing.






The Twelve Days of Christmas

This very interesting carol originated as a Hebrew hymn, which begins, "In those twelve days ..." The hymn was originally arranged as a dialogue between cantor and choir. Each of the verses was repeated like the nursery rhyme, "This is the house that Jack built." In the Middle Ages, the song was rewritten in Latin with Christian images. The final verse and its English translation follows:
Dic mihi quid duodecim?Duodecim apostele;Undecim stellaeA Joesphon visae;Decem mandate Dei;Novem angelorum chori;Octo beatitudines;Septem sacramenta;Sex hydriae positaeIn Cana Galileae;Quinque libri Moyses;Quartuor evangelistae;Tres patriarchae;Duo testamenta;Unus est Deus,Qui regnat in Coelis. Tell me, what are the twelve things?Twelve apostles;Eleven stars seen by Joseph;Ten Commandments of God;Nine choirs of angels;Eight beatitudes;Seven sacraments;Six water jars in Cana Galilee;Five Books of Moses;Four Evangelists;Three Patriarchs;Two Testaments;One God who reigns in Heaven.

By 1645, an English version of the Latin hymn had appeared, and by the 18th Century, that had, in turn, become the Christmas carol we know today. (The English Carol, by Erik Routley, pp. 75-76, 237.)

One author describes this traditional English carol as a catechetical mnemonic device that Catholics used to teach their children the truths of the faith during the years that the Catholic faith was suppressed in England. The numerical symbolism, which follows closely on the Latin version, goes like this:

Partridge -- The One True God;

From Andre Rieu's "Live From Radio City Music Hall" in New York City 2004, with the Johann Strauss Orchestra and the Harlem Gospel Choir.

Hallelujah hallelujah hallelujah hallelujah hallelujah
Hallelujah hallelujah hallelujah hallelujah hallelujah

For the lord God omnipotent reigneth
Hallelujah hallelujah hallelujah hallelujah
For the lord God omnipotent reigneth
Hallelujah hallelujah hallelujah hallelujah
For the lord God omnipotent reigneth
Hallelujah hallelujah hallelujah hallelujah

Hallelujah hallelujah hallelujah hallelujah
Hallelujah hallelujah hallelujah hallelujah
(For the lord God omnipotent reigneth)
Hallelujah hallelujah hallelujah hallelujah

For the lord God omnipotent reigneth
(Hallelujah hallelujah hallelujah hallelujah)
Hallelujah

The kingdom of this world;
is become
the kingdom of our Lord,
and of His Christ
and of His Christ

And He shall reign for ever and ever
And he shall reign forever and ever
And he shall reign forever and ever
And he shall reign forever and ever

King of kings forever and ever hallelujah hallelujah
and lord of lords forever and ever hallelujah hallelujah
King of kings forever and ever hallelujah hallelujah
and lord of lords forever and ever hallelujah hallelujah
King of kings forever and ever hallelujah hallelujah
and lord of lords
King of kings and lord of lords

And he shall reign
And he shall reign
And he shall reign
He shall reign
And he shall reign forever and ever

King of kings forever and ever
and lord of lords hallelujah hallelujah
And he shall reign forever and ever

King of kings and lord of lords
King of kings and lord of lords
And he shall reign forever and ever

Forever and ever and ever and ever
(King of kings and lord of lords)

Hallelujah hallelujah hallelujah hallelujah
Hallelujah





Πηγές:
http://www.domnasamiou.gr/?i=portal.el.christmas-carols
http://el.wikisource.org/wiki/%CE%A0%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AC_%CE%BA%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1_%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%85%CE%B3%CE%AD%CE%BD%CE%BD%CF%89%CE%BD

http://el.wikisource.org/wiki/%CE%9A%CF%81%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC_%CE%BA%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1_%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%85%CE%B3%CE%AD%CE%BD%CE%BD%CF%89%CE%BD

http://el.wikisource.org/wiki/%CE%9A%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1_%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%85%CE%B3%CE%AD%CE%BD%CE%BD%CF%89%CE%BD
Infokids.gr
http://www.enikos.gr/society/286487,Giati_leme_ta_kalanta__paramones_twn_gio.html
http://www.stixoi.info/stixoi.php?info=Lyrics&act=details&song_id=12125
http://dim-karat.ilei.sch.gr/kalanta.htm
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%AF%CF%80%CE%BB%CE%B5%CF%82

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AC_%CE%BA%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1

http://el.wikisource.org/wiki/

http://el.wikisource.org/wiki/%CE%9A%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1_%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%85%CE%B3%CE%AD%CE%BD%CE%BD%CF%89%CE%BD_%CE%A3%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%AC%CE%B4%CE%B1%CF%82

http://el.wikisource.org/wiki/%CE%9A%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1_%CE%91%CF%81%CF%84%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82

 http://www.wf-f.org/Hymns-carols.html#sthash.2znqFpXG.dpuf