Η Αγία Βαρβάρα και το έθιμο της Βαρβάρας στη Θράκη

Κατά το συναξάρι η Αγία Βαρβάρα γεννήθηκε κάπου στην Ανατολή γύρω στο 300 μ.Χ. και μαρτύρησε με τους τελευταίους διωγμούς των Χριστιανών.

Ο πατέρας της Διόσκουρος ήταν ένας πλούσιος Έλληνας, τοπάρχης της Ηλιουπόλεως του Ρωμαϊκού κράτους και φυσικά ειδωλολάτρης. Η Αγία Βαρβάρα από μικρή ήταν πολύ όμορφη και ο πατέρας της, που την αγαπούσε πάρα πολύ, για να αποφύγει τους κινδύνους κάθε επικοινωνίας της με τον έξω κόσμο την έκλεισε σε έναν πύργο όπου της παρείχε όλα τα αγαθά.

Κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού της διδάχτηκε το Χριστιανισμό από μια ευσεβή Χριστιανή, που ήταν στην υπηρεσία της. Φεύγοντας ο πατέρας της άφησε εντολή να κατασκευαστεί ένα λουτρό στον πύργο και σε αυτόν να ανοιχτούν δύο παράθυρα. Η Αγία Βαρβάρα έδωσε εντολή να ανοιχτεί και ένα τρίτο, θέλοντας έτσι να μαρτυρήσει την πίστη της στον τριαδικό Θεό.

Γυρνώντας από το ταξίδι ο πατέρας της, και βλέποντας το τρίτο παράθυρο, θύμωσε. Τον θυμό του αύξησε η άρνηση της Αγίας να δεχτεί τα συνοικέσια που είχε φέρει μαζί του ο πατέρας της, η ομολογία ότι ήταν πλέον Χριστιανή και όχι ειδωλολάτρισσα, καθώς και το ότι μπροστά του η Αγία Βαρβάρα έκανε το σταυρό της. Στον θυμό του πάνω ο πατέρας της προσπάθησε να την αποκεφαλίσει και η Αγία τράπηκε σε φυγή. Κατά τη διάρκεια της φυγής της βρέθηκε στο βουνό, όπου κρύφτηκε σε έναν βράχο, που άνοιξε θαυματουργικά στα δύο. Ένας βοσκός που είδε το θαύμα, το ανέφερε στον πατέρα της, ο οποίος συνέλαβε τελικά την Αγία και την οδήγησε στον έπαρχο της περιοχής, Μαρκιανό.

Εκεί η Αγία ομολόγησε για μια ακόμη φορά την πίστη της και περιγέλασε τα είδωλα. Ο Έπαρχος θαυμάζοντας την ομορφιά της προσπάθησε στην αρχή να την μεταπείσει, βλέποντας όμως ότι εκείνη ήταν ανένδοτη την υπέβαλε σε βασανιστήρια. Ένα από αυτά ήταν και η περιφορά της στους δρόμους γυμνή. Όταν το άκουσε αυτό η μάρτυς προσευχήθηκε στο Θεό και ο Θεός την άκουσε. Τα φορέματά της αφαιρούνταν, αλλά κατά τρόπο θαυμαστό, άλλα ωραιότερα αντικαθιστούσαν τα αφαιρούμενα.

Μια γυναίκα, η Ιουλιανή, βλέποντας το θαύμα αυτό θέλησε να διακηρύξει και αυτή την πίστη της και να υπομείνει μαζί με την Αγία Βαρβάρα τα μαρτύρια. Έτσι κι έγινε, έως ότου ο Έπαρχος διατάξει τον αποκεφαλισμό και των δύο γυναικών. Ο πατέρας της Αγίας Βαρβάρας θέλησε να εκτελέσει με τα ίδια του τα χέρια την εντολή του Έπαρχου και έτσι η Αγία Βαρβάρα παρέδωσε το πνεύμα της στον Ιησού Χριστό, μετά τον αποκεφαλισμό της από τον ίδιο της τον πατέρα. Η Ιουλιανή της Νικομήδειας μαρτύρησε μαζί με τη Βαρβάρα και τιμάται επίσης ως Αγία.

Κατά την παράδοση, ενώ το ξίφος του πατέρα της έκοβε το κεφάλι της, η Θεία Δίκη με μορφή κεραυνού έκαψε τον άσπλαχνο πατέρα. Αυτόν τον τιμωρό κεραυνό, συμβολίζουν τα πυρά του Πυροβολικού μας, που έχουν ως προστάτιδα την Αγία Βαρβάρα.

Η λατρεία της Αγίας Βαρβάρας είναι απλωμένη από παλιά σε ολόκληρη την Ελλάδα, είναι εθιμική μπορεί να πει κάποιος, δεισιδαιμονική, έχει και παγανιστικά στοιχεία. Κατ' άλλους λαογράφους συνδέεται με τη λατρεία της αρχαίας κουροτρόφου θεάς Εκάτης. Η Αγία Βαρβάρα, ως επίκουρος του ανθρώπου, μπορεί να αντικατέστησε την αρχαία θεότητα.

Η Αγία Βαρβάρα θεωρούνταν από τους κατοίκους της Θράκης προστάτιδα των παιδιών από τις κακές παιδικές ασθένειες και ιδιαίτερα της ευλογιάς, που προκαλούσε πολλούς θανάτους στον παιδικό πληθυσμό. Γι' αυτό καθιέρωσαν στη γιορτή της, για να την "γλυκάνουν" να μοιράζουν γλυκό, που το ονόμασαν "Βαρβάρα".

Ο λαϊκός τρόπος λατρείας διαφέρει από περιοχή σε περιοχή.

Στη Μικρά Ασία συναντάμε τις μελόπιτες, πανσπερμία, την έκθεση στο τρίστρατο (όλα αυτά είναι συνδεδεμένα πιο πολύ με την λατρεία της αρχαίας θεάς Εκάτης).

Η σημαντικότερη όμως λαογραφική και Πανελλήνια προσφορά προς την Αγία Βαρβάρα είναι τα εορταστικό κολυβόζουμο ή σπερνά, που αλλιώς λέγονται και "Βαρβάρα". Προσφέρονται στην ωραία Αγία για να κρατήσει τα πρόσωπα όλων ωραία και μακριά από τις δυσμορφίες της ευλογιάς. Γι' αυτό, σύμφωνα με το έθιμο θα φάνε όλοι από τη "Βαρβάρα" και θα μοιράσουν και στους άλλους. Θα έλεγε κανείς μια κοινωνία αμυντικής αλληλεγγύης.

Το έθιμο της Βαρβάρας όπως είναι γνωστό σε όλους μας ήταν πολύ διαδεδομένο στην περιοχή της Θράκης και στην Ανατολική Μακεδονία. Πρέπει να είναι συνδεδεμένο με την προβολή της θεραπευτικής ιδιότητας της Αγίας στην αρρώστια της ευλογιάς, αλλά και με την παραγωγή του σιταριού, τόσο απαραίτητου για την παρασκευή του πολύτιμου ψωμιού.


Πως όμως ξεκίνησε το έθιμο της Βαρβάρας στη Θράκη;

Υπάρχουν οι εκδοχές που λένε ότι σε δύο περιπτώσεις που δηλητηριάστηκε το ψωμί και άλλα τρόφιμα από εχθρούς της χριστιανοσύνης, τους Τούρκους σε μια περίπτωση, τον πατέρα της Αγίας στην άλλη, η επέμβαση της Αγίας Βαρβάρας ήταν άμεση.

Παρουσιάστηκε στον ύπνο κάποιας γυναίκας και προειδοποίησε τους πιστούς να μην φάνε από το δηλητηριασμένο ψωμί, αλλά να βράσουν σιτάρι και ότι άλλο βρισκόταν στα σπίτια εκείνη την περίοδο (συνήθως ξηροί καρποί και αποξηραμένα φρούτα), για να περάσουν τις δύσκολες μέρες του χειμώνα. Έτσι έγινε η πρώτη "Βαρβάρα".

Μια άλλη εκδοχή είναι αυτή που συνδέεται όπως είπαμε με τη λατρεία της Αρχαίας θεάς, της Εκάτης. Στην αρχαία Θράκη η παραγωγή του σιταριού αποτελούσε βασική οικονομική δραστηριότητα των κατοίκων. Γιόρταζαν στις αρχές του χειμώνα τα "Εκαταία" προς τιμήν της θεάς Εκάτης.

Αυτή την εποχή οι αποθήκες των σπιτιών ήταν γεμάτες σιτάρι που είχαν θερίσει το καλοκαίρι, καθώς και άλλα προϊόντα, όπως ξηρά σύκα, σταφίδες, καρύδια κλπ, που διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Με αυτά τα υλικά παρασκεύαζαν το Εκαταίο Δείπνο. Η "Βαρβάρα" πιθανόν αντικατέστησε το Εκαταίο Δείπνο, που προσέφεραν στη θεά ζητώντας να προστατεύει τους ίδιους κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αλλά και το σιτάρι που είχαν σπείρει λίγο πριν, στο τέλος του φθινοπώρου.

Όποια εκδοχή και αν δεχθεί ο καθένας, το έθιμο της Βαρβάρας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της λαϊκής λατρευτικής παράδοσης της Θράκης και συνεχίζεται αδιάκοπα στο πέρασμα των αιώνων.

Και κάθε φορά που ξημερώνει η 4η Δεκεμβρίου, η μνήμη όλων γυρίζει πίσω σε εκείνα τα κρύα πρωινά που ανοίγαμε τα μάτια μας και μας περίμεναν οι σουπιερίτσες (μπολ τα λέμε σήμερα) με την αχνιστή Βαρβάρα και το σπίτι μοσχοβολούσε σουσάμι και κανέλα.


Στη Θράκη χρησιμοποιούν εννέα είδη για την παρασκευή της Βαρβάρας. Σιτάρι, αμύγδαλα, καρύδια, ρόδια, σταφίδες, κανέλα, σουσάμι, ταχίνι και φρούτα ψιλοκομμένα, κυρίως μήλα σκληρά. Στην περιοχή της Μακράς Γέφυρας και της Αδριανούπολης για γούρι έριχναν μέσα 3 έως 4 κουκιά και όποιος τα έβρισκε θεωρούνταν καλότυχος.

Η "Βαρβάρα" παρασκευάζονταν την παραμονή της εορτής της Αγίας Βαρβάρας και μοιράζονταν ανήμερα της γιορτής της πρωί πρωί.

Και τότε έβλεπες από κάθε σπίτι να βγαίνουν παιδιά, κρατώντας στα χέρια τους από το χερουλάκι τσίγκινα δοχεία με το γλυκό κολυβόζουμο και να το μοιράζουν στα σπίτια της γειτονιάς, απ’ όπου επίσης έπαιρναν τη δική τους "Βαρβάρα" και την πήγαιναν χαρούμενα στο σπίτι τους. Ήταν εκείνη η μέρα γιορτή για τα παιδιά και κάθε χρόνο την περίμεναν με μεγάλη χαρά, διηγούνται με συγκίνηση ακόμη και σήμερα οι μεγαλύτεροι.

Η ατμόσφαιρα σ' όλο το χωριό ήταν εορταστική. Το σπίτι έπρεπε οπωσδήποτε να λάμπει από καθαριότητα και να είναι πανέτοιμο να δεχτεί κάθε επισκέπτη. Σ' ένα μεγάλο πανηγύρι στην καρδιά του Χειμώνα εξελίσσονταν τελικά η γιορτή της Αγίας Βαρβάρας στη Θράκη, με τη Θρακιώτισσα γυναίκα φορώντας την παραδοσιακή θρακιώτικη φορεσιά να πρωτοστατεί στο όλο σκηνικό.

Επί πλέον, ο λαός μας συνέδεσε την ημέρα της γιορτής της Αγίας Βαρβάρας με τον ερχομό του χειμώνα και το κρύο που όλο και δυναμώνει: «Η Αγία Βαρβάρα βαρβαρώνει, ο Άη Σάββας σαβανώνει κι ο Άη Νικόλας παραχώνει» ή «Αγιά Βαρβάρα μίλησε και Σάββας απεκρίθη, ο Άη Νικόλας έφτασε με χιόνια φορτωμένος».

Γι' αυτό από τα παλιά χρόνια η γιορτή της Αγίας Βαρβάρας ήταν το χρονικό σημείο που σταματούσαν οι γεωργικές ασχολίες, αλλά και οι φροντίδες που είχαν σχέση με την καθαριότητα των σπιτιών. Και τις μεγάλες νύχτες του Δεκέμβρη οι γιορτές των Αγίων της εκκλησίας μας έδιναν την ευκαιρία στους ανθρώπους να ανταλλάξουν επισκέψεις και να απολαύσουν τη ζεστασιά των καλοστρωμένων σπιτικών.

Δυστυχώς σήμερα από τη μια ο σύγχρονος τρόπος ζωής κι απ’ την άλλη η εισβολή της τηλεόρασης στα σπίτια μας, έγιναν αιτία να απομακρυνθούμε από τα παραδοσιακά μας πρότυπα, να διακόψουμε τις κοινωνικές μας επαφές και σταδιακά να χάνουμε την πολιτιστική μας ταυτότητα και την ανθρωπιά μας. Ευτυχώς όμως, που υπάρχουν ακόμα άνθρωποι, οι οποίοι κόντρα στο ρεύμα των καιρών που τείνουν να αποκόψουν τον άνθρωπο από τις ρίζες του, αφιερώνουν ατελείωτες ώρες από τον ελεύθερο χρόνο τους στη διάσωση και διάδοση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, δίνοντας μάχη με τη λήθη και την κοινωνική αδιαφορία και φροντίζοντας να μεταλαμπαδεύσουν την αγάπη τους αυτή στις νεότερες γενιές.

Μπράβο στις Θρακιώτισσες γυναίκες, που μέχρι σήμερα, κρατώντας την παράδοση από τις μητέρες τους, συνεχίζουν και τηρούν το έθιμο της Βαρβάρας και δίνουν έτσι την ευκαιρία σε όλους τους υπόλοιπους να γνωρίσουν το μεγαλείο της ελληνικής παράδοσης.

Μπράβο στους Θρακιώτικους Συλλόγους σε όλη την Ελλάδα, που αναβιώνουν κάθε χρόνο το έθιμο της Βαρβάρας.


Με πληροφορίες από Σύλλογο Θρακών Μαγνησίας και Θρακική Εστία Βέροιας



Πηγή: http://www.alexpolisonline.com/2011/12/o_04.html#ixzz3ujyxgCus
Alexandroupoli Online

100 χρόνια Κοπανέλι στην Κερατέα

Η Δημοτική Παραδοσιακή Σχολή Κερατέας «ΤΟ ΚΟΠΑΝΕΛΙ» σας προσκαλεί στην εκδήλωση για τον εορτασμό των «100 χρόνων Κοπανέλι στην Κερατέα» που θα γίνει το Σάββατο 5 Δεκεμβρίου 2015, ώρα 19:00 στο Πολιτιστικό Κέντρο Κερατέας.


Η εκδήλωση περιλαμβάνει:

• Ομιλία της αρχαιολόγου-διεθνολόγου Λίλας Ντε Τσάβες με θέμα "Το Κοπανέλι στα Μεσόγεια".

• Προβολή φωτογραφικού υλικού.

• Παραδοσιακά τραγούδια από τετραμελή ορχήστρα και χορούς από το χορευτικό τμήμα της Σχολής μας.

• Έκθεση με χειροποίητα κεντήματα.

Στην εκδήλωση συμμετέχει η Δημοτική Χορωδία Κερατέας.

Η εκδήλωση γίνεται υπό την αιγίδα του Ν.Π.Δ.Δ ΘΟΡΙΚΟΣ του Δήμου Λαυρεωτικής

Η είσοδος είναι ελεύθερη


Πηγή : http://www.forkeratea.com/2015/11/100_30.html

«Αγγελική Χατζημιχάλη, 50 χρόνια από τον θάνατό της» -Έκθεση – Αφιέρωμα στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης

Έκθεση – αφιέρωμα με τίτλο «Αγγελική Χατζημιχάλη, 50 χρόνια από τον θάνατό της» παρουσιάζει από τις 29 Νοεμβρίου 2015 έως τις 4 Σεπτεμβρίου 2016 στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη», ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του δήμου Αθηναίων, τιμώντας τη μνήμη της σπουδαίας Ελληνίδας λαογράφου.

Η έκθεση περιλαμβάνει τρεις διαδοχικές ενότητες «Οι Σαρακατσάνοι», «Η Σκυριανή Τέχνη» και «Το Ελληνικό Σπίτι» με παράλληλες εκδηλώσεις και διαλέξεις, με σκοπό την ολοκληρωμένη παρουσίαση της πορείας της ζωής και του πολυσχιδούς έργου της Αγγελικής Χατζημιχάλη.

Μέσα από την έκθεση τιμάται και αναδεικνύεται το πλούσιο συγγραφικό - λαογραφικό έργο της μεγάλης λαογράφου, μέσα από τις πολύχρονες επιτόπιες έρευνες που διεξήγαγε από τη δεκαετία του 1920 έως το θάνατό της. Επισημαίνεται η κοινωνική διάσταση του έργου που παρήγαγε ιδρύοντας το οικοτροφείο «Ελληνικό Σπίτι», που επί 40 χρόνια βοήθησε στην αποκατάσταση εκατοντάδων γυναικών μέσα από την εκμάθηση όλων των λαϊκών τεχνών. Επίσης, αναδεικνύεται το κτίριο του αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Ζάχου, στο οποίο στεγάζεται και λειτουργεί επί 35 χρόνια το Μουσείο, ως μνημείο ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής σημασίας μοναδικό στην Αθήνα, αλλά και ως τόπος μνήμης της λαογράφου. Το κτήριο αποτελούσε την οικία στην οποία έζησε τα πιο γόνιμα και δημιουργικά χρόνια της ζωής της με την οικογένειά της. Τέλος, επισημαίνεται η πολιτισμική αξία της μουσειακής συλλογής αντικειμένων λαϊκής τέχνης που διαθέτει.

Η θεματική της πρώτης ενότητας «Οι Σαρακατσάνοι» σε συνεργασία με την «Αδελφότητα των Εν Αθήναις Σαρακατσαναίων Ηπείρου» τιμά το μνημειώδες έργο της Αγγελικής Χατζημιχάλη «Σαρακατσάνοι», το οποίο εκδόθηκε το 1957 και αποτελεί το επιστέγασμα μιας πολυετούς έρευνας και μελέτης αυτού του ελληνικού νομαδικού πληθυσμού, που ξεκίνησε η Ελληνίδα λαογράφος από την δεκαετία του 1920, ζώντας κοντά σε αυτούς τους ανθρώπους, για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα προκειμένου να γνωρίσει τον τρόπο ζωής τους.

Σε αυτή την πρώτη ενότητα της έκθεσης θα παρουσιαστούν φωτογραφικό υλικό με εικόνες που προβάλλουν την ζωή των Σαρακατσαναίων από τις αρχές του 20ου αιώνα, αυθεντικές σαρακατσάνικες φορεσιές και αντικείμενα της καθημερινής διαβίωσής τους σε μια προσπάθεια αναπαράστασης στιγμών από τον τρόπο που ζούσαν στο παρελθόν.

Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 4 Δεκεμβρίου στις 7μ.μ., ομιλία με θέμα «Αγγελική Χατζημιχάλη, η μάνα της ελληνικής λαογραφίας - 50 χρόνια από το θάνατό της» από το Νίκο Καρρά, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Φίλων του Μουσείου Μπενάκη και τη Σταυρούλα Πισιμίση, σε συνεργασία με τον Σύλλογο Φίλων του Μουσείου Μπενάκη.

Την επιμέλεια της έκθεσης έχει η Σταυρούλα Πισιμίση, λαογράφος του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη».

Εγκαίνια έκθεσης: Κυριακή 29 Νοεμβρίου, ώρα 13.00

Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη»: Αγγ. Χατζημιχάλη 6, Πλάκα, τηλ.: 210 3243987, 210 3243972

Ώρες λειτουργίας: Τρίτη έως Παρασκευή 09.00-19.00, Σάββατο & Κυριακή 09.00-14.00

Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη
Ημερομηνία: Κυρ, 29/11/2015 - 09:00 - Κυρ, 04/09/2016 - 19:00

http://www.cityofathens.gr/node/27499

Ρα Καμπάνα ε Παπαντήσσε (Χτύπησε η καμπάνα της Υπαπαντής)

Το Ρα Καμπάνα ε Παπαντήσσε υπήρξε ένα τραγούδι σταθμός στα πολιτιστικά δρώμενα των Μεσογείων. Σχεδόν κάθε γιορτή και κάθε πανηγύρι άνοιγε με αυτό το τραγούδι ενώ επαναλαμβανόταν άπειρες φορές κατά τη διάρκεια των πολυήμερων γλεντιών του προηγούμενου αιώνα. Αγαπήθηκε δε τόσο πολύ από τους προγόνους μας ώστε δικαίως αποκλήθηκε ο "εθνικός ύμνος" των Αρβανιτών.

Η θεματολογία του γνωστή και συνηθισμένη στην αρβανίτικη λαογραφία αφού περιγράφει τον πόθο ενός νέου προς μια κοπέλα. "Χτυπά η καμπάνα της Υπαπαντής, σήκω να πας στην εκκλησία" για να μπορέσω να σε δω, της λέει. Η εκκλησία και ο χορός που ακολουθούσε στο προαύλιο της ήταν ο μόνος χώρος όπου μπορούσαν να συναντηθούν οι νέοι της κλειστής αρβανίτικης κοινωνίας και να ανταλλάξουν βλέμματα. Γιατί μέχρι εκεί μόνον επέτρεπαν τα πολύ αυστηρά έθιμα της αρβανίτικης φάρας.

Ωστόσο ο νέος, οινοβαρής από την κατανάλωση κρασιού που επιβάλλετο στο πανηγύρι, παρασύρεται από το πάθος του για η Μαρία, την ηρωϊδα του τραγουδιού και την καλεί να ξεφύγουν από τον στενό κύκλο του χορού και να φιληθούν στα κλεφτά, τώρα που η μάνα δεν τους βλέπει, Ένας στίχος με προτροπή και πράξη ανεπίτρεπτη κι απαράδεκτη, η οποία όμως εξέφραζε τους μύχιους κι ανομολόγητους πόθους ενός ολόκληρου πληθυσμού, σκληρά καταπιεσμένου για αιώνες από μια άτεγκτη ηθική που άγγιζε τα όρια της ψυχολογικής νευρώσεως. Κι ήταν ίσως αυτή η προτροπή σε ερωτικές διαχύσεις, επάνω μάλιστα στον ιερό χρόνο και χώρο του μεγάλου πανηγυριού της Υπαπαντής, που έκανε το συγκεκριμένο τραγούδι να δεθεί τόσο πολύ με την ψυχοσύνθεση των προγόνων μας και να αντηχεί χιλιάδες φορές σε όλον τον Μεσογείτικο κάμπο, από του Σπάτα και του Λιόπεσι τα χωριά, μέχρι το υπερήφανο Μαρκόπουλο και την απομονωμένη στα βουνά της Κερατιά.

https://www.youtube.com/watch?v=2troRQhykhI

Εδώ το ακούσαμε στην πιο κλασική του ίσως εκτέλεση, με τη φωνή του μεγάλου Γιώργου Παπασιδέρη από τη Κούλουρη, σε μια ηχογράφηση του Μεσοπολέμου. Γνήσια απόδοση του ήχου, πάτημα σταθερό στον παραδοσιακό μουσικό δρόμο και κυρίως, πολύ καθαρή προφορά της γλώσσας, κάτι που οι μεγαλύτεροι καθώς κι όσοι γνωρίζουν την Αρβανίτικη γλώσσα θα παρατηρήσουν αμέσως. Πρόκειται για μια παραδοσιακή εκτέλεση που ανακαλεί προγονικές μνήμες στο DNA των Μεσογειτών για αυτό και μας συγκινεί μέχρι σήμερα, οχτώ και πλέον δεκαετίες από την ηχογράφηση της.


https://www.youtube.com/watch?v=CjlDV_bSlSI

https://www.youtube.com/watch?v=m5FJE2Tu_Ys

https://www.youtube.com/watch?v=UxHwkuQ2ykw

Το Ρα Καμπάνα από Καλυβιώτες στο Μέγαρο Μουσικής το 2013 (Δείτε το πατώντας τον παρακάτω σύνδεσμο :

https://www.youtube.com/watch?time_continue=3&v=CpgjbKyIJHA

Αναδημοσίευση από http://www.markopoulo-mesogeia.com/laografia/arvanitika-tragoydia/2931-ra-kampana-e-papantisse-xtypise-i-kampana-tis-ypapantis.html






Ρα καμπάνα Παπαντήσε, σε ερμηνεία του Παναγιώτη Λάλεζα, στην εκπομπή Ρίζες Ελλήνων του ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ,από τοwww.markopoulo-mesogaias.com
Tsopanis Constantinos
3/1/2016

Ομιλία του Δρ. Κωνσταντίνου Τσοπάνη για την Ιστορία του Πόντου και μουσική βραδιά με τραγούδια από τον Πόντο και την Μ. Ασία

1η Σεπτεμβρίου Αρχή της Ινδίκτου- Το έθιμο της Αρχιχρονιάς

'Ενα πολύ παλιό έθιμο που αναβιώνει στην Κω κάθε χρόνο τέτοια μέρα...
Στη Χώρα της Κω το πρωί της «Αρχιχρονιάς» γυναίκες και παιδιά σηκώνονται πριν βγει ο ήλιος και κατεβαίνουν στην παραλία παίρνοντας μαζί, τους «αστρονομημένους» αυτούς καρπούς που φύλαγαν για ένα χρόνο στο εικονοστάσι, τους πετούν στη θάλασσα και βουτάνε στο νερό τους καινούργιους. Βρέχουν το πρόσωπό τους, μαζεύουν θαλασσινό νερό από σαράντα κύματα και βότσαλα από την ακρογιαλιά. Στο δρόμο για το σπίτι σταματούσαν στον «πλάτανο» και αγκάλιαζαν τον κορμό του για να πάρουν τα χρόνια του και τη δύναμή του.
Στο σπίτι πια κρεμούν την καινούρια «Αρχιχρονιά» στο εικονοστάσι, σα σύμβολο αφθονίας για την καινούρια χρονιά. Ρίχνουν λίγα βότσαλα στα μπαούλα, να μην τρώνε οι ποντικοί τα ρούχα, βάζουν λίγα στις τσέπες τους «για το καλό», σκορπίζουν μερικά στην αυλή και ραντίζουν το σπίτι με θαλασσινό νερό για την γλωσσοφαγιά.

Ενώ το προηγούμενο  βράδυ της 31ης Αυγούστου, δηλ. της τελευταίας ημέρας του μήνα, αστρονομούν, όπως λένε, δηλ. αφήνουν κάτω από τ’ άστρα ένα μεγάλο καρπούζι, με πολλά σπόρια, ένα ρόδι, μια σκελίδα σκόρδο, ένα κυδώνι, ένα φύλλο από τον «πλάτανο του Ιπποκράτη» κι ένα τσαμπί σταφύλι.

Την 1η Σεπτεμβρίου (εορτή του αγίου Συμεών του Στυλίτη), οι έγκυες γυναίκες απείχαν από κάθε εργασία, για να μην γεννηθεί το παιδί τους με το σημάδι του αγίου (Συμεών/ σημαδεύω). Την ίδια μέρα γιορταζόταν η «Αρχιχρονιά», ένα έθιμο, κατάλοιπο των βυζαντινών χρόνων, καθώς οι βυζαντινοί τον είχαν ως πρώτο μήνα του επίσημου ημερολογίου.

Παρόμοια έθιμα συναντούνται και αλλού βέβαια…

Στη ΚΑΛΥΜΝΟ, οι κάτοικοι, το πρωί της 1ης Σεπτεμβρίου, ραντίζουν ο καθένας με αγιασμό το σπίτι του, τα αμπέλια του και τα δίχτυα του, για να ευλογηθούν και να δώσουν πολλά σταφύλια και πολλά ψάρια αντίστοιχα.

Στη ΡΟΔΟ, τη μέρα αυτή κρεμούν στο μεσιά – το μεσαίο χοντρό δοκάρι, που βαστάζει τη στέγη – τη δική τους «Αρχιχρονιά»: ένα άσπρο σακουλάκι γεμάτο στάχυα και σιτάρι. Γύρω απ’ αυτό δένουν μια αρμαθιά καρύδια, ένα κρεμμύδι, ένα σκόρδο, ένα κεχρί, καρπό βαμβακιού κι ένα τσαμπί σταφύλι. Αν δεν κάνουν την «Αρχιχρονιά», δεν αρχίζουν καμιά αγροτική εργασία. Την «Αρχιχρονιά» αυτή την ξεκρεμούν από το μεσιά την Πρωτοχρονιά το πρωί. Τα καρύδια και το τσαμπί που γίνεται σταφίδα το τρώνε, ενώ το σιτάρι, το σκόρδο και το κρεμμύδι τα φυλάγουν για να τα ρίξουν μέσα στο σπόρο, όταν θα αρχίσουν τη σπορά. Το θεωρούν καλό ν’ ανακατευτούν με το σπόρο οι καρποί της «Αρχιχρονιάς».

Στο άλλο άκρο της Ελλάδας, στη ΣΩΖΟΠΟΛΗ ΘΡΑΚΗΣ, οι κάτοικοι, το πρωί της 1ης Σεπτεμβρίου, ράντιζαν ο καθένας με αγιασμό το σπίτι του, τα αμπέλια του και τα δίχτυα του, για να ευλογηθούν και να δώσουν πολλά σταφύλια και πολλά ψάρια αντίστοιχα.

Ένας δάσκαλος, πριν αρκετά χρόνια, στα Χάσια Κοζάνης, διηγείται τι συνέβαινε την πρώτη μέρα που άνοιγαν τα σχολεία:
Στα σχολεία των χωριών τούτων, όταν ανοίξει το σχολείο, έρχονται οι μαθητές, φιλούν το χέρι του δασκάλου. Τους καταγράφει. Έπειτα αρχίζουν με τη σειρά και φέρνουν οι μαθητές μια πίτα, ένα ψωμί, κρασί. 

Όταν όμως θα αλλάξουν τα βιβλία ή τις τάξεις, τότε ο κάθε μαθητής θα παρουσιάσει τα νέα βιβλία του στο δάσκαλο να τα ράψει κι ο δάσκαλος τα ράφτει όλα τα βιβλία και τα φυλάγει επάνω στον πάγκο. Οι μαθητές φέρνουν τότε ένα δώρο στο διδάσκαλο, μαντίλι ή τσιράπια ή κότα ή αρνί, ό,τι θέλει ο καθένας, στους δε μαθητές φέρνουν μύγδαλα ή καρύδια ή ζαχαρωτά. Όλοι φέρνουν μικροί και μεγάλοι.
Τότε οι μαθητές σηκώνονται όρθιοι, έρχονται στην παράδοση, στρώνουν μια βελέντζα ή παλτό καταγής. Σηκώνεται ο δάσκαλος, παίρνει το βιβλίο ενός μαθητή της δευτέρας ή της τρίτης κ.λ.π. τάξης στα χέρια και λέγει: «να αξιώσετε το μαθητή αυτό στην Β ή Γ ή Δ τάξη». Όλοι τότε οι μαθητές σηκώνουν εκείνον το μαθητή με τη βελέντζα καθισμένο μέσα και τον σέρνουν άνω κάτω και φωνάζουν «άξιος», τον ανεβάζουν και τον κατεβάζουν 3 φορές. Κατόπιν εκείνος φιλεί το χέρι του δασκάλου και παίρνει τα βιβλία. Ο δάσκαλος του εύχεται Καλή Πρόοδο και μοιράζει στα παιδιά ό,τι φρούτα έφερε ο μαθητής. Έτσι όλοι οι μαθητές αξιώνονται, όχι την ίδια μέρα, αλλά τις άλλες. Τέλος με τη σειρά φέρουν ο καθένας στο δάσκαλο το κανίσκι του με το ψωμί, πίτα, αυγά, κρασί, ρακή κ.ά.


1η Σεπτεμβρίου: Η Αρχή της Ινδίκτου (Η αρχή του Εκκλησιαστικού Έτους)



Ίνδικτος ή Iνδικτιών

Tου Kωνσταντίνου Aπ. Σουλιώτη, Θεολόγου

Aν ξεφυλλίσουμε τον ημεροδείκτη μας και φθάσουμε στην 1η Σεπτεμβρίου, θα δούμε να σημειώνεται: «Aρχή Ινδίκτου». Πολλοί ίσως, διαβάζοντας τη φράση αυτή, να διερωτώνται: Tι σημαίνουν τα λόγια αυτά και τι είναι η Ίνδικτος;

Η λέξη Ίνδικτος είναι λατινική ελληνοποιημένη και σημαίνει ορισμός, διάγγελμα, πού εκδιδόταν από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες, με σκοπό να καθορίζουν το ύψος των φόρων επί της παραγωγής της γης, που θα έπρεπε να πληρώσουν οι υπήκοοι της Ρώμης για τη συντήρηση του στρατού. Το διάγγελμα αυτό ίσχυε για δεκαπέντε χρόνια και τούτο, γιατί κάθε δεκαπέντε χρόνια απολύονταν οι παλαιοί στρατιώτες και κατατάσσονταν οι νέοι. Να σημειωθεί ότι το ύψος των σχετικών φόρων καθοριζόταν από τη νέα δύναμη του στρατού για την επόμενη δεκαπενταετία.

Με την πάροδο του χρόνου η λέξη Ίνδικτος έπαψε να σημαίνει μόνο διάγγελμα, αλλά σήμαινε και το διάστημα των δεκαπέντε ετών. Έτσι άρχισαν να μετρούν το χρόνο σε Iνδίκτους (πρώτη Ίνδικτος, δεύτερη Ίνδικτος κ.ο.κ.).

Πρώτος ο Μ. Κωνσταντίνος όρισε ως επίσημη μέτρηση του χρόνου (το 312 ή 313 μ.Χ.) την Ίνδικτο, πού άρχιζε την 1η Σεπτεμβρίου, εποχή που είχε τελειώσει η συγκομιδή των καρπών της γης. Η μέτρηση αυτή του χρόνου ονομάστηκε, από το όνομα του Κωνσταντίνου, Κωνσταντίνειος Iνδικτιών και Ελληνική.

Η Εκκλησία υιοθέτησε αυτό το σύστημα μέτρησης του χρόνου και μετρούσε τα έτη με τίς Ινδικτιώνες. Έτσι το Εκκλησιαστικό έτος άρχιζε την 1η Σεπτεμβρίου με Πατριαρχική Θεία Λειτουργία και ιδιαίτερη Iερά Παράκληση, ώστε να ευλογήσει ο Θεός τον καινούριο χρόνο.

Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ιουστινιανός ο Α΄ το 537 εισήγαγε τη μέτρηση κατά Ινδικτιώνες στα κρατικά έγγραφα και στίς δικαστικές αποφάσεις. Έλεγαν δηλαδή 1ο έτος της τάδε Ινδικτιώνος, 2ο έτος της τάδε Ινδικτι‘νος κ.ο.κ.

Με τον καιρό ορίστηκαν δύο είδη Ινδίκτου, η Καισαρική, δηλαδή η παλαιά ρωμαϊκή πού άρχιζε την 1η Σεπτεμβρίου και την οποία συνέχισε τό Βυζάντιο, και η Παπική, που άρχιζε στίς 25 Δεκεμβρίου και αργότερα την 1η Ιανουαρίου.

Στη Δύση σιγά-σιγά επικράτησε ως αρχή του νέου έτους η 1η Ιανουαρίου, ενώ στην Aνατολή είχε παραμείνει η 1η Σεπτεμβρίου. Αυτός είναι και ο λόγος που η πρώτη Σεπτεμβρίου παρέμεινε μέχρι και σήμερα η αρχή του Εκκλησιαστικού έτους, μετά την καθιέρωση για όλους ως αρχής του πολιτικού έτους της 1ης Ιανουαρίου. Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η Εκκλησία μας όρισε την ημέρα αυτή να αναγινώσκεται στους Ιερούς Ναούς η περικοπή από το Ευαγγέλιο του Λουκά, που αναφέρει το πρώτο κήρυγμα του Χριστού στη συναγωγή της Ναζαρέτ (Λουκ. 4, 16-18).

Οι Ινδικτιώνες μετριούνται από τη Γέννηση του Χριστού. Επειδή, όμως, η χρονολογία από της του Χριστού Γεννήσεως υστερεί κατά τρία έτη, για να βρούμε, παραδείγματος χάριν, την Ίνδικτο του 2004, προσθέτουμε 3 έτη και διαιρούμε δια του 15. Δηλαδή 2004 + 3= 2007 : 15 = 133 και υπόλοιπο 12 που σημαίνει ότι βρισκόμαστε στο 12ο έτος της 133ης Ινδίκτου (από την 1η Σεπτεμβρίου).

imd.gr/htm

Απολυτίκιο. Ήχος β'.

Ό πάσης Δημιουργός της κτίσεως, ο καιρούς και χρόνους εν τη Ίδία εξουσία θέμενος, ευλόγησαν τον στέφανον, του ενιαυτού της χρηστότητας σου, Κύριε, φυλάττων εν ειρήνη τους βασιλείς και την πάλιν σου, πρεσβείαις της Θεοτόκου, μόνε Φιλάνθρωπε.

Πηγές 

http://aktines.blogspot.gr/2010/08/1.html

http://users.sch.gr/vaxtsavanis/septembrios.html

http://www.aegeanews.gr/default.asp?id=27&lg_id=1&Records=Details&_id=379991

Η Αγία Μαρίνα Μαΐστρου Αλεξανδρούπολης

Η θαυματουργή εικόνα της Αγίας Μαρίνας Μαΐστρου συνδέεται με τη νεότερη θρησκευτική ιστορία της ευρύτερης περιοχής της Αίνου, στην Ανατολική Θράκη. ( με τη σημερινή τούρκικη ονομασία Ενέζ. Διαβάστε περισσότερες πληροφορίες  :  https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BD%CE%AD%CE%B6 )

Η εικόνα ανήκε στην Ειρήνη Αμπατζή, κάτοικο του εγκαταλειμμένου Μαΐστρου, που μαζί με τα τρία παιδιά της και τα λιγοστά υπάρχοντά της μετέφερε και την εικόνα, η οποία της είχε δοθεί ως προίκα από τη μητέρα της.

Σύμφωνα με την οικογενειακή παράδοση, η εικόνα αγιογραφήθηκε στο Άγιο Όρος και ο καλόγερος που τη ζωγράφισε, μετά από κάθε πινελιά που έβαζε, έκανε παράκληση στην Παναγία.

Τα πρώτα θαύματα καταγράφηκαν το 1911, Στην αρχή η εικόνα «δάκρυζε» πριν από κάθε δυσάρεστο γεγονός για τον ελληνισμό. Μάλιστα το «υγρό» αυτό είχε θεραπευτικές ιδιότητες, οπότε πολλοί πιστοί έσπευδαν να πάρουν από αυτό, μόλις αυτό εμφανιζόταν πάνω στο σώμα της εικόνας. Στη συνέχεια καταγράφηκαν πολλά θαύματα, αφού πολλοί πιστοί, χριστιανοί και μουσουλμάνοι κατέφευγαν στο σπίτι της αείμνηστης Ειρήνης ζητώντας τη βοήθειά της Αγίας.

Ακολουθούν χρόνια δύσκολα, με μετακινήσεις πληθυσμών, στερήσεις και κακουχίες, με αποκορύφωμα την προσφυγιά του 1922, τότε που οι κάτοικοι του παλαιού χωριού εγκαθίστανται στην σημερινή τοποθεσία.

Για τους κατοίκους η θαυματουργή εικόνα της Αγ. Μαρίνας αποτελούσε μία σύνδεση της με την εγκαταλειμμένη τους πατρίδα και το παρελθόν τους. Και φυσικά, αποτελούσε απόδειξη της πίστης χριστιανών και μουσουλμάνων στη χάρη της Αγίας. Πολλές οικογένειες συνέχισαν να πηγαίνουν τους ασθενείς τους, για θεραπεία, κυρίως ψυχικά ασθενείς βαριάς μορφής, σχιζοφρενείς ή και «δαιμονισμένους», ελπίζοντας σε ένα ακόμη θαύμα, από τα πολλά θαύματα που άκουγαν ότι γινόταν. Η συμβολή της Ειρήνης ήταν μεγάλη, αφού παρείχε στέγη σε όσους έσπευδαν από μακρινές περιοχές, για να προσευχηθούν στην Αγία, ακόμη και πλέον των 40 ημερών.

Από τα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς, δηλαδή από το 1923 και μετά, κάτοικοι της Αλεξ/πολης αρχικά αλλά και από πολλά σημεία του Έβρου αργότερα, κατέφθαναν την εορτή της Αγίας Μαρίνας στο Μαΐστρο, για να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα.

Έτσι, σταδιακά στον πλατανότοπο του Μαΐστρου άρχισε να διαμορφώνεται ένα πανηγύρι, με πλήθος κόσμου, που συνδύαζαν το προσκύνημα στη θαυματουργή εικόνα στο σπίτι της Ειρήνης, με ημερήσια εκδρομή.

Το πανηγύρι συνεχίζεται μέχρι σήμερα και συνεχώς μεγαλώνει η φήμη του. Κανείς όμως δεν ξεχνά πως η κινητήριος δύναμη για τη μεγάλη προσέλευση είναι η πίστη στη θαυματουργή εικόνα της Αγίας Μαρίνας Μαΐστρου.
Πληροφορίες από Κατερίνα Κάλτσου
Πηγή

http://mfialexandroupolis.blogspot.gr/p/blog-page_3.html
Για τη φωτογρ. ευχαριστούμε τον πρόεδρο του πολιτιστικού συλλόγου Μαίστρου Γιάννη Ναιτίδη που την ανέβασε στο προσωπικό του προφιλ στο https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10206808562753844&set=a.4677892146483.1073741825.1269136547&type=3&theater

40 ΧΡΟΝΙΑ “ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ” - Συναυλία με λαϊκή μουσική & Παραδοσιακό γλέντι

Η "ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ" διοργανώνει Συναυλία με λαϊκή μουσική και Παραδοσιακό γλέντι στην πρώτη πλατεία της Κερατέας - πλατεία Μπιζάνι, την Κυριακή 12 Ιουλίου 2015 και ώρα 9 μ.μ., με αφορμή την συμπλήρωση 40 χρόνων από την ίδρυση της.
Η συναυλία θα πλαισιωθεί από δύο ορχήστρες, λαϊκής και παραδοσιακής μουσικής αντίστοιχα στις οποίες συμμετέχουν και ταλαντούχοι νέοι μουσικοί από την περιοχή μας. Τις ορχήστρες απαρτίζουν οι :
Λαϊκό-Ρεμπέτικο: Ειρήνη Δημητρίου - τραγούδι, Βαγγέλης Μυτιληναίος- κιθάρα/τραγούδι, Αλέξης Λέπουρης - μπουζούκι, Δημήτρης Ράπτης - μπουζούκι/τζουρά/λαούτο, Κώστας Θηβαίος - πλήκτρα/τραγούδι
Παραδοσιακό: Μαρίνα Μανωλάκου - τραγούδι, Χρήστος Χάρης - κλαρίνο, Βασίλης Αθανασιάς - βιολί, Βασίλης Οικονόμου - κρουστά, Δημήτρης Ράπτης - λαούτο /τραγούδι

Στην εκδήλωση συμμετέχουν όλοι οι Λαογραφικοί και Χορευτικοί Σύλλογοι της Κερατέας:
• Λύκειο των Ελληνίδων
• Λαογραφικός Σύλλογος “Απόλλων”
• Πολιτιστικός & Λαογραφικός Σύλλογος “Ηγέχορος”
• Παραδοσιακή Σχολή "Το Κοπανέλι"
• Πρωτοβουλία Γυναικών "Η Μνησιμάχη"
σε μια κοινή προσπάθεια να αναβιώσουμε ένα παραδοσιακό γλέντι στην πρώτη πλατεία του χωριού μας όπως συνηθιζόταν παλιότερα.
Η εκδήλωση υποστηρίζεται από το Ν.Π.Δ.Δ. “ΘΟΡΙΚΟΣ” του Δήμου Λαυρεωτικής.
Η είσοδος είναι ελεύθερη.

https://www.facebook.com/events/1647019585510097/

Χοροί Mικράς Ασίας - Σμύρνης "Τσιφτετέλι"

Τραγούδια και χοροί θράκης

Λαογραφικός Σύλλογος "ΑΠΟΛΛΩΝ" Κερατέας : εορτασμός των 25 χρόνων από την ίδρυση του

Ο Λαογραφικός Σύλλογος "ΑΠΟΛΛΩΝ" Κερατέας, με την ευκαιρία του εορτασμού των 25 χρόνων από την ίδρυση του σας προσκαλεί στη μουσικοχορευτική παράσταση που διοργανώνει, την ΤΕΤΑΡΤΗ 24 ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 και ώρα 20:30 στον προαύλιο χώρο του 2ου Δημοτικού Σχολείου Κερατέας.

Την εκδήλωση πλαισιώνουν η ορχήστρα του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΛΑΛΕΖΑ:
Παναγιώτης Λάλεζας / τραγούδι
Κώστας Γιαννακόπουλος / κλαρίνο
Βασίλης Αθανασιάς / βιολί
Νίκος Καρατάσος / τσίμπαλο
Δημήτρης Ράπτης / λαούτο
Βασίλης Ι.Οικονόμου / τουμπελέκι,νταούλι,ντέφι
και η ορχήστρα του ΑΝΤΩΝΗ ΜΑΡΤΣΑΚΗ:
Αντώνης Μαρτσάκης / τραγούδι,βιολί,μαντολίνο,θιαμπόλι
Νικόλαος Μαρεντάκης / λαούτο
Κανάκης Κοζωνάκης / τραγούδι,λαούτο
Φραγκίσκος Μπαλτζάκης / νταουλάκι,ασκομπαντούρα, θιαμπόλι

H πρόσκληση https://www.facebook.com/events/101286156881853/ 

Εκ μέρους του Δ.Σ.

Λαογραφικός Σύλλογος Απόλλων Κερατέας

Επιμέλεια άρθρου Πετρούλα Σίνη , οικονομολόγος, υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων του The Greek Academy of Fine Arts, ιδιοκτήτρια των ιστοσελίδων Εφημερ.είδηση, αρθρογράφος και στο Lamore Radio.  

(σημείωση : Πέρασαν 25 χρόνια;!!! Yπήρξα η πρώτη γραμματέας ως εκλεγμένη στο πρώτο Δ.Σ. Χρόνια Πολλά και πάντα δημιουργικός ο ΑΠΟΛΛΩΝ! )

Χορηγοί επικοινωνίας για το δεδομένο άρθρο : 

The Greek Academy of Fine Arts

https://www.facebook.com/pages/The-Greek-Academy-of-Fine-Arts/289993827861565?pnref=lhc

Εφημερ.είδηση


- https://sites.google.com/site/ephemereidese/
- https://www.facebook.com/PetroulaSiniProsopikaIstologia
- http://tehneskaigrammata.blogspot.gr/
- http://laografiaparadosi.blogspot.gr/
- https://plus.google.com/116497634117844544779/posts
- https://twitter.com/PetrSini


Lamore Radio



- http://lamore-radio.com/el/articles/greece/
- https://www.facebook.com/LamoreRadio?fref=ts
- https://www.facebook.com/groups/146916448836920/?fref=ts
- https://www.facebook.com/fairytaleradio.station?fref=ts
- https://www.facebook.com/groups/207897959335777/?fref=ts

Το μεγάλο πανηγύρι της Αγίας Τριάδος Κερατέας (φωτογραφίες)

Όπως κάθε χρόνο για άλλη μια φορά, χιλιάδες πιστών θα έρθουν στην Κερατέα για να τιμήσουν τη μεγάλη γιορτή της Αγίας Τριάδας! Το πανηγύρι της Αγίας Τριάδος είναι ένα από τα δημοφιλή πανηγύρια της Κερατέας, τα άλλα δύο είναι του μητροπολιτικού ναού του Αγίου Δημητρίου και τον δεκαπενταύγουστο της Παναγίας Γκαρικά.


Ο ναός της Αγίας Τριάδας βρίσκεται επί της Λεωφόρου Σουνίου στην βορειοδυτική είσοδο της Κερατέας, απέναντι από το Κέντρο Υγείας, σε ένα χαμηλό, ομαλό ύψωμα του λόφου Βελατούρι.

Είναι ένας μονόχωρος τρουλλαίος ναός, με διαστάσεις που δίνουν την εντύπωση κανονικής εκκλησίας και όχι εξωκκλησιού. Βρίσκεται μέσα σε ένα ευρύχωρο, περιμαντρωμένο και πευκόφυτο περίβολο, σε μη κατοικημένη υπαίθρια περιοχή. Χαρακτηριστικά του ναού, εκτός από τις διαστάσεις του και τον ιδιαίτερο τρούλλο του που δε συναντάται αλλού στα Μεσόγεια, είναι η διακοσμητική οδοντωτή ταινία χρώματος κεραμιδί που περιτρέχει εξωτερικά το κτίριο σε διάφορα ύψη, ακολουθώντας την μορφή των παραθύρων και των αετωμάτων. Σε συνδυασμό με τα κεραμίδια της στέγης και τα κεραμιδί γείσα των ανοιγμάτων, αποτελεί ένα ενοποιητικό στοιχείο.

Τα πολλά στοιχεία γεωμετρίας και συμμετρίας που παρουσιάζει ο ναός, τα πολλά ανοίγματα όπως και η μορφή του τρούλλου με το μικρό σχετικά μέγεθος του, αποτελούν ένδειξη των δυτικών επιδράσεων στη ναοδομία.

Γενικότερα ο ναός, παρόλο που η κατά μήκος διάσταση είναι αισθητά μεγαλύτερη, αναδεικνύει εξωτερικά την κατακόρυφη διάσταση είτε με τις προς τα άνω αναλογίες του τρούλλου και των άλλων κουφωμάτων είτε με το σχηματισμό των οξυκόρυφων αετωμάτων είτε με την διακοσμητική ταινία που ακολουθεί τις ανυψώσεις των αετωμάτων και των κουφωμάτων, που μοιάζουν με βέλη που δείχνουν προς τον ουρανό.

Ο ναός ανήκει στην ενορία του μητροπολιτικού ναού του Αγίου Δημητρίου. Λόγω της θέσης και της ευρυχωρίας του ναού και του περιβόλου διενεργούνται πολλά μυστήρια. Ο ναός πανηγυρίζει την Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος με πανηγυρικό εσπερινό και θεία Λειτουργία.

Το εξωκκλήσι της Αγίας Τριάδας είναι ιδιαιτέρως αγαπητό στους Κερατιώτες και στις αρχές καλοκαιριού, την ημέρα της πανηγύρεως, πλήθος κόσμου συρρέει, όχι μόνο από την Κερατέα αλλά και από άλλες περιοχές. Το πανηγύρι της Αγίας Τριάδος είναι ένα από τα δημοφιλή πανηγύρια της Κερατέας, τα άλλα δύο είναι του μητροπολιτικού ναού του Αγίου Δημητρίου και τον δεκαπενταύγουστο της Παναγίας Γκαρικά.



Ο ναός έχει κτιστεί στη θέση παλιότερου ναού με το ίδιο όνομα, που βρισκόταν λίγο βορειότερα στο λοφίσκο και καταστράφηκε πιθανότατα γύρω στα 1700 από πειρατές, όπως συνέβη και σε πολλούς άλλους ναούς της περιοχής Μεσογείων. Σε μικρή απόσταση δυτικά βρίσκεται η Αγία Κυριακή και ακόμα πιο κάτω βορειοδυτικά στο Πέτα οι Άγιοι Θεόδωροι. Στην περιοχή που περικλείεται από τις τρεις αυτές εκκλησίες υποστηρίζεται(2) ότι υπήρχαν δύο ιερά του αρχαίου Δήμου Κεφαλής, που πρωτοεμφανίζεται τον 6ο π.Χ. αιώνα.

_______________
Βιβλιογραφία:

(1) Η Κερατέα της Αττικής, Χρίστος Γ. Ρώμας, Χρυσή Τομή, Β’ έκδοση, Κερατέα 2008, σ. 143
(2) Αθανασίου Αντωνίου, «Θεοί και ήρωες», σ. 67

(3) Φωτογραφίες Αθανασίου Παναγιώτης

XAΡΤΗΣ

Πηγές
http://www.forkeratea.com/2015/05/blog-post_30.html
http://www.imml.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=1087&Itemid=711

ΜΟΥΣΟΥΝΤΑ Παραδοσιακή Αρβανίτικη σπανακόπιτα των Μεσογείων - χωρίς φύλλο

Τυπική μαγειρική των Μεσογείων και δείγμα της αξιοποίησης αυτού που ήδη υπάρχει μέσα στο σπίτι καθώς, επιστρέφοντας από τα κτήματα, οι γυναίκες μάζευαν στην διαδρομή χόρτα και μυρωδικά. Στο σπίτι τα ανακάτευαν με σπανάκι και κρεμμυδάκια από τον μπαξέ τους, και ό,τι υπήρχε διαθέσιμο, αυγά* από τις κοτούλες τους, τυρί* από την κατσικούλα, και έφτιαχναν κάτι γρήγορο και υγιεινό, μέχρι ο άντρας να ξεζέψει τα ζώα και να τακτοποιήσει τα εργαλεία. Την έψηναν στον ξυλόφουρνο με κληματόβεργες, δηλαδή σιγανή φωτιά και τη συνόδευαν με βαρελίσια ρετσίνα.

"Προφέρεται μ(ο)σ'ντα) δηλ. με τονισμένο το "σ" όπως προφέρουμε στα αγγλικά το sh εξάλλου η αρβανίτικη γλώσσα έχει λατινικές ρίζες πχ το φίςς αλλά δεν σημαίνει ψάρι (την μόνη λέξη που μου έμαθε η γιαγιά μου η Πετρούλα κοιτώντας και δείχνοντας μου κάποιο απόγευμα από την βεράντα της θείας μου στην Πέτα Κερατέας το Πάνειο όρος απέναντι κι όπου δεν ξεχνώ ...)

*Είθισται τα αυγά και το τυρί να μην χρησιμοποιείται για να είναι νηστίσιμη αλλά και γιατί είναι εξαιρετικά εύγευστη έτσι ούτως ή άλλως.

Το μυστικό της είναι να γίνει ψιλή!

Επίσης "πρέπει να τριφτούν τα χορταρικά με το αλάτι και να έχουν στυφτεί πολύ καλά να φύγουν όλα τα υγρά τους.. γι'αυτό χρειάζονται τα ανδρικά χέρια..." όπως λέει ο πρώην πεθερός μου (Αρβανίτης εκ Καλυβίων- Αττικής)

Η γευστικότατη αυτή χορτόπιττα επειδή συναντάται σε όλα τα Μεσόγεια υφίστανται στη συνταγή της και με παραλλαγές όπως μερικές/οι βάζουν κι ένα κουταλάκι του γλυκού κανέλα. 'Οπου στα υλικά από την αλιευμένη συνταγή από το διαδίκτυο που έτυχε να δω δεν έχει. Ωστόσο ορισμένοι θεωρούν πως προσδίδει ιδιαίτερη γεύση. Μπορεί ως εμφάνιση να ξενίζει όσους δεν την έχουν δοκιμάσει αλλά δεν μένει να τη γευτείτε ... "
(σημείωση Πετρούλας Σίνη = σ. Π.Σ.)

ΥΛΙΚΑ

για ένα ταψί της κουζίνας

1 κιλό βιολ. σπανάκι ψιλοκομμένο

2-3 βιολ. πράσα ψιλοκομμένα

1 μάτσο κρεμμυδάκια φρέσκα

1 ματσάκι άνηθο ή μάραθο κατά προτίμηση

2 βιολ. αυγά*

250 γρ. περίπου φέτα*

½ κιλού αλεύρι που φουσκώνει μόνο του (ή και αλεύρι για όλες τις χρήσεις, όσο πάρει... σ. Π.Σ.)

Ελαιόλαδο βιο

Αλάτι

Πιπέρι μαύρο

(Εναλλακτικά μπορούμε να προσθέσουμε και χόρτα της αρεσκείας μας, σέσκουλα. παπαρούνες, καυκαλίθρες, μυρόνια, κλπ)

(Έπίσης και χλωρά κρεμμύδια σ. Π.Σ.)


ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Πλένουμε και ψιλοκόβουμε όλα τα πράσινα λαχανικά. Τα αλατίζουμε και αφήνουμε 10-15 λεπτά να φύγουν τα πολλά υγρά τους. Τα στύβουμε όσο καλύτερα μπορούμε και τα βάζουμε σε μία λεκάνη. Προσθέτουμε τα αυγά, τη φέτα θρυμματισμένη με τα χέρια μας σε χοντρά κομμάτια, τα μυρωδικά, το αλεύρι, αλάτι (αν χρειάζεται), πιπέρι μπόλικο και λίγο λάδι. Ανακατεύουμε ζυμώνοντας αρκετή ώρα ώσπου να μαραθούν και να ενωθούν όλα τα υλικά ώστε να πάρουμε ένα ενιαίο παχύ χυλό.

Λαδώνουμε ένα ταψί της κουζίνας και απλώνουμε τον χυλό ομοιόμορφα σε πάχος όχι περισσότερο από ένα δάχτυλο. Χαράσσουμε στα κομμάτια που θέλουμε να πάρουμε και ρίχνουμε λίγο λάδι σε όλη την επιφάνεια της πίττας. Στο σημείο αυτό μπορούμε να την αποθηκεύσουμε και στην κατάψυξη.

Ψήνουμε σε ελαφρώς προθερμασμένο φούρνο στους 200οC, ώσπου να ροδίσει καλά επάνω, αλλά χωρίς να στεγνώσει.

Η ισορροπία αλατιού-πιπεριού είναι σημαντική σ’ αυτή την πίττα. Πρέπει και τα δύο να είναι αρκετά, γιατί πρόκειται για ένα κλασικό κρασομεζέ, χωρίς όμως να ξεπερνούν τα όρια και να ξενίζουν. Σίγουρα όμως αν υπολείπονται το αποτέλεσμα μειονεκτεί.

Σε περιόδους νηστείας ή αποτοξίνωσης από τα ζωικά, τα υλικά που σημειώνονται με * μπορούν να παραλειφθούν, και το αποτέλεσμα να παραμένει εξίσου ενδιαφέρον.

Η μουσούντα αποτελεί ένα πικάντικο χορτομεζέ των Μεσογείων, που συνδυάζεται περίφημα με λευκό κρασί με έντονο σώμα. Συμπληρώνει θαυμάσια την Ρετσίνα Μεσογείων, η έντασή της οποία ισορροπεί γευστικά. Καλή επιτυχία και καλή όρεξη!


Πηγή : http://www.geowines.gr/gr/geyseis.htm


Φωτογρ. https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj0lPvbT-IEF3_Y8shOLds-FfISUme500aiuhWtKFi3e2m64XuSRfJybWXnFcrqLUmNznK32LGxXx3qpkVk3ZRgV_LlW4Jfb_EbsCynUBpZ3mkQcx_cUudvDKsWdMbKFCj5c1DHdPAcBSc/s1600/1.jpg

Κυριακή των Βαΐων

Ημερομηνία εορτής: 05/04/2015
Τύπος εορτής: Με βάση το Πάσχα.
Εορτάζει 7 ημέρες πριν το Άγιο Πάσχα.
Άγιοι που εορτάζουν: Κυριακη Των Βαϊων


Πώλῳ καθίσας, ὁ λόγῳ τείνας πόλον,
Βροτοὺς ἐκζητεῖ λῦσαι τῆς ἀλογίας.



Βιογραφία
Την ημέρα αυτή γιορτάζουμε την πανηγυρική είσοδο του Κυρίου Ιησού Χριστού στην Ιερουσαλήμ. Τότε, ερχόμενος ο Ιησούς από τη Βηθανία στα Ιεροσόλυμα, έστειλε δύο από τους Μαθητές του και του έφεραν ένα γαϊδουράκι. Και κάθισε πάνω του για να μπει στην πόλη.

Ο δε λαός, ακούγοντας ότι ο Ιησούς έρχεται, πήραν αμέσως στα χέρια τους βάγια από φοίνικες και βγήκαν να τον υποδεχτούν. Και άλλοι μεν με τα ρούχα τους, άλλοι δε κόβοντας κλαδιά από τα δέντρα, έστρωναν το δρόμο απ’ όπου ο Ιησούς θα περνούσε. Και όλοι μαζί, ακόμα και τα μικρά παιδιά, φώναζαν: «Ωσαννά· ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου, ο βασιλεύς του Ισραήλ».

Ο Χριστός εισέρχεται στα Ιεροσόλυμα «επί πώλον όνου». Πορεύεται και οι Ισραηλίτες τον υποδέχονται με τιμές ως Βασιλιά. Εκείνος δεν δίνει ιδιαίτερη σημασία στις τιμές, δεν περιορίζεται στο πανηγύρι, στην πρόσκαιρη δόξα, αλλά προχωρεί στο σταυρό και την Ανάσταση.

Η είσοδος του Χριστού στα Ιεροσόλυμα είναι τελικά η είσοδος του μαρτυρίου στην επίγεια ζωή του Κυρίου. Σε λίγες ημέρες θα μαρτυρήσει και θα θανατωθεί στο σταυρό, για να θανατώσει το θάνατο και να χαρίσει τη ζωή.




Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’.
Τὴν κοινὴν Ἀνάστασιν πρὸ τοῦ σοῦ πάθους πιστούμενος, ἐκ νεκρῶν ἤγειρας τὸν Λάζαρον Χριστὲ ὁ Θεός· ὅθεν καὶ ἡμεῖς ὡς οἱ παῖδες, τὰ τῆς νίκης σύμβολα φέροντες, σοὶ τῷ νικητῇ τοῦ θανάτου βοῶμεν· Ὠσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος, ἐν ὀνόματι Κυρίου.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)
Ἦχος δ’.
Συνταφέντες σοι διὰ τοῦ Βαπτίσματος, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, τῆς ἀθανάτου ζωῆς ἠξιώθημεν τῇ Ἀναστάσει σου, καὶ ἀνυμνοῦντες κράζομεν· Ὠσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος, ἐν ὀνόματι Κυρίου.

Κοντάκιον
Ἦχος πλ. β’.
Τῷ θρόνῳ ἐν οὐρανῷ, τῷ πώλῳ ἐπὶ τῆς γῆς, ἐποχούμενος, Χριστὲ ὁ Θεός, τῶν Ἀγγέλων τὴν αἴνεσιν, καὶ τῶν παίδων ἀνύμνησιν, προσεδέξω βοώντων σοι· Εὐλογημένος εἶ ὁ ἐρχόμενος, τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.

Ὁ Οἶκος
Ἐπειδὴ ᾍδην ἔδησας ἀθάνατε, καὶ θάνατον ἐνέκρωσας, καὶ Κόσμον ἀνέστησας, βαΐοις τὰ νήπια ἀνευφήμουν σε Χριστέ, ὡς νικητὴν κραυγάζοντά σοι σήμερον. Ὡσαννὰ τῷ Υἱῷ Δαυΐδ· οὐκέτι γάρ φησι, σφαγήσονται βρέφη διὰ τὸ βρέφος Μαριάμ, ἀλλ' ὑπὲρ πάντων νηπίων καὶ πρεσβυτῶν, μόνος σταυροῦσαι, οὐκέτι καθ' ἡμῶν χωρήσει τὸ ξίφος· ἡ σὴ γὰρ πλευρὰ νυγήσεται λόγχῃ· ὅθεν ἀγαλλόμενοι φαμέν· Εὐλογημένος εἶ ὁ ἐρχόμενος, τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.

Μεγαλυνάριον
Ἐπὶ πώλου ὄνου εἰς τὴν Σιών, εἰσῆλθες Σωτήρ μου, ὑπὸ παίδων καὶ τῶν βρεφῶν, αἰνούμενος Λόγε, τὸ Ὠσαννὰ βοώντων, εὐλογητὸς ὁ ἥκων, σῶσαι τὸν ἄνθρωπον.



Αγιογραφίες / Φωτογραφίες

Κυριακή των Βαΐων

Κυριακή των Βαΐων


Κυριακή των Βαΐων



Κυριακή των Βαΐων


Κυριακή των Βαΐων


Κυριακή των Βαΐων - Ι.Ν. Ζωοδόχου Πηγής, Λαρίσης (www.panagialarisis.gr)



Κυριακή των Βαΐων - 1546 μ.Χ. - Mονή Σταυρονικήτα, Άγιον Όρος (Κρητική σχολή, Θεοφάνης ο Kρής)


Κυριακή των Βαΐων


Κυριακή των Βαΐων - Τοιχογραφία στο Κυριακό της Σκήτης Καυσοκαλυβίων. 18ος αιώνας μ.Χ.


Πηγές www.synaxarion.gr
http://www.saint.gr/47/saint.aspx

Γιατί λέγεται "κουφή" ή "βουβή" εβδομάδα, η εβδομάδα πριν το Σάββατο του Λαζάρου

H έκτη και τελευταία εβδομάδα της Μεγ. Σαρακοστής ονομάζεται “Εβδομάδα των Βαϊων”. Για έξι μέρες πριν το Σάββατο του Λαζάρου και την Κυριακή των Βαϊων η λατρεία της Εκκλησίας μας ωθεί ν’ ακολουθήσουμε το Χριστό καθώς πρώτος αναγγέλει τοθάνατο του φίλου Του και κατόπιν αρχίζει το ταξίδι Του στη Βηθανία και στην Ιερουσαλήμ. Στο κέντρο της προσοχής είναι ο Λάζαρος – η αρρώστεια του, ο θάνατός του, ο θρήνος των συγγενών του και η αντίδραση του Χριστού σ’ όλα αυτά. Η τελευταία εβδομάδα δηλαδή περνάει με πνευματική
περισυλλογή πάνω στην ερχόμενη συνάντηση του Χριστού με το θάνατο – πρώτα στο πρόσωπο του φίλου Του Λαζάρου, έπειτα στο θάνατο του ίδιου του Χριστού. Πλησιάζει η “ώρα του Χριστού” για την οποία τόσο συχνά μιλούσε και προς αυτήν προσανατολιζόταν όλη η επίγεια διακονία Του. Η ανάσταση του Λαζάρου έγινε για να βεβαιωθούμε για “Την κοινήν ανάστασιν”. Είναι κάτι το συναρπαστικό να γιορτάζουμε κάθε μέρα για μια ολοκληρη εβδομάδα αυτή τη συνάντηση ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο, που αργά αργά πλησιάζει, να γινόμαστε μέρος της, να νιώθουμε με όλο το είναι μας αυτό που υπονοεί ο Ιωάννης με τα λόγια του:”Ιησούς ως είδεν αυτήν κλαίουσαν και τους συνελθόντας… ενεβριμήσατο τω πνεύματι και ετάραξεν εαυτόν… και εδάκρυσεν” (Ιωάν. 11, 33-35) .Μέσα στη λειτουργική ορολογία, το Σάββατο του Λαζάρου και η Κυριακή των Βαϊων είναι η”έναρξη του Σταυρού”. (Ι.Μ.Π).

Παρά ταύτα ο ευσεβής λαός μας αποκαλεί την εβδομάδα αυτή «κουφή» η «βουβή» με μοναδική δικαιολογία ότι την Εβδομάδα αυτή δεν τελούνται Ακολουθίες και ως εκ τούτου δεν σημαίνει ούτε η καμπάνα οπότε ούτε λέμε(Ακολουθία) ούτε ακούμε(Καμπάνα)αυτήν την Εβδομάδα. Όμως η πραγματικότητα είναι άλλη. Αρκεί μια ματιά στα Λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας μας για να μας πείσει ότι,όχι «βουβή» και «κουφή»δεν είναι αυτή η Εβδομάδα αλλά αντίθετα όπως είδαμε και πιο πάνω είναι πλήρης μηνυμάτων και Θεολογικών εννοιών γύρω από το Μυστήριο του θανάτου. Παλαιότερα αυτό εκαλλιεργείτο και από τους ίδιους τους ιερείς σαν μια δικαιολογημένη ίσως!! προσπάθεια για λίγη ξεκούραση λίγο πρίν τον μεγάλο κόπο της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος. Το Τυπικό της Εκκλησίας μας, υπαγορεύει και αυτήν την Εβδομάδα τις Ακολουθίες που τελούνται καθ’ όλη την Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Δηλ.Μεσονυκτικό Όρθρο,Ώρες και Εσπερινό το πρωί,το Μεγάλο Απόδειπνο το απόγευμα, την Προηγιασμένη Θ.Λειτουργία την Τετάρτη και την Παρασκευή καθώς και το Μικρό Απόδειπνο με τον κανόνα του Αγίου Λαζάρου την Παρασκευή το απόγευμα. Η μοναδική Ακολουθία που απουσιάζει είναι η Ακολουθία των Χαιρετισμών της Παναγίας η οποία αποτελεί και την μοναδική χαρμόσυνη νότα στην πένθιμη περίοδο που διανύουμε. Τό ότι δεν τελείται η χαρμόσυνη Ακολουθία των Χαιρετισμών την Εβδομάδα αυτή οδήγησε στην παρεξήγηση ; Ίσως!



Η τελευταία εβδομάδα της Σαρακοστής(αφού από την Κυριακή ξεκινά η Μεγάλη Εβδομάδα με την δική της νηστεία), είναι η τελική αποκάλυψη του νοήματος της Μεγάλης Σαρακοστής που είναι η μετάνοια, η νηστεία από την αμαρτία, η χαρμολύπη και η επαναβίωση του λατρευτικού στοιχείου της Εκκλησίας! Ας φροντίσουμε να μην χάσουμε τα όσα έχει να μας προσφέρει και αυτήν την Εβδομάδα η Εκκλησία μας ξεφεύγοντας από επιπόλαιες και ανυπόστατες συμβουλές γύρω από την Λατρευτική μας ζωή.





Επίκαιρος και εύστοχος όπως πάντα ο λόγος του π.Μωυσέως του Αγιορείτου για τις Άγιες Αυτές και Μεγάλες Ημέρες. «Πάντα τη Μεγάλη Παρασκευή, να ‘σαι μόνος σαν το Χριστό προσμένοντας το τελευταίο καρφί, το ξύδι, τη λόγχη. Τις ζαριές ν’ ακούς ατάραχα στο μοίρασμα των υπαρχόντων σου, τις βλαστήμιες, τις προκλήσεις, την αδιαφορία. Πριν την Παρασκευή δεν έρχεται η Κυριακή, τότε λησμονάς τα μαρτύρια των δρόμων της Μεγάλης Παρασκευής της ζωής μας. Μην ξαφνιαστείς, μη φοβηθείς στ’ απρόσμενο σουρούπωμα. Οι μπόρες του ουρανού δε στερεύουν. Η ξαστεριά θα ’ρθεί το Σαββατόβραδο. Τότε λησμονάς τα μαρτύρια των δρόμων της μεγάλης Παρασκευής της ζωής μας»
Πηγές: ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΘΗΒΩΝ
http://fdathanasiou.wordpress.com

http://armenisths.blogspot.gr/2014/04/blog-post_5559.html

Καθαρά Δευτέρα - Κούλουμα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι η πρώτη ημέρα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, της νηστείας του Πάσχα. Από τους λαογράφους θεωρείται ο επίλογος των βακχικών εορτών της Αποκριάς, οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα.

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα «καθαρίζουν» ό,τι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της αποκριάς, Σε άλλα μέρη της Ελλάδας, όπως π.χ. στην Ήπειρο, οι νοικοκυρές καθαρίζουν τις κατσαρόλες και όλα τα χάλκινα σκεύη από τα λίπη της αποκριάς με ζεστό σταχτόνερο μέχρι ν’ αστράψουν και βάφουν άσπρα τα πεζοδρόμια.

Το πιάτο της ημέρας περιλαμβάνει νηστίσιμα, ως αποτοξίνωση από το πλούσιο φαγοπότι της Αποκριάς. Χαλβάς, ταραμάς, ελιές, πίκλες, θαλασσινά, φασολάδα, βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Τα νηστίσιμα συνοδεύονται από τη λαγάνα, ένα είδος άρτου χωρίς προζύμι, με ελλειπτικό σχήμα και πεπλατυσμένος για να ψήνεται εύκολα. Σχετικός και ο δημοτικός σατυρικός θρήνος:


Τ' ακούτε τι παράγγειλε η Καθαρή Δευτέρα;
Πεθαίν΄ ο Κρέος, πέθανε, ψυχομαχάει ο Τύρος
σηκώνει ο Πράσος την ουρά κι ο Κρέμμυδος τα γένεια
Μπαλώστε τα σακούλια σας, τροχίστε τα λεπίδια
και στον τρανό τον πλάτανο, να μάσουμε στεκούλια.

Ο εορτασμός της Καθαράς Δευτέρας στις εξοχές λέγεται Κούλουμα.

Για την ετυμολογία του ονόματος που παραμένει άγνωστη όπως και η αρχή του εορτασμού υπάρχουν πολλές απόψεις. Κατά μερικούς προήλθε από τον αναγραμματισμό της λατινικής λέξης cumulus που σημαίνει σωρός, αφθονία ή επίλογος, υποδηλώνοντας έτσι το πολύ "φαγοπότι" με πολύ χορό, ή το τέλος της εορταστικής περιόδου της αποκριάς άλλοι από την λατινική (κολούμνα=κολώνα ή κούμουλους=σωρός, κορυφή) ή αλβανική προέλευση (κόλουμ=καθαρός).

 Ειδικότερα όμως ο Α. Καμπούρογλου σημειώνει ότι ο όρος είναι καθαρά αθηναϊκός και προέρχεται από τις κολώνες του ναού του Ολυμπίου Διός που τις αποκαλούσαν στη νεότερη ιστορία οι Αθηναίοι columna, κόλουμνα, κούλoυμνα, κούλουμα, χωρίς όμως αυτό και να προσδιορίζει την αρχή της εορτής που πιθανολογείται κατά τη περίοδο της τουρκοκρατίας.Ο ίδιος όμως προσθέτει στις σημειώσεις του ότι ο λόφος επί του οποίου βρίσκεται το Θησείο ονομάζονταν στην αρχή της εποχής του Όθωνα "τριανταδυό κολώνες".

Χαρακτηριστικό επίσης είναι ότι στα τούρκικα η γιορτή ονομάζεται «Μπακλά χουράν» από τη λέξη «μπακλά» που σημαίνει κουκιά.

Δεν έχει εξακριβωθεί η αρχαία προέλευση της εορτής αυτής που αποτελεί θρησκευτική εορτή κατά την οποία εορτάζεται η αμέσως μετά της Αποκριάς έναρξη της Τεσσαρακοστής. Οι γιορτάζοντες τα «Κούλουμα» τρώνε άζυμο άρτο «λαγάνες» ενώ καταναλώνουν κυρίως νηστίσιμα φαγητά λεγόμενα σαρακοστιανά όπως π.χ. ταραμά, ταραμοσαλάτα, θαλασσινά, ελιές, κρεμμύδια, διάφορα λαχανικά, χαλβά κ.ά..

Η γιορτή αυτή είναι πανελλήνια και κατ΄ άλλους έχει αθηναϊκή καταγωγή, ενώ κατ΄ άλλους βυζαντινή. Στην Κωνσταντινούπολη γιορταζόταν έντονα από πλήθος κόσμου που συνέρρεε σε ένα από τους επτά λόφους της πόλης και συγκεκριμένα σ΄ εκείνο του ελληνικότατου οικισμού των «Ταταούλων».

Στην Αθήνα από πολλές δεκαετίες προ του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου τα Κούλουμα γιορταζόταν στις πλαγιές του λόφου του Φιλοπάππου όπου οι Αθηναίοι «τρωγόπιναν» καθισμένοι στους βράχους από το μεσημέρι μέχρι τη δύση του Ήλιου. Οι περισσότεροι χόρευαν από τους ήχους πλανόδιων μουσικών, κατά παρέες, είτε δημοτικούς είτε λαϊκούς χορούς υπό τους ήχους «λατέρνας».

Το σούρουπο όλοι οι Ρουμελιώτες γαλατάδες της Αθήνας έστηναν λαμπρό χορό κυρίως τσάμικο γύρω από τους στύλους του Ολυμπίου Διός παρουσία των Βασιλέων και πλήθους κόσμου.

Σήμερα τα Κούλουμα γιορτάζονται σχεδόν σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας μαζί με το κύριο της ημέρας έθιμο του πετάγματος του «χαρταετού». 

Στον Δήμο Αθηναίων τα Κούλουμα συνεχίζουν να γιορτάζονται στον Λόφο του Φιλοππάπου, όπως και σε πολλούς Δήμους της χώρας, με προσφορά φασολάδας και νηστίσιμων στους δημότες.

Απαραίτητο συμπλήρωμα της Καθαράς Δευτέρας αποτελεί το πέταγμα του χαρταετού, με τα ποικίλα χρώματα και σχέδια, από μικρούς και μεγάλους, πιθανόν για να πετάξουν μακριά κάθε έγνοια του χειμώνα, μια και μπαίνει η άνοιξη και όλα, τουλάχιστον στη φύση, είναι πιο χαρούμενα λόγω της ανθοφορίας και της βελτίωσης του καιρού.

Η έντονη αθυροστομία και η καυστική σάτιρα είναι από τα χαρακτηριστικά της Καθαράς Δευτέρας σε πολλούς εορτασμούς της ανά την επικράτεια:

Ο Αλευροπόλεμος στο Γαλαξίδι, είναι ένα έθιμο που διατηρείται από το 1801. Εκείνα τα χρόνια, παρόλο που το Γαλαξίδι τελούσε υπό την τουρκική κατοχή, όλοι οι κάτοικοι περίμεναν τις Αποκριές για να διασκεδάσουν και να χορέψουν σε κύκλους. Ένας κύκλος για τις γυναίκες, ένας για τους άντρες. Φορούσαν μάσκες ή απλώς έβαφαν τα πρόσωπά τους με κάρβουνο. Στη συνέχεια προστέθηκε το αλεύρι, το λουλάκι, το βερνίκι των παπουτσιών και η ώχρα.

Βλάχικος Γάμος στη Θήβα. 

Είναι ένα έθιμο που φθάνει στις μέρες μας περίπου από το 1830, μετά την απελευθέρωση των ορεινών περιοχών. Οι Βλάχοι, δηλαδή οι τσοπάνηδες από τη Μακεδονία, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Ρούμελη, εγκατέλειψαν τότε την άγονη γη τους και βρήκαν γόνιμο έδαφος νοτιότερα. Το θέαμα είναι έξοχο, η γαμήλια πομπή πολύχρωμη, η μουσική που τη συνοδεύει (πίπιζες, νταούλια κ.ά.) εξαιρετικά ζωντανή.

Του Κουτρούλη ο Γάμος στη Μεθώνη Μεσσηνίας. Καρναβαλίστικος γάμος, που κρατάει από τον 14ο αιώνα. Στις μέρες μας, το ζευγάρι των νεονύμφων είναι δύο άντρες, που μαζί με τους συγγενείς πηγαίνουν στην πλατεία, όπου γίνεται ο γάμος με παπά και με κουμπάρο. Διαβάζεται το προικοσύμφωνο και ακολουθεί τρικούβερτο γλέντι.
Στη Μεσσήνη Μεσσηνίας γίνεται η αναπαράσταση της εκτέλεσης μιας γερόντισσας, της γριάς Συκούς, που κατά την παράδοση, κρεμάστηκε στη θέση Κρεμάλα της πόλης, με εντολή του Ιμπραήμ Πασά, επειδή είχε το θάρρος, εξηγώντας του ένα όνειρο που είχε δει, να του πει ότι η εκστρατεία του και ο ίδιος θα είχαν οικτρό τέλος από την αντίδραση και το σθένος των επαναστατημένων Ελλήνων. Μετά την αναπαράσταση, μπορεί κάθε επισκέπτης να "κρεμαστεί" από τους ψευτοδήμιους της κρεμάλας. Το απόγευμα της Καθαράς Δευτέρας γίνεται η παρέλαση με μαζορέτες, άρματα, μεταμφιεσμένους μικρούς και μεγάλους και χορευτικά συγκροτήματα.

Μπουρανί στον Τύρναβο.

 Μπουρανί είναι μία χορτόσουπα δίχως λάδι, γύρω από την προετοιμασία της οποίας στήνεται ολόκληρο το σκηνικό του παιχνιδιού με φαλλικά σύμβολα και τολμηρά πειράγματα από τους μπουρανίδες.

Στην Κάρπαθο λειτουργεί το Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων. Κάποιοι κάνουν άσχημες χειρονομίες σε κάποιους άλλους και συλλαμβάνονται από τους Τζαφιέδες (χωροφύλακες) για να οδηγηθούν στο Δικαστήριο, που το αποτελούν οι σεβάσμιοι του νησιού. Τα αυτοσχέδια αστεία και τα γέλια ακολουθεί τρικούβερτο γλέντι.

Στις κοινότητες Ποταμιά, Καλόξιδο και Λιβάδια της Νάξου οι κάτοικοι ντύνονται Κορδελάτοι ή Λεβέντες. Οι Κορδελάτοι είναι φουστανελοφόροι και η δεύτερη ονομασία τους Λεβέντες αποδίδεται στους πειρατές. Από κοντά τους ακολουθούν και οι ληστές, οι Σπαραρατόροι, που αρπάζουν τις κοπέλες για να τις βάλουν με το ζόρι στο χορό και στο γλέντι, που κρατάει ως το πρωί.

Στα χωριά Μέρωνα και Μελιδόνια του Ρεθύμνου αναβιώνουν έθιμα όπως το κλέψιμο της νύφης, ο Καντής, το μουντζούρωμα, τα οποία, σε συνδυασμό με το καλό κρασί και τους ήχους της λύρας, αποτελούν μια μοναδική εμπειρία.

Στη Σκύρο, σχεδόν όλοι οι κάτοικοι με παραδοσιακές ενδυμασίες κατεβαίνουν στην πλατεία του νησιού, όπου χορεύουν και τραγουδούν τοπικούς σκοπούς.


Πηγές
"Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" τομ.ΙΕ΄, σελ.46.
http://www.sansimera.gr/articles/494#ixzz3San4wxV8

http://el.wikipedia.org/wiki/

Η ιστορία της λαγάνας

(Δημοσιεύθηκε στο αριθ.182 τεύχος της"Βοϊακής γής",Μάρτιος-Απρίλιος 2003)

Το παραδοσιακό έθιμο της λαγάνας παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στο νηστίσιμο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας. Με αφορ­μή λοιπόν αυτή την ιδιαίτερη μέρα ας γνωρίσουμε αναλυτικότε­ρα την ιστορία της, που χάνεται στους αιώνες.

Η λαγάνα είναι άζυμος άρτος ,δηλ. παρασκευάζεται χωρίς προζύμι. Τέτοιος άρτος πρόχειρος εχρησιμοποιήθη από τους Ισραηλίτες κατά τη νύχτα της Εξόδου τους από την Αίγυπτο υπό την αρχηγία του Μωυσή. Έκτοτε επιβαλλόταν από το Μωσαικό Νόμο για όλες τις ημέρες της εορτής του Πάσχα, μέχρι που ο Χριστός στο τελευταίο του Πάσχα ευλόγησε τον ένζυμο άρτο.




Η ιστορία της λαγάνας διατρέχει όλη τη διατροφική παράδοση από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ο Αριστοφάνης στις "Εκκλησιάζουσες" λέει "Λαγάνα πέττεται" δηλ ."Λαγάνες γίνονται". Ο δε Οράτιος στα κείμενά του αναφέρει τη λαγάνα ως "Το γλύκισμα των φτωχών". Το έθιμο της λαγάνας παρέμεινε αναλλοίωτο ανά τους αιώνες και συνηθίζεται να παρασκευάζεται με μεράκι από τον αρτοποιό της γειτονιάς, τραγανή λαχταριστή και σουσαμένια και καταναλώνεται κατά την Καθαρά Δευτέρα, την Πρωτονήστιμη Δευτέρα της Σαρακοστής. Η ονομασία της "Καθαρά" προήλθε από τη συνήθεια που είχαν οι νοικοκυρές το πρωί της ημέρας αυτής, να πλένουν με ζεστό νερό και στάχτη όλα τα μαγειρικά σκεύη, ως "ημέρα κάθαρσης". Στη συνέχεια τα κρεμούσαν στη θέση τους όπου και παρέμεναν μέχρι τη λήξη της νηστείας. Επίσης κατά την ημέρα αυτή εξέρχονταν όλοι οικογενειακώς στην ύπαιθρο και έστρωναν κάτω στη γη και έτρωγαν νηστίσιμα φαγητά όπως χαλβά, ελιές, ταραμά και λαγάνα.

Από την Καθαρά Δευτέρα προετοιμάζεται ο άνθρωπος μετά τις εορτές και την καλοφαγία των Απόκρεων, να καθαρίσει την ψυχή και το σώμα του για να φτάσει στο τέρμα δηλ. στο Πάσχα και να αναστηθεί ξανά με την Ανάσταση του Κυρίου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η λαγάνα που έχει το σχή­μα της "κυρα-Σαρακοστής",που παριστάνει μια μακριά γυναίκα που έχει ένα σταυρό στο κεφάλι, δεν έχει στόμα γιατί είναι όλο νηστεία.Τα χέρια της είναι σταυρωμένα για τις προσευχές, έχει επτά πόδια που συμβολίζουν τις επτά εβδομάδες της νηστείας. Έθιμο που συνηθιζόταν για να μετρούν το χρόνο κατά την περίοδο της Σαρακοστής ήταν κάθε Σάββατο να κόβουν το ένα πόδι και το τελευταίο το έκοβαν το Μ.Σάββατο όπου το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο ή σε ένα καρύδι και όποιος το έβρισκε ήταν ο τυχερός της επόμενης χρονιάς.

Η νόστιμη και λαχταριστή για όλους μας λαγάνα είναι ένα προιόν άξιο σεβασμού και με πραγματική πλούσια ιστορία, θα είναι μεγάλη απώλεια για τις επερχόμενες γενεές να ξεχάσουν τις παραδόσεις μας, να ξεχάσουν τις παλιές σαρακοστιανές μυρουδιές. Οι αρτοποιοί της γειτονιάς πιστοί στις παραδόσεις μας παρασκευάζουν την Καθαρά Δευτέρα τη λαγάνα συμβάλλοντας έτσι στη διατήρηση του εθίμου, ώστε οι νέες γενεές να έχουν την ευκαιρία να ακούσουν, να μυρίσουν και να γευτούν τη Σαρακοστή γιατί οι Σαρακοστιανές μυρωδιές είναι έμμεσοι φορείς μιας βαθιάς πνευματικότητας.

ΜΑΡΙΑ ΓΚΙΟΥΔΦΕΣΗ

πηγές

https://www.scribd.com/doc/47963342/%CE%9B%CE%91%CE%9F%CE%93%CE%A1%CE%91%CE%A6%CE%99%CE%9A%CE%91-%CE%A4%CE%9F%CE%A5-%CE%9C%CE%97%CE%9D%CE%91-%CE%A6%CE%95%CE%92%CE%A1%CE%9F%CE%A5%CE%91%CE%A1%CE%99%CE%9F%CE%A5-%CE%A3%CE%A4%CE%9F-%CE%92%CE%9F%CE%AA%CE%9F
http://ellinwnparadosi.blogspot.gr/2011/03/blog-post_06.html


Συνταγές μπορείτε να διαβάσετε στους παρακάτω συνδέσμους :

http://akispetretzikis.com/el/categories/pswmia-zymes/lagana

https://www.sintagespareas.gr/sintages/lagana.html

Πουπέκι

Περιγραφή : Ένα σιροπιαστό γλυκό που θυμίζει γαλατόπιτα ή γαλακτομπούρεκο (χωρίς αυγά) και είναι πολύ εύκολο.

Στα Καλύβια και στην Κερατέα Αττικής ως έθιμο το κάνουν οι νοικοκυρές για τις απόκριες.

Τι χρειαζόμαστε:
Για την κρέμα:
1 λίτρο γάλα φρέσκο
1 φλ.τσαγιού σιμιγδάλι ψιλό
1/2 φλ.τσαγιού ζάχαρη
3-4 κ.σ.βούτυρο
2 βανίλιες
2-3 φύλλα κρούστας
κανέλα σε σκόνηΓια το σιρόπι:
2 φλ.τσαγιού ζάχαρη
2 φλ.τσαγιού νερό
1 φλούδα λεμονιού
1 κ.γ.χυμό λεμονιού
1 ξύλο κανέλας

Πώς το κάνουμε:
Ζεσταίνουμε το γάλα μαζί με τη ζάχαρη και ρίχνουμε σιγά σιγά το σιμιγδάλι
Προσθέτουμε τις βανίλιες και ανακατεύουμι μέχρι να δέσει η κρέμα και να βγάλει φουσκάλες
Μόλις δέσει η κρέμα ρίχνουμε το βούτυρο και ανακατεύουμε
Παίρνουμε ταψάκι στρογγυλό 36 εκατ. (ή ταρτιέρα), βουτυρώνουμε και στρώνουμε τα φύλλα (μόνο το τελευταίο δεν βουτυρώνουμε καθώς θα πέσει από πάνω η κρέμα)
Απο πάνω ρίχνουμε την κρέμα και διπλώνουμε τα φύλλα που εξέχουν σε κόθρο
Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο για 30 λεπτά στους 180 βαθμούς πάνω κάτω (προσοχή να ψηθεί καλά απο κάτω)
Ετοιμάζουμε το σιρόπι βράζοντας όλα τα υλικά για 10 λεπτά
Όταν το γλυκό θα είναι χλιαρό ρίχνουμε απο πάνω το σιρόπι ζεστό
Πασπαλίζουμε με κανέλα και σερβίρουμε

Λίγα μυστικά ακόμα

Η συνταγή είναι της Νίκης Μερκούρη. Είναι ένα παραδοσιακό γλυκό που απαντάται σε πολλές περιοχές σε αρκετές παραλλαγές.

Στην Πελοπόννησο το πουπέκι περιέχει τραχανά και κατσικίσιο τυρί.

Στην συγκεκριμμένη συνταγή έχω μειώσει την ποσότητα της ζάχαρης γιατί νομίζω ότι ήταν υπερβολικά γλυκό. Αναλόγως τα γούστα σας.

Πηγή https://www.sintagespareas.gr/sintages/poupeki.html

Το έθιμο της Μπάμπως (Γυναικοκρατία)

'Ενα από τα χαρακτηριστικότερα θρακικά έθιμα που τελείται και σήμερα σε πολλά μέρη του 'Εβρου και της Μακεδονίας, είναι η “Ημέρα της Μπάμπως” (μέρα της Γρηάς). Μεταγενέστερα  ονομάστηκε » Ημέρα της Γυναικοκρατίας» καθώς τον κυρίαρχο ρόλο έχουν οι γυναίκες, με τους άνδρες να παραμένουν στα σπίτια τους ή να παρακολουθούν από μακριά.

 Κυρίως τελούνταν στη Βόρεια και την Ανατολική Θράκη, απ’ όπου οι πρόσφυγες το μετέφεραν στις νέες τους πατρίδες. Οι πρόσφυγες από τη Βουλγαρία, το έλεγαν “Μπάμπω Ντεν”, από την Τουρκία “Μπάμπου Γκιουνού”, ενώ όσοι ήρθαν από τα παράλια του Πύργου (Μεσημβίας Σουζόπολη), το έλεγαν “Μπαμπώτερα”. 

Το έθιμο αυτό, τελείται στις 8 Ιανουαρίου, εορτή της Αγίας Δομνίκης, ή Δόμνης και σκοπό έχει την απόδοση τιμής στο πρόσωπο της γιαγιάς, η οποία συνέβαλε στη γέννα των παιδιών. Η γιαγιά στην αρχαιότητα, λέγονταν μάμμη και ως έμπειρη στη ζωή, ήταν αυτή που με τη σοφία και την πείρα της βοηθούσε τις έγκυες στη γέννα. 'Έτσι με τα χρόνια η μάμμη με την μετάθεση του τόνου έγινε μαμή και από γιαγιά απόχτησε τη σημασία της μαίας. 

Η 8η του Γενάρη λοιπόν,  είναι αφιερωμένη αποκλειστικά και μόνο στις παντρεμένες γυναίκες.
Πρωί-πρωί οι γυναίκες με την ιδιότυπη ενδυμασία τους πηγαίνουν στο σπίτι της πιο ηλικιωμένης γυναίκας, της μπάμπως (μπάμπω= γριά ή μαμή), που είναι και το τιμώμενο πρόσωπο της μέρας, και, αφού τη «βρέχουν» με βασιλικό και τη βάζουν να «τάξει», της προσφέρουν δώρα. Ύστερα την τοποθετούν πάνω σε ένα αμάξι, κατάλληλα μετασκευασμένο και στολισμένο. Και τη γυρίζουν στους δρόμους του χωριού χορεύοντας στο ρυθμό της παραδοσιακής γκάιντας. Ακολουθεί το γλέντι που το μεσημέρι μεταφέρετε ξέφρενο στην κεντρική πλατεία του χωριού. Οι θρακιώτικοι χοροί, το «ζουναράδικο» και η «μπαιντούσκα» έρχονται πρώτοι έπονται ο συρτός και ο καρσιλαμάς. Μην τολμήσει κάποιο αντρικό πόδι να παραβιάσει τα σύνορα, που έχουν ορίσει με σχοινί γύρω από την πλατεία! Τον περιμένει κατάβρεγμα μέχρι το κόκαλο.
Αλλες γυναίκες ντυμένες με αντρικές ενδυμασίες ασχολούνται με καθαρά αρρενωπές δουλειές. Παράλληλα οι άντρες στα σπίτια αναγκάζονται να κάνουν τις εργασίες του σπιτιού, αφού η νοικοκυρά λείπει για μια μέρα από αυτό. Η διασκέδαση και το συμπόσιο, συνεχίζεται το σούρουπο μέσα στο οίκημα του συλλόγου σε αυστηρά περιορισμένο κύκλο των παντρεμένων γυναικών μέχρι τα ξημερώματα της επομένης μακριά από κάθε αδιάκριτο μάτι και χωρίς την αντρική παρουσία. Οι οργανοπαίκτες είναι χωρισμένοι από ένα προπέτασμα, για να μην βλέπουν ότι γίνεται.

Στην Νέα Βύσσα και στ’ άλλα χωριά του Βόρειου 'Εβρου όπου δεν υπάρχουν πια μαίες στα χωριά, η εκδήλωση γίνεται με την εξής λειτουργικότητα.

 Το πρωί της 8ης Ιανουαρίου, η κάθε γυναίκα του χωριού που γέννησε τη χρονιά που πέρασε, επισκέπτεται στο σπίτι της την “Μπάμπω”, φέρνοντας της δώρα, πετσέτα και παπούτσια, για να μπορεί να σκουπίζεται και να τρέχει στα σπίτια, όσων την έχουν ανάγκη. Εκείνη που έχει καλοντυθεί και στολιστεί, ανταποδίδει με κεράσματα κι ευχές. 'Οταν συγκεντρωθούν όλες οι γυναίκες, φέρνουν τη “Μπάμπω” με πομπή επάνω σε αμάξι ως τη βρύση του χωριού, όπου η κάθε γυναίκα της πλένει τελετουργικά τα χέρια. Ακολουθεί διασκέδαση μόνο των γυναικών με τη “Μπάμπω”, σε ένα καφενείο του χωριού.

Σε πολλά χωριά κυρίως της Μακεδονίας και Θράκης όπως το Κίτρος Πιερίας, την Οινόη Ορεστιάδας, τη Μονοκκλησιά Σερρών, την Πετρούσα Δράμας, τα Άβδυρα Ξάνθης κλπ. αναβιώνει με παραλλαγές το έθιμο της Μπάμπως, δηλ. της μαμής, όπου μέσα από το πρόσωπο της μαμής τιμάται η γυναίκα, η γονιμότητα, η ζωή και τα γλέντια που πραγματοποιούνται έχουν καθαρά γυναικεία σφραγίδα! Σε πολλά χωριά μάλιστα οι γυναίκες καταλαμβάνουν δημόσια κτίρια, κάνουν τις αντρικές δουλειές και οι άντρες φροντίζουν το σπίτι και τα παιδιά, ενώ όποιος άντρας τολμήσει να βγει στο δρόμο θα υποβληθεί σε κατάβρεγμα ή γδύσιμο!

Μονοκκλησιά Σερρών

Μονοκκλησιά Σερρών. Το έθιμο της "ΜΠΑΜΠΩΣ"

Ίβηρα Σερρών

Aναβιώνει το έθιμο της «Μπάμπως ή Βρεξούδια» στη Νέα Πέτρα και στη Μονοκκλησιά Σερρών στο οποίο οι γυναίκες πίνουν και χορεύουν , τη στιγμή που οι άνδρες αναλαμβάνουν τις δουλειές του σπιτιού.

Στις Σέρρες, το έθιμο μεταφέρθηκε από τις Θρακιώτισσες που μετοίκησαν στον νομό και το διατηρούν εδώ και δεκάδες χρόνια.


Σύμφωνα με αυτό, στις 8 Ιανουαρίου, οι γυναίκες αναλαμβάνουν κυρίαρχο ρόλο, γλεντούν, χορεύουν και πίνουν όλη μέρα, ενώ οι άνδρες μένουν μέσα στα σπίτια και αναλαμβάνουν τον ρόλο της νοικοκυράς.

    Τη μέρα αυτή αποδίδονται ιδιαίτερες τιμές στη γηραιότερη γυναίκα του χωριού (μπάμπω), που στα ύστερα χρόνια εκτελούσε και χρέη μαμής.

    Κατά το δρώμενο, νωρίς το μεσημέρι, οι παντρεμένες γυναίκες του χωριού, με τη συνοδεία ήχων μουσικών οργάνων (παλιότερα με τους ήχους της γκάιντας), μαζεύονται στην κεντρική πλατεία και από εκεί πορεύονται προς το σπίτι της "μπάμπως" για να της προσφέρουν δώρα και να πάρουν τις ευχές της, για μακροζωία και γονιμότητα.

    Στη συνέχεια, σχηματίζουν πομπή και οδηγούνται στην πλατεία του χωριού, όπου στήνεται το γλέντι. Καθ' όλη τη διάρκεια του "ξεφαντώματος" των γυναικών, οι άνδρες δεν επιτρέπεται ούτε να κυκλοφορούν στους δρόμους, αλλά ούτε και να πλησιάσουν τις γυναίκες.

    Σε περίπτωση που κάποιος θαρραλέος τολμήσει να πλησιάσει, τότε οι γυναίκες τον κυνηγούν, τον καταβρέχουν και προσπαθούν να τού βγάλουν τα ρούχα,τα οποία και στη συνέχεια θα δημοπρατήσουν.

    Το μεγάλο γλέντι των γυναικών ολοκληρώνεται αργά το απόγευμα με τραγούδια, παραδοσιακά εδέσματα και πολύ κρασί.

    Στις Σέρρες, το έθιμο αναβιώνει από τον Σύλλογο Έγγαμων Γυναικών της Νέας Πέτρας Σερρών και από τον Σύλλογο Γυναικών Μονοκκλησιάς, ενώ το "παρών" στις εκδηλώσεις δίνουν αρκετοί πολιτικοί άρχοντες της περιοχής, που προκειμένου να πλησιάσουν στις εκδηλώσεις, φορούν μαντίλες στο κεφάλι και ποδιές στη μέση. Δεν είναι λίγες δε, οι φορές που οι γυναίκες τους καταβρέχουν και τους αλευρώνουν... 

Οι ρίζες όμως του εθίμου πρέπει να αναζητηθούν πολύ πιο παλιά και πιθανόν στην αρχαιότητα. Ίσως ξεκίνησε από τη λατρεία κάποιας αρχαίας θεότητας της γονιμότητας. Οι γυναίκες στην αρχαιότητα πρόσφεραν θυσίες στην Γενετυλλίδα, αττική θεότητα της γονιμότητας του τοκετού, η γιορτή που γινόταν προς τιμή της χαρακτηριζόταν ως γιορτή των γυναικών. Το έθιμο αυτό φαίνεται πως πρωτάρχισε με τιμώμενο πρόσωπο τη μαμή, που αποτελούσε aξιόλογο μέλος της κοινωνίας του χωριού, και από έλλειψη μαμής πιθανόν στα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης των προσφύγων στη Μονοκκλησιά, τη θέση της πήρε η γεροντότερη γυναίκα του χωριού. Παρόμοια έθιμα με συμμετοχή γυναικών γίνονται και σε άλλα χωριά της Βόρειας κυρίως Ελλάδας.

Θεσμοφόρια

Κατά τους λαογράφους, το έθιμο έχει αρχαιοελληνική προέλευση και θυμίζει τα “Θεσμοφόρια”, αγροτική γιορτή κατά την οποία οι γυναίκες επικαλούνταν γονιμότητα και ιδιαίτερα τα Αλώα, που γίνονταν την ίδια εποχή (αρχές Ιανουαρίου) στη Θράκη, στα οποία μετείχαν μόνο γυναίκες, οι οποίες πορεύονταν τραγουδώντας άσεμνα τραγούδια, ενώ στα τραπέζια τους είχαν πολύ κρασί και ομοιώματα “μορίων”. Όλα αυτά, ήταν χαρακτηριστικά για όλες τις γιορτές, οι οποίες αποσκοπούσαν στη γονιμότητα των ανθρώπων και των καρπών.

Κόλιντα Μπάμπο

Στην Πέλλα αναβιώνει το έθιμο της «Κόλιντα Μπάμπο» που έχει σχέση με τη σφαγή του Ηρώδη. Οι κάτοικοι της περιοχής ανάβουν το βράδυ φωτιές φωνάζοντας «κόλιντα μπάμπο» δηλαδή «σφάζουν γιαγιά». Σύμφωνα με το έθιμο οι φωτιές ανάβουν για να μάθουν οι άνθρωποι για τη σφαγή και να προφυλαχτούν.

Πηγές :

http://www.e-thraki.gr/cgs.cfm?areaid=1&id=141

http://www.protothema.gr/culture/article/440600/anavionei-to-ethimo-tis-babos-stis-serres/

Omorfa Taxidia 6 Ιανουαρίου 2012 ·

http://www.faroslive.com/

http://users.sch.gr/vaxtsavanis/ginaikokratia.html